- Lại má»™t lần nữa, chuyện “Tái ông thất mã” (Tái ông mất ngá»±a) được nhắc tá»›i khi giá dầu thô liên tục sụt giảm trên thị trường thế giá»›i.

Mặc dù sẽ giảm thu ngân sách do giá dầu sụt giảm, nhÆ°ng bù lại, tăng trưởng kinh tế sẽ cao hÆ¡n, thậm chí quá trình tái cÆ¡ cấu nền kinh tế cÅ©ng sẽ được đẩy nhanh hÆ¡n. Đó là quan Ä‘iểm được hầu hết các chuyên gia kinh tế và nhà quản lý thống nhất.

Được và mất

Giá dầu giảm mạnh trên thị trường thế giá»›i Ä‘ã là chuyện thời sá»± của nhiều tháng nay. Cái “được” dá»… thấy nhất là người dân Ä‘ang được hưởng lợi nhờ xăng liên tục giảm mạnh; Ä‘ong đếm được bằng số tiền mà người dân phải bỏ ra để mua má»™t bình xăng cho ôtô hay xe máy.

Còn cái mất, dá»… thấy nhất là thất thu ngân sách, vốn được xây dá»±ng trên cÆ¡ sở Æ°á»›c tính giá dầu thô ở mức 100 USD/thùng, trong khi giá dầu thá»±c tế hiện nay chỉ là 44 - 45 USD/thùng và khó có khả năng sá»›m hồi phục. Theo thông tin được Bá»™ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyá»…n Văn Nên cung cấp cho báo giá»›i, thì vá»›i dá»± báo giá dầu xuống 40 USD/thùng, ngân sách sẽ hụt thu khoảng 10.000 tá»· đồng.

Trong khi Ä‘ó, TS. Lê Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu kinh tế và Quản lý dầu khí (Viện Dầu khí Việt Nam, thuá»™c Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam - PVN) má»›i Ä‘ây cho biết, nếu giá dầu giảm từ 80 USD/thùng xuống còn 40 USD/thùng, PVN sẽ hụt thu 800.000 tá»· đồng, Ä‘óng góp ngân sách nhà nÆ°á»›c giảm 1.000 tá»· đồng. Giá dầu giảm cÅ©ng sẽ tác Ä‘á»™ng đến hiệu quả kinh doanh của tập Ä‘oàn này và nhiều khả năng PVN phải tính đến việc cắt giảm sản lượng dầu thô khai thác.

DÄ© nhiên câu chuyện được - mất khi giá dầu giảm không chỉ là vấn đề giá xăng giảm hay hụt thu ngân sách. Bá»™ trưởng Bá»™ Kế hoạch và Đầu tÆ° Bùi Quang Vinh Ä‘ã nhắc đến tác Ä‘á»™ng Ä‘a chiều của việc giá dầu giảm, bởi Việt Nam là quốc gia xuất khẩu dầu mỏ, nhÆ°ng nhập khẩu thành phẩm cÅ©ng lá»›n và có nhiều dá»± án lọc hóa dầu Ä‘ang được triển khai tại Việt Nam. “Hiện có tá»›i 11-12% thu ngân sách của Việt Nam phụ thuá»™c vào dầu mỏ. Nếu giảm sẽ tác Ä‘á»™ng tá»›i thu ngân sách và lợi nhuận kinh doanh của các Ä‘Æ¡n vị dầu khí, đồng thời ảnh hưởng tá»›i tiến Ä‘á»™ triển khai các dá»± án đầu tÆ° ở Việt Nam. Song giá dầu giảm sẽ tác Ä‘á»™ng tích cá»±c đến giá đầu vào cho sản xuất - kinh doanh, qua Ä‘ó kích thích tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế”, Bá»™ trưởng Bùi Quang Vinh nói.

Trong khi Ä‘ó, bà Eugenia Victorino, chuyên gia kinh tế Khu vá»±c châu Á - Thái Bình DÆ°Æ¡ng của Ngân hàng ANZ cÅ©ng nhận định rằng, việc giá dầu thô giảm sẽ làm gia tăng lợi ích về giá của các mặt hàng phi lÆ°Æ¡ng thá»±c, phi dầu mỏ vốn Ä‘ã thấp trong giỏ hàng hóa tính chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Điều này tất nhiên sẽ tác Ä‘á»™ng tốt tá»›i mục tiêu kiểm soát lạm phát của Việt Nam. Vẫn theo bà Eugenia Victorino, việc giá dầu giảm không Ä‘em lại rủi ro đối vá»›i cán cân thÆ°Æ¡ng mại của Việt Nam, do thị phần thÆ°Æ¡ng mại liên quan đến dầu giảm liên tục từ năm 2009. “Ảnh hưởng cuối cùng là không Ä‘áng kể”, bà Eugenia Victorino nói.

Cân Ä‘ong lợi ích

Những tác Ä‘á»™ng của việc giảm giá dầu là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, có má»™t câu hỏi luôn được đặt ra khi giá dầu giảm, Ä‘ó là tăng trưởng kinh tế của Việt Nam có vì thế mà giảm theo? Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 1/2015, các thành viên Chính phủ Ä‘ã thống nhất nhận định rằng, giá dầu giảm có lợi nhiều hÆ¡n có hại, mục tiêu đạt tăng trưởng GDP năm 2015 ở mức 6,2% vẫn khả thi.

Thậm chí, có khả năng tăng trưởng GDP còn ở mức cao hÆ¡n. Trong 3 kịch bản giá dầu mà Trung tâm Thông tin và Dá»± báo kinh tế - xã há»™i Quốc gia (Bá»™ Kế hoạch và Đầu tÆ°) Ä‘Æ°a ra má»›i Ä‘ây, dù giá dầu là 30 USD, 40 USD hay 50 USD thì nền kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng khá.

Vạch ra các kịch bản này, ông LÆ°Æ¡ng Văn Khôi, Trưởng ban Kinh tế thế giá»›i của Trung tâm Thông tin và Dá»± báo kinh tế - xã há»™i Quốc gia cho biết, kể cả trong trường hợp giá dầu giảm về mức 30 USD/thùng, thì tăng trưởng GDP của Việt Nam cÅ©ng vẫn thêm được 0,75 Ä‘iểm phần trăm (%), kim ngạch xuất khẩu tăng 4,01%, kim ngạch nhập khẩu tăng 2,48% và lạm phát có thể giảm 1,07%.

Trong khi Ä‘ó, vá»›i kịch bản giá dầu 50 USD/thùng, GDP sẽ tăng thêm 0,48 Ä‘iểm %; còn vá»›i 40 USD thùng, thì GDP tăng thêm 0,61 Ä‘iểm %. Các thành viên Chính phủ khi nhận định về việc giá dầu tác Ä‘á»™ng thế nào tá»›i tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cÅ©ng Ä‘ã thống nhất quan Ä‘iểm rằng, tính toán tổng hợp thì giá dầu giảm có lợi nhiều hÆ¡n có hại, mục tiêu đạt tăng trưởng GDP năm 2015 ở mức 6,2% vẫn khả thi.

Thậm chí, má»™t dá»± báo của công ty tÆ° vấn đầu tÆ° vào các thị trường má»›i nổi Frontier Strategy Group (FSG) má»›i Ä‘ây còn cho rằng, Việt Nam nằm trong số các quốc gia “hưởng lợi nhiều nhất”, bởi giá dầu thô giảm sẽ kích thích sức mua và gia tăng lợi nhuận biên cho doanh nghiệp. Theo FSG, nếu giá dầu duy trì ở mức trung bình 70 USD/thùng, Việt Nam sẽ đạt mức tăng trưởng đến 8,5%. Thậm chí nếu giá dầu thô chỉ còn 50 USD/thùng, tốc Ä‘á»™ tăng trưởng sẽ là hÆ¡n 10%.

Tất nhiên, dá»±a vào những diá»…n biến trong thá»±c tế của nền kinh tế Việt Nam, thì dá»± báo này của FSG có vẻ quá lạc quan. Song Ä‘ó cÅ©ng là chỉ báo cho thấy, Việt Nam không chịu tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c quá lá»›n về việc giá dầu thô giảm nhÆ° dÆ° luận Ä‘ã lo ngại. Có cách nhìn thẳng thắn, TS. LÆ°u Bích Hồ, chuyên gia kinh tế Ä‘ã cho rằng, đừng chỉ nhìn vào chuyện hụt thu ngân sách khi giá dầu giảm mà lo lắng. Theo ông LÆ°u Bích Hồ, giá dầu giảm là áp lá»±c rất tốt để Việt Nam cÆ¡ cấu lại nền kinh tế, tạo nguồn thu bền vững từ tăng năng suất lao Ä‘á»™ng, cải thiện công nghệ, thay vì mãi “Ä‘ào” tài nguyên để bán. Bá»™ trưởng Bùi Quang Vinh có cùng quan Ä‘iểm này khi nhắc đến việc nền kinh tế Nga Ä‘ã chịu tác Ä‘á»™ng mạnh mẽ thế nào khi giá dầu thô giảm, bởi dầu mỏ chiếm tá»›i 40-50% nguồn thu ngân sách của quốc gia này.

Hãy tạm thống nhất rằng, “trong nguy có cÆ¡”. Câu hỏi tiếp theo cần đặt ra là: Việt Nam có tận dụng được cÆ¡ há»™i này hay không?

Năm 2008, sau khi chịu tác Ä‘á»™ng của khủng hoảng kinh tế toàn cầu, các chuyên gia kinh tế cÅ©ng Ä‘ã nhắc đến Ä‘iển tích “Tái ông thất m㔠để kỳ vọng nhân cÆ¡ há»™i này, Việt Nam thá»±c hiện tái cÆ¡ cấu nền kinh tế. NhÆ°ng thá»±c tế 5 năm qua cho thấy, tiến trình này má»›i chỉ nhích Ä‘i những bÆ°á»›c chậm chạp, đến ná»—i nhiều chuyên gia kinh tế Ä‘ã lo ngại má»™t cÆ¡ há»™i nữa bị bỏ lỡ và Việt Nam có thể sẽ chỉ giậm chân tại chá»— và rÆ¡i vào bẫy thu nhập trung bình...

Lần này liệu kỳ vọng về má»™t nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng mà ít phụ thuá»™c vào khai thác tài nguyên liệu có thành hiện thá»±c?

Nguồn tin: DDDN