Nỗ lực của Nga nhằm bòn rút thêm tiền từ Ukraina bằng việc ngừng cung cấp khí gas đã khiến giá gas lên tới mức cao nhất trong 3 năm ở New York, và tạo môi trường cho mức giá này lao dốc nhanh hơn.
OAO Gazprom, hãng xuất khẩu gas độc quyền thuộc nhà nước của Nga, ngày hôm qua cho biết Ukraina đã ký kết một hiệp định về việc giám sát vận chuyển khí gas, mở đường cho việc tiếp tục lưu thông khí gas trở lại sang châu Âu qua Ukraina. Cuộc suy thoái toàn cầu đang làm giảm nhu cầu ngay khi giá đỉnh điểm của khí gas tự nhiên hóa lỏng đã xuất hiện, làm tăng khả năng nhập khẩu. Sự tan băng trong mùa đông thường đẩy giá giao ngay xuống thấp hơn, và giá khí gas tại hầu hết châu Âu đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, giảm 74% so với mức hồi tháng 7.
Patrick Heather, giám đốc giao dịch gas của BG Group Plc tại Anh, cho biết giá chắc chắn sẽ giảm xuống 47 xu/ therm (tương đương 7,13$/mBtu) sau khi cuộc tranh cãi giữa Nga và Ukraina kết thúc. Giá gas giao ngay tại Anh ngày hôm qua đã giảm tới 18% còn 50,50 xu/therm.
Ngân hàng Deutsche Bank AG, công ty Merrill Lynch & Co. và McKinnon & Clarke Ltd dự báo mức giá 47,9 xu/therm trong quý II ở Anh, thị trường lớn nhất châu Âu. Hàng giao sau tháng 6 tại sàn ICE giảm xuống còn 46 xu/therm.
Thiệt hại cho Gazprom
Sự giảm giá này sẽ gây thiệt hại cho Gazprom, trong khi họ đang giảm giá cho các khách hàng và các công ty năng lượng, bao gồm E.ON Ruhrgas AG ở Essen, khách hàng lớn nhất tại Đức, và GDF Suez của Pháp tại Paris.
Do tình trạng thời tiết giá lạnh trên toàn châu Âu, mỏ gas ở biển Bắc đóng cửa hay sự thất bại của Gazprom trong việc khôi phục vận chuyển khí gas sang châu Âu cũng có thể tránh được sự giảm giá gas.
Nga đã ngừng việc lưu chuyển khí gas qua Ukraina từ tuần trước, cũng đồng nghĩa với việc cắt hàng cung cấp cho ít nhất 19 quốc gia châu Âu, do một cuộc tranh cãi về giá gas và cước phí vận chuyển.
Các viên chức hàng đầu của Nga trong đó bao gồm chủ tịch của Gazprom ông Alexei Miller đã bay sang Brussel ngày hôm qua để phê chuẩn một hiệp định với sự môi giới của liên minh EU, qua đó cho phép sự giám sát quốc tế đối với dòng khí gas lưu chuyển qua đường ống của Ukraina. Một khi việc vận chuyển bắt đầu trở lại, sẽ mất 3 ngày để khí gas chảy đầy các đường ống và tới được Đức, người phát ngôn của E.ON Ruhrgas ông Kai Krischnak cho biết hôm 11/1.
Châu Âu trông cậy vào Nga đối với 25% lượng khí gas tiêu dùng của họ, hầu hết số đó được chuyển qua Ukraina, Gazprom cho biết. Nhu cầu đã tăng 23% trong thập kỷ vừa qua vì những nhà máy điện đã không dùng than đá nữa, vì có nhiều cacbon liên quan đến sự nóng lên của trái đất.
Sự giảm giá của Nga
Nga đã bán gas với giá giảm cho các nước xoviet cũ sau sự sụp đổ năm 1991. Chính sách của Gazprom bây giờ là nâng giá lên mức mà họ cho là giá thị trường, hơn là từ bỏ doanh thu gây nên sự căng thẳng chính trị.
“Nếu có sự giám sát, mọi thứ đang diễn ra sẽ rõ ràng hơn,” Ronald Smith, đứng đầu bộ phận nghiên cứu của Alfa Bank tại Matxcova, cho biết trong một cuộc phỏng vấn hôm 11/1. Với sự trì trệ kinh tế và giá gas đỉnh điểm thế này, Nga có một sự khuyến khích để đảm bảo rằng việc cung cấp sẽ lại được tiếp tục, ông cho biết.
Gazprom có các dự án lên tới 10000 tỉ rup (320 tỉ $) để cung cấp gas cho thị trường trong 11 năm tới.
“Hiện tại Gazprom đang nỗ lực để thu được tiền mặt,” ông Karen Sund, người lập ra Sund Energy một công ty tư vấn ở Oslo, cho biết. “Họ cần một khoản vốn lớn cho các dự án đầu tư mới ở các mỏ khí và phát triển thiết bị, và họ đang kiểm tra giới hạn sự tín nhiệm đối với một vài khách hàng của họ.”
Hàng tồn kho
Thời tiết ấm hơn bình thường trong tháng 10 và tháng 11 khiến Ý, Đức và các nước láng giềng đẩy lượng gas dự trữ lên một mức kỷ lục. Vào giữa mùa nóng, gas tồn kho của châu Âu sẽ bằng với cách đây một năm, theo Gas storage Europe, một hiệp hội kinh doanh đường ống và các thiết bị.
Hàng tôn kho tại 7 trung tâm giao dịch lớn nhất châu Âu hôm 5/1 là 38,6 triệu mét khối, hay chiếm 74% mức dự trữ cao nhất của kho, so với cách đây 1 năm là 73%. Các kho tại 5 trung tâm trong số đó đã đầy tới 99% hồi đầu tháng 11.
Một khi khí gas tự nhiên tới thị trường khu vực bị hạn chế bởi việc lưu chuyển bằng đường ống, nhiên liệu này sẽ trở thành một thứ hàng hóa toàn cầu tương tự như dầu thô. Việc cung cấp đang trở thành vấn đề nổi lên ở Trung Đông, châu Phi, Nga, Indonesia, nơi những phân tử gas bị làm lạnh tới hóa lỏng vì thế chúng cần phải chở bằng tàu và bảo quản trong các thùng lớn.
Giá gas tại châu Âu giảm
“Giá gas tại châu Âu sẽ giảm mạnh trong 2 hoặc 3 năm tới” và xấp xỉ với mức giá tại Mỹ, ông Frank Harris, chủ tịch LGN tại Wood Mackenzie cho biết.
Gas giao tháng 2 tại trung tâm TTF ở Netherlands, thị trường lớn thứ 2 ở châu Âu, đang được giao dịch với giá khoảng 8,49$/mBtu, còn gas tại trung tâm Henry ở Louisiana là 5,52$, mức chuẩn của Mỹ.
Vì sự suy thoái làm giảm nhu cầu tại Bắc Mỹ, sự tăng trưởng sản xuất có nghĩa là thêm nhiều thùng dầu của LGN sẽ tới châu Âu, ông Harris cho biết. Ý thì được cho rằng sẽ bắt đầu nhập khẩu các thiết bị mới của LGN vào tháng 6 này, trong khi Anh sẽ khởi động thêm 3 nhà máy trong năm nay. Thêm nữa thì đang xây dựng ở Tây Ban Nha và Pháp.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế được cho là sẽ giảm 1% trong năm nay ở cả Mỹ và các quốc gia châu Âu sử dụng đồng euro, trong khi tăng trưởng tại Nga thì dự đoán giảm xuống còn 5% so với 7,2% của năm 2008, theo ước tính của Bloomberg.
Hầu hết gas ở châu Âu đều được bán qua các hợp đồng hàng năm theo cách thức liên quan đến giá dầu, đã trì hoãn 3-9 tháng.
“Các hợp đồng liên quan đến dầu đang lên đến đỉnh điểm” sau khi dầu lao dốc từ mức kỷ lục hồi tháng 7 147,27$/thùng, công ty tư vấn Sund của Nauy cho biết. Dầu ở New York ngày 11/1 được giao dịch ở mức gần 39$/thùng.
Sự trì trệ kinh tế toàn cầu sẽ có “một ảnh hưởng nhiêm trọng tới nhu cầu về khí gas trên toàn châu Âu,” ông Ian Cronshaw, chủ tịch ủy ban đa dạng hóa năng lượng thuộc cơ quan năng lượng quốc tế IEA ở Paris, cho biết. Khoảng 20% các nhà máy thép ở châu Âu đã đóng cửa, ông Cronshaw phát biểu trong một cuộc phỏng vấn.
IEA chưa có ước tính về nhu cầu gas năm 2009, tuy nhiên họ cho rằng tiêu dùng dầu mỏ tại châu Âu sẽ giảm 1,3%. Deutsche Bank thì dự đoán nhu cầu về gas sẽ giảm 1,5% trong năm nay.
