Theo các chuyên gia, không thể lấy lý do thu ngân sách nhà nÆ°á»›c sụt giảm vì giá dầu thô để tăng thuế. Thậm chí, cần xem Ä‘ây là cÆ¡ há»™i để Việt Nam cÆ¡ cấu lại nền kinh tế, giảm phụ thuá»™c vào bán tài nguyên.

Không thể vì bù thu ngân sách do giá dầu giảm mà tìm cách tăng thuế trong nÆ°á»›c. Ảnh: NhÆ° Ý.

Đề xuất tăng thuế VAT bù thu ngân sách?

Sáng 6/2, tại tọa Ä‘àm “Biến Ä‘á»™ng giá dầu và tác Ä‘á»™ng đến kinh tế Việt Nam”, do Trung tâm Thông tin và Dá»± báo Kinh tế - Xã há»™i Quốc gia (NCIF) tổ chức, TS LÆ°Æ¡ng Văn Khôi (Trưởng ban Kinh tế thế giá»›i của NCIF) cho biết: Tá»›i thời Ä‘iểm này, mọi dá»± báo về giá dầu của các tổ chức trong và ngoài nÆ°á»›c đều sai. Thá»±c tế, giá dầu thô thế giá»›i giảm mạnh và sâu hÆ¡n rất nhiều các dá»± báo trÆ°á»›c Ä‘ó.

Về ảnh hưởng tá»›i kinh tế Việt Nam, TS Khôi Ä‘Æ°a ra 3 kịch bản vá»›i giá dầu. Theo Ä‘ó, nếu giá dầu thô thế giá»›i còn 50 USD/thùng ngân sách nhà nÆ°á»›c sẽ hụt thu hÆ¡n 6.600 tá»· đồng; nếu giá dầu 40 USD/thùng thu ngân sách nhà nÆ°á»›c mất 7.600 tá»· đồng; nếu giá dầu xuống 30 USD/thùng ngân sách sẽ hụt thu hÆ¡n 8.600 tá»· đồng. Cùng vá»›i Ä‘ó, dá»± trữ ngoại hối của Việt Nam sẽ mất từ 1-1,45 tá»· USD.

Để bù phần hụt thu ngân sách do giá dầu giảm, TS Khôi và cá»™ng sá»± đề xuất 2 biện pháp chính là giảm lãi suất cho vay và tăng thuế giá trị gia tăng (VAT).

Tuy nhiên, ở phần ngược lại, theo các chuyên gia giá dầu giảm sẽ há»— trợ sản xuất, các chỉ tiêu kinh tế vÄ© mô, đặc biệt là GDP và giá cả sẽ hưởng lợi. Theo TS Khôi, Việt Nam là nÆ°á»›c phải nhập gần 70% xăng, dầu thành phẩm Ä‘áp ứng nhu cầu trong nÆ°á»›c. Trong cả 3 kịch bản giá dầu thô kể trên, GDP đều tăng Ä‘áng kể. “Giá dầu giảm nền kinh tế Việt Nam cÅ©ng không bị ảnh hưởng quá tiêu cá»±c nhÆ° dÆ° luận lo ngại thời gian qua, dù ngân sách hụt thu nhÆ°ng đổi lại sản xuất sẽ được kích thích”, TS Khôi nói.

TS Lê Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Quản lý Dầu khí (Viện Dầu khí Việt Nam, thuá»™c Tập Ä‘oàn Dầu khí - PVN) cho biết: “Vá»›i Việt Nam, giá dầu giảm má»—i USD, PVN sẽ hụt thu hàng nghìn tá»· đồng. Đồng thời, Ä‘óng góp cho ngân sách nhà nÆ°á»›c cÅ©ng giảm từ 1.000 - 1.200 tá»· đồng”.

Về khả năng PVN cắt giảm sản lượng do giá dầu thô xuất khẩu thấp hÆ¡n giá thành khai thác, TS Trung cho hay: “Lãnh đạo tập Ä‘oàn Ä‘ang rà soát, xem xét các mỏ khai thác, mỏ nào chi phí bao nhiêu, dá»±a trên mức giá thành sẽ có quyết định khai thác tiếp, giảm sản lượng hoặc tạm dừng. Tuy nhiên, việc Ä‘óng mỏ sau này mở lại cÅ©ng rất tốn kém, phức tạp”, TS Trung nói.

Các chuyên gia đều đồng tình giá dầu thô thế giá»›i khó tăng cao trở lại trong thời gian 1 năm tá»›i (không thể lên mức 100 USD/thùng), do cung dầu thô vẫn lá»›n hÆ¡n cầu. Ngoài ra, giá dầu còn chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị, sá»± cạnh tranh giữa nguồn dầu truyền thống của các nÆ°á»›c khu vá»±c Trung Đông, Nga và dầu Ä‘á phiến của Mỹ…

Không thể chỉ tính má»—i ngân sách

TS Nguyá»…n Ngọc Tuyến, Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính dá»± báo trong 2 năm tá»›i (2015-2016) giá dầu thô thế giá»›i chỉ duy trì mức 50-60 USD/thùng (khó lên mức 70 USD/thùng nhÆ° má»™t số cÆ¡ quan Việt Nam dá»± báo). Vá»›i Việt Nam, theo TS Tuyến, sản lượng dầu thô xuất khẩu khoảng 8,5 triệu tấn, nhÆ°ng đồng thời cÅ©ng nhập về 7-8 triệu tấn xăng, dầu thành phẩm má»—i năm. “Hiện thuế nhập khẩu xăng, dầu khoảng 30%, ngoài ra còn thuế VAT, thuế môi trường… nguồn thu này Ä‘óng góp vào ngân sách không hề nhỏ. Khi xem xét về giá dầu thô chúng ta phải Ä‘ánh giá 2 chiều. HÆ¡n nữa, ngân sách hụt thu 3-4 nghìn tá»· đồng từ dầu thô cÅ©ng chÆ°a ảnh hưởng gì nhiều”, ông Tuyến nói. Do Ä‘ó, ông Tuyến không đồng tình vá»›i đề xuất tăng thuế VAT để bù phần hụt thu ngân sách do giá dầu giảm.

Chuyên gia kinh tế - TS LÆ°u Bính Hồ cÅ©ng đồng tình, hụt thu ngân sách từ giá dầu thô giảm không Ä‘áng ngại, có thể bù thu từ giảm chi tiêu. NhÆ° ngành Giao thông năm 2014 má»›i rà soát 25 dá»± án, Ä‘ã tiết kiệm được hÆ¡n 5.200 tá»· đồng. “Do Ä‘ó, nếu chỉ tính hụt thu ngân sách từ giá dầu thô rồi tăng thuế trong nÆ°á»›c là không xác Ä‘áng. Đặc biệt, khi doanh nghiệp Ä‘ang rất khó khăn. Chúng ta kêu gọi ngân hàng giảm lãi suất cho vay để há»— trợ doanh nghiệp, giờ lại tăng thuế, khiến doanh nghiệp Ä‘ã khó càng thêm khó. Thu ngân sách cần theo hÆ°á»›ng khoan sức dân, không phải nhân lúc này để siết sức dân”, TS Hồ nói.

TS Hồ cho rằng, giá dầu giảm là áp lá»±c rất tốt để chúng ta cÆ¡ cấu lại nền kinh tế, tạo nguồn thu bền vững từ tăng năng suất lao Ä‘á»™ng, cải thiện công nghệ, thay vì mãi Ä‘ào tài nguyên để bán. “Các chuyên gia nÆ°á»›c ngoài vẫn khuyên Việt Nam nên giảm khai thác, đừng quá á»· lại vào nguồn thu từ bán tài nguyên”, TS Hồ nói.

Nguồn tin: Lê Hữu Việt