Theo dá»± kiến, ngày 1-4-2014, Bá»™ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng sẽ trả lời chất vấn trÆ°á»›c UBTV Quốc há»™i về những vấn đề quan trọng, trong Ä‘ó có vấn đề quản lý giá xăng dầu, Ä‘iện. Không chỉ các đại biểu Quốc há»™i má»›i quan tâm đến những vấn đề này, mà dÆ° luận cÅ©ng quan tâm và có thể nói không người dân nào không băn khoăn về hai chuyện ảnh hưởng trá»±c tiếp đến đời sống thường nhật của má»—i người này. 

Tại sao không thể cạnh tranh trong kinh doanh xăng dầu?

Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ra ngày 15-10-2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu vá»›i định hÆ°á»›ng trả kinh doanh xăng dầu cho thị trường, tạo ra má»™t thị trường xăng dầu cạnh tranh đồng thời không để giá xăng dầu gây biến Ä‘á»™ng thị trường, Ä‘ã lá»™ ra nhiều bất cập. Cho đến nay, giá xăng trong nÆ°á»›c Ä‘ã cao hÆ¡n giá xăng bán lẻ tại Mỹ và ở Việt Nam chÆ°a hề có má»™t thị trường xăng dầu cạnh tranh. Và hy vọng cho má»™t thị trường xăng dầu minh bạch càng xa vời. Toàn bá»™ thị trường xăng dầu vẫn nằm trong tay má»™t nhóm doanh nghiệp có đủ cÆ¡ sở hạ tầng, có đủ sức mạnh thị trường để bắt các cÆ¡ quan quản lý phải chạy theo. Bằng chứng là Ä‘ã hÆ¡n má»™t lần các quan chức quản lý vừa tuyên bố chÆ°a tăng giá xăng dầu, có khi lời tuyên bố chÆ°a tắt tiếng vọng thì giá xăng dầu Ä‘ã tăng. Các công bố chính sách cho thấy giá xăng dầu có căn cứ lá»›n là giá xăng dầu thế giá»›i. Lạ lùng thay, giá xăng dầu thế giá»›i trong năm qua tăng giảm liên tục, nhÆ°ng không tăng, nếu tính trung bình, nhÆ°ng giá xăng dầu nÆ°á»›c ta thì cứ tăng, đạt hết ká»· lục này đến ká»· lục khác. Thêm nữa, má»™t thị trường cạnh tranh kiểu gì mà há»… tăng giá thì từ hang cùng ngõ hẻm, cá»­a hàng của mọi doanh nghiệp đồng thời cùng tăng vá»›i mức giá giống nhau, thời Ä‘iểm nhÆ° nhau, không chênh lệch má»™t phút. Má»™t chuyên gia kinh tế Ä‘ã nói thẳng trong má»™t há»™i thảo rằng giá xăng dầu Ä‘ang là con tin của má»™t nhóm lợi ích. Nhận định ấy có cÆ¡ sở.

Hiện nay, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cùng các cÆ¡ quan hữu quan Ä‘ang soạn thảo Dá»± thảo sá»­a đổi, bổ sung Nghị định 84/2009/NĐ-CP. Dá»± thảo này Ä‘ã được chuẩn bị và Ä‘ang được xin ý kiến các thành viên Chính phủ. Rất tiếc, dá»± thảo lần này về cÆ¡ bản và tổng thể không có nhiều chỉnh sá»­a lá»›n về nguyên tắc và ná»™i dung quy định so vá»›i các dá»± thảo trÆ°á»›c và so vá»›i nguyên gốc Nghị định hiện hành, nên mức Ä‘á»™ hoàn thiện không cao và chÆ°a thể góp phần giải quyết triệt để những bức xúc về quản lý và kinh doanh xăng dầu mà dÆ° luận Ä‘ã, Ä‘ang và sẽ còn phản ánh. Vấn đề là xăng dầu vá»›i mức giá này, Ä‘ã gần tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i các nÆ°á»›c có cùng trình Ä‘á»™ kinh tế nhÆ° chúng ta, vậy làm sao có thể xây dá»±ng được má»™t thị trường xăng dầu cạnh tranh và minh bạch để những doanh nghiệp muốn tăng thị phần sẽ tìm mọi cách giảm giá, giữ uy tín vá»›i khách hàng. Bao giờ có thị trường xăng dầu cạnh tranh má»™t cách minh bạch? Đó là câu hỏi mà dÆ° luận Ä‘ang chờ đợi để có được câu trả lời.

Giá Ä‘iện phụ thuá»™c vào Ä‘âu? 

Theo lãnh đạo các nhà máy Ä‘iện và lãnh đạo Tập Ä‘oàn Điện lá»±c Việt Nam (EVN), giá nhiên liệu, bao gồm giá xăng dầu khí đốt và than chiếm 50% chi phí sản xuất Ä‘iện và là yếu tố chính chi phối giá Ä‘iện, trong Ä‘ó giá than là quan trọng nhất, bởi xét về tá»· lệ, công suất của các nhà máy nhiệt Ä‘iện chạy than vẫn Ä‘ang chiếm 60% tổng công suất nguồn của các nhà máy Ä‘iện Việt Nam. Lý do chính để giá Ä‘iện tăng liên tục trong thời gian qua do hai yếu tố: Giá nhiên liệu và vốn đầu tÆ° của ngành Ä‘iện. Lý do quá chính Ä‘áng. NhÆ°ng nhìn thẳng vào sá»± thật, chúng ta lại thấy có vẻ không nhÆ° vậy. Để đảm bảo nguồn cung ứng ổn định và giá cả ổn định, Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam (PVN), tập Ä‘oàn Điện lá»±c Việt Nam (EVN) và tập Ä‘oàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) ký thỏa thuận hợp tác chiến lược giai Ä‘oạn 2013-2018 (ký ngày 26-2-2013). Đã ký thỏa thuận rồi, nhÆ°ng ông này vẫn kêu ông kia vá»›i mục Ä‘ích được tăng giá. Và trong năm 2013, than cho Ä‘iện Ä‘ã hai lần tăng giá và đến 1-1-2014, theo chính Vinacomin, than bán cho ngành Ä‘iện Ä‘ã có lãi. Còn xăng dầu và khí đốt thì giá bán cho ngành Ä‘iện theo giá thị trường Ä‘ã được áp dụng từ lâu. Trong khi theo quy định hiện hành, giá Ä‘iện chịu tác Ä‘á»™ng bởi ba yếu tố chính là cÆ¡ cấu nguồn Ä‘iện, giá nhiên liệu đầu vào và tá»· giá. Trong 3 yếu tố này, chỉ có tá»· giá nằm ngoài tầm vá»›i của 3 tập Ä‘oàn nói trên. Vậy phải chăng giá Ä‘iện Ä‘ang là con tin của chính cái thỏa thuận giữa 3 tập Ä‘oàn Nhà nÆ°á»›c này? Rất khó nói, chỉ biết chắc, theo Ä‘úng công bố của các tập Ä‘oàn, cả 3 tập Ä‘oàn này Ä‘ang có lãi, thậm chí lãi lá»›n, nhÆ°ng giá Ä‘iện sẽ vẫn tăng(!)

Còn cái lý do tăng giá Ä‘iện do nhu cầu vốn đầu tÆ° của ngành Ä‘iện thì lý do này Ä‘ã đổ từ lâu khi thanh tra và cả dÆ° luận nữa phát hiện ra các khoản đầu tÆ° ngoài ngành, các khoản tiền thừa ế cho vay vòng quanh để lấy lãi, các khoản đầu tÆ° xây dá»±ng những công trình giải trí cao cấp không làm ra má»™t giọt Ä‘iện nào hoặc phục vụ cho tải Ä‘iện Ä‘i Ä‘âu cả. Thêm nữa, người dân càng Ä‘au xót hÆ¡n khi biết rằng Ä‘ã có nhiều thời Ä‘iểm, EVN không mua Ä‘iện từ nhà máy Ä‘iện của các doanh nghiệp không nằm trong EVN là để mua Ä‘iện của Trung Quốc vá»›i giá cao ngất(!)

Theo dá»± thảo quyết định của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ quy định về cÆ¡ chế quản lý và Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ Ä‘iện vừa được Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng công bố lấy ý kiến nhân dân, giá bán Ä‘iện bình quân được Ä‘iều chỉnh trong phạm vi khung giá của mức giá bán lẻ Ä‘iện bình quân do Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ quy định. Thời gian tối thiểu giữa hai lần Ä‘iều chỉnh là 3 tháng. Trường hợp vượt thẩm quyền, báo cáo Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ. Trong năm tài chính, giá bán Ä‘iện bình quân được Ä‘iều chỉnh khi thông số đầu vào cÆ¡ bản biến Ä‘á»™ng so vá»›i thông số Ä‘ã được sá»­ dụng để xác định giá thành Ä‘iện kế hoạch. Các thông số đầu vào khác của giá bán Ä‘iện bình quân chỉ được xem xét để Ä‘iều chỉnh giá bán Ä‘iện sau khi có báo cáo quyết toán, kiểm toán theo trình tá»± quy định. NghÄ©a là vá»›i dá»± thảo này, chúng ta có hy vọng cho má»™t giá Ä‘iện ổn định hàng năm. Tuy vậy, hy vọng cÅ©ng vẫn chỉ là hy vọng nếu không có má»™t thị trường Ä‘iện cạnh tranh và minh bạch. 

Nguồn tin: ANTĐ