Theo Bá»™ Tài chính, giá dầu thế giá»›i tiếp tục giảm mạnh từ 105 USD/thùng (thá»i Ä‘iểm cuối tháng 7-2014) xuống 68,53 USD/thùng (thá»i Ä‘iểm cuối tháng 11), mức thấp nhất trong vòng 4-5 năm trở lại Ä‘ây, sẽ ảnh hưởng trá»±c tiếp tá»›i nguồn thu NSNN. Bởi nếu giá dầu bình quân cả năm giảm 1 USD/thùng thì ngân sách sẽ hụt thu khoảng 1.000 tá»· đồng, vì hoạt Ä‘á»™ng xuất khẩu dầu thô hiện chiếm tá»›i hÆ¡n 12,5% tổng số thu NSNN.
Giá dầu giảm và những hệ lụy
Giá dầu thô trên thị trÆ°á»ng thế giá»›i liên tục giảm mạnh từ tháng 7 tá»›i nay. Theo Hãng thông tin tài chính Bloomberg, tính đến đầu tháng 12, trên thị trÆ°á»ng Châu Á, giá dầu tiếp tục giảm 1,1 USD/thùng, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 1,66%, xuống mức 65,05 USD/thùng. Chuá»—i ngày giảm giá kéo dài của mặt hàng này Ä‘ã tạo ra những tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c tá»›i nhiá»u ná»n kinh tế trên thế giá»›i. Bởi tính từ đầu năm tá»›i nay giá dầu thô Ä‘ã giảm 37%. Vá»›i mức giảm này, những nÆ°á»›c xuất khẩu dầu Ä‘á»u bị thiệt hại rất lá»›n. Theo tính toán của Quỹ Tiá»n tệ quốc tế (IMF), nÆ°á»›c xuất khẩu dầu số 1 thế giá»›i là Nga chỉ có thể cân đối được ngân sách khi giá dầu ở mức 101 USD/thùng. Iran là nÆ°á»›c chịu tác Ä‘á»™ng lá»›n thứ hai và cần giá dầu ở mức 136 USD/thùng. Venezuela và Nigeria chỉ cân đối được NSNN vá»›i mức 120 USD/ thùng.
Giá dầu tiếp tục giảm sẽ ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nÆ°á»›c năm 2014. Ảnh: Thanh Hải |
Trong khi Ä‘ó, Saudi Arabia, Kuwait, Qatar và Các Tiểu vÆ°Æ¡ng quốc Ả ráºp thống nhất có thể cân đối khi giá dầu ở mức 70 USD/thùng. Äối vá»›i Việt Nam, mặc dù Bá»™ Tài chính vừa công bố, tổng thu NSNN Ä‘ã đạt 100,9% sau 11 tháng, "vá» Ä‘ích" trÆ°á»›c thá»i hạn, nhÆ°ng thông tin giá dầu giảm mạnh Ä‘ã khiến nhiá»u chuyên gia lo ngại vá» việc nguồn thu NSNN sẽ bị ảnh hưởng. Do giá dầu giảm mạnh, giá bán lẻ xăng trong nÆ°á»›c Ä‘ã 9 lần giảm giá, vá»›i mức giảm tổng cá»™ng hÆ¡n 5.000 đồng. Giá dầu diesel, dầu há»a và dầu madut cÅ©ng giảm 9-14 lần từ đầu năm tá»›i nay và trở vá» mặt bằng giá năm 2012. Mặc dù giá xăng giảm sẽ giảm bá»›t gánh nặng cho ngÆ°á»i dân, song số thu ngân sách năm 2015 và các hoạt Ä‘á»™ng đầu tÆ° sẽ chịu nhiá»u ảnh hưởng tiêu cá»±c từ sá»± kiện này. Bởi hoạt Ä‘á»™ng xuất khẩu dầu thô hiện chiếm hÆ¡n 12,5% tổng thu NSNN nên nếu giá xăng dầu giảm thì số thu ngân sách sẽ giảm. Bên cạnh Ä‘ó, giá xăng dầu giảm cÅ©ng sẽ khiến nhiá»u khoản thuế, phí, lệ phí khác liên quan đến xăng dầu bị giảm theo. Mặc dù lợi nhuáºn của DN sẽ tăng nhá» giá dầu giảm khiến chi phí đầu vào của DN giảm theo, từ Ä‘ó khiến số thu từ thuế thu nháºp DN vào NSNN sẽ nhiá»u hÆ¡n. Song khoản tăng thu này vẫn không bù đắp nổi khoản hụt thu do xăng dầu giảm.
Theo Bá»™ Tài chính, nếu giá dầu bình quân cả năm giảm 1 USD/ thùng, ngân sách sẽ hụt thu khoảng 1.000 tá»· đồng. TrÆ°á»ng hợp giá dầu giảm còn trên dÆ°á»›i 80 USD/thùng, NSNN sẽ giảm khoảng 20.000 tá»· đồng. Tính đến thá»i Ä‘iểm hiện nay, giá dầu thô bình quân 11 tháng đầu năm đạt 109 USD/thùng. NhÆ° váºy, giá dầu thô chỉ giảm 1 USD/thùng nên số thu ngân sách từ dầu thô sẽ giảm khoảng 1.000 tá»· đồng so vá»›i dá»± toán. Song việc cân đối NSNN khi giá dầu tiếp tục giảm mạnh là bài toán không Ä‘Æ¡n giản trong bối cảnh hiện nay.
Không nên quá bi quan
Nháºn xét vá» tác Ä‘á»™ng của giá dầu giảm mạnh tá»›i nguồn thu NSNN, chuyên gia kinh tế TS Lê Äăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung Æ°Æ¡ng (CIEM) cho rằng, sá»± kiện này sẽ tạo ra cả tác Ä‘á»™ng tích cá»±c và tiêu cá»±c tá»›i ná»n kinh tế. Vì nÆ°á»›c ta nháºp khẩu má»™t lượng lá»›n xăng dầu, chất dẻo, sợi tổng hợp, phân bón, thuốc sâu... vốn là những sản phẩm được sản xuất từ dầu lá»a. Nếu giá dầu lá»a giảm thì giá trị nháºp khẩu sẽ giảm. Cùng vá»›i Ä‘ó, nÆ°á»›c ta cÅ©ng giảm má»™t lượng Ä‘áng kể ngoại tệ sá» dụng để nháºp khẩu nguyên liệu. Äây sẽ là khoản lợi Ä‘áng kể. Giá dầu giảm cÅ©ng dẫn tá»›i chi phí váºn tải trong nÆ°á»›c sẽ giảm, hàng hóa trong nÆ°á»›c giảm giá theo. Kinh tế vÄ© mô nhá» Ä‘ó sẽ ổn định và rất có thể lạm phát sẽ được kiá»m chế. Äể táºn dụng thá»i cÆ¡ này, TS Lê Äăng Doanh cho rằng, DN cần chuyển hÆ°á»›ng thị trÆ°á»ng để được hưởng lợi nhiá»u hÆ¡n từ những biến Ä‘á»™ng của ná»n kinh tế. Vá»›i tình hình hiện nay, Nhà nÆ°á»›c nên khuyến khích DN nhằm đẩy nhanh quá trình tái cÆ¡ cấu, thành láºp những DN má»›i để táºn dụng hiệu quả cÆ¡ há»™i giá dầu giảm, nguyên váºt liệu giảm. Nhiá»u ý kiến cÅ©ng cho rằng, việc giá xăng dầu thế giá»›i giảm Ä‘ã tác Ä‘á»™ng tích cá»±c đến kinh tế nÆ°á»›c ta do Việt Nam là quốc gia chịu áp lá»±c lá»›n vá» lạm phát và chi phí váºn tải rất lá»›n. Hiện trong rổ tính CPI, giá xăng dầu chiếm vị trí quan trá»ng, ảnh hưởng mạnh đến sá»± tăng, giảm của chỉ số. CPI tháng 11 giảm mạnh là do tác Ä‘á»™ng của việc giảm giá xăng dầu.
Mặc dù còn nhiá»u ý kiến trái chiá»u xung quanh việc giá dầu giảm nhÆ°ng tại buổi há»p báo thÆ°á»ng kỳ Chính phủ tháng 11 vừa diá»…n ra tại Hà Ná»™i, Bá»™ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyá»…n Văn Nên cho biết, Bá»™ Tài chính tiếp tục theo dõi diá»…n biến giá dầu thô. Nếu giá dầu thô tiếp tục xu hÆ°á»›ng giảm và giữ ở mức thấp thì Bá»™ Tài chính sẽ xây dá»±ng các kịch bản để trình Chính phủ, báo cáo Quốc há»™i. Bá»™ Tài chính Ä‘ã Ä‘Æ°a ra các phÆ°Æ¡ng án bù đắp cho khoản hụt thu do giảm giá dầu thô và có thể yên tâm vá»›i phÆ°Æ¡ng án này. Theo chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ, vá»›i những má» có giá thành khai thác cao thì tạm thá»i chÆ°a khai thác. Thá»i Ä‘iểm hiện tại, chỉ táºp trung khai thác ở những má» có thể mang lại lợi nhuáºn. Tuy nhiên, Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ cÅ©ng yêu cầu Bá»™ Tài chính nghiên cứu, có phÆ°Æ¡ng án tính toán các nguồn thu ngân sách, bảo đảm không để xảy ra tình trạng hụt thu ngân sách khi giá dầu giảm mạnh..