Xu thế giá dầu giảm xuống trong năm 2016 Ä‘ang ngày càng trầm trọng. Ngày 12-1 giá dầu thế giá»›i giảm xuống dÆ°á»›i mức 30 USD/thùng, Ä‘ây là lần đầu tiên từ tháng 12-2003 đến nay giá dầu giảm xuống mức này. Và giá dầu thô tháng 6-2014 từng đạt mức 108 USD/thùng, Ä‘iều này có nghÄ©a là giá dầu thô Ä‘ã giảm mạnh 72% từ tháng 6-2014 đến nay, giảm xuống mức kinh ngạc. Còn làn sóng bán tháo má»›i chỉ trong mấy ngày đầu năm khiến cho giá dầu thế giá»›i giảm thêm 19%, mạnh đến mức khó tin.
Nguyên nhân khiến giá dầu lao dốc

Dầu thô có mối liên hệ mật thiết vá»›i kinh tế toàn cầu, khi kinh tế toàn cầu liên tục phồn vinh, nhu cầu đối vá»›i dầu thô sẽ tăng lên, ngược lại thì sẽ giảm xuống. Hiện nay, nguyên nhân chủ yếu khiến giá dầu thế giá»›i liên tục giảm xuống là do thị trường liên tục ở trạng thái cung vượt quá cầu nghiêm trọng, cÅ©ng nhÆ° những dá»± Ä‘oán về triển vọng tăng trưởng của kinh tế toàn cầu ảm đạm khiến cho nhu cầu đối vá»›i dầu thô không tăng lên. Cụ thể có những nguyên nhân sau:

Má»™t là ná»™i bá»™ Tổ chức các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) không Ä‘oàn kết, Ä‘iều phối không hiệu quả. Được thành lập vào ngày 14-9-1960, mục Ä‘ích của OPEC là Ä‘iều phối và thống nhất chính sách dầu mỏ giữa các nÆ°á»›c thành viên, bảo vệ lợi ích chung của các nÆ°á»›c thành viên. Hiện nay, tổ chức này có 12 thành viên, Ä‘ang kiểm soát hÆ¡n 78% trữ lượng dầu mỏ của toàn thế giá»›i, khoảng 40% nhu cầu dầu mỏ trên thế giá»›i đều do tổ chức này cung cấp. Trong tình hình xuất hiện hiện tượng cung vượt quá cầu nghiêm trọng hiện nay, các nÆ°á»›c nhÆ° Algeria... hy vọng OPEC có thể Ä‘iều phối các nÆ°á»›c thành viên cắt giảm sản lượng dầu mỏ, đồng thời yêu cầu Saudi Arabia Ä‘i đầu trong việc cắt giảm sản lượng. NhÆ°ng tình hình thá»±c tế là tháng 12-2015, Saudi Arabia vẫn tăng cường sản xuất dầu thô, sản lượng dầu thô trong tháng 12-2015 của nÆ°á»›c này duy trì ở mức 10,15 triệu thùng/ngày, Ä‘ây là tháng thứ 9 nÆ°á»›c này liên tục duy trì mức hÆ¡n 10 triệu thùng/ngày.

Việc các nÆ°á»›c thành viên của OPEC không đạt được sá»± thống nhất về vấn đề giảm sản lượng Ä‘ã phản ánh mối quan hệ rất yếu kém giữa các nÆ°á»›c thành viên của tổ chức này, sá»± hợp tác qua lại, đạt được sá»± nhất trí về vấn đề giá dầu giữa các nÆ°á»›c sản xuất dầu mỏ càng trở nên khó khăn, Ä‘iều này làm cho giá dầu thế giá»›i giảm mạnh hÆ¡n nữa.

Hai là sách lược sản lượng cao của OPEC hiện nay là có mục Ä‘ích. Mục Ä‘ích của việc OPEC để cho giá dầu thô lao dốc là hy vọng đẩy má»™t số nÆ°á»›c khai thác dầu thô vá»›i chi phí cao giống nhÆ° Mỹ ra khỏi thị trường dầu mỏ. Theo thống kê của các tổ chức quốc tế, hiện nay chi phí sản xuất má»™t thùng dầu thô của Anh, Brazil, Canada và Mỹ lần lượt là 52,5 USD, 49 USD, 41 USD và 36 USD. Còn các nÆ°á»›c sản xuất dầu thô nhÆ° Saudi Arabia và Kuwait, chi phí để sản xuất má»™t thùng dầu thô không đến 10 USD. Đây cÅ©ng là nguyên nhân vì sao giá dầu thế giá»›i Ä‘ã giảm xuống mức gần 30 USD/thùng, nhÆ°ng Bá»™ trưởng Năng lượng của Các Tiểu vÆ°Æ¡ng quốc Arập thống nhất (UAE) còn nói rằng sách lược sản lượng cao của OPEC hiện nay Ä‘ang có hiệu quả.

Ba là Iran quay trở lại thị trường dầu thô quốc tế sẽ làm gay gắt hÆ¡n nữa mâu thuẫn cung-cầu. Dá»± tính sau khi được dỡ bỏ trừng phạt về kinh tế, Iran sẽ toàn lá»±c khôi phục sản lượng dầu thô. Các nhà đầu tÆ° dá»± tính cục diện cung vượt quá cầu của thị trường dầu thô quốc tế sẽ ngày càng xấu Ä‘i.
Bốn là việc Mỹ tăng sản lượng dầu thô Ä‘ã làm trầm trọng hÆ¡n nữa mâu thuẫn. Hiện nay, cục diện cung vượt quá cầu của dầu thô thế giá»›i có liên quan rất lá»›n vá»›i việc Mỹ tăng cường phát triển khí Ä‘á phiến. Sản lượng dầu thô của Mỹ cÅ©ng rất cao, sản lượng dầu thô bình quân má»™t ngày trong tháng 10-2015 là 9,35 triệu thùng. Đối vá»›i thị trường dầu thô quốc tế, Ä‘iều càng tồi tệ hÆ¡n là để mở rá»™ng việc làm, vào cuối năm 2015 Mỹ Ä‘ã dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu dầu mỏ kéo dài trong 40 năm, từ tháng 1-2016 bắt đầu khôi phục xuất khẩu ra nÆ°á»›c ngoài, Ä‘iều này chắc chắn sẽ gây sức ép vá»›i giá dầu.

Năm là đồng USD tiếp tục gây sức ép mạnh mẽ lên giá dầu. Đồng USD mạnh lên cÅ©ng Ä‘ã làm trầm trọng hÆ¡n nữa xu thế lao dốc của giá dầu thô. Giao dịch dầu thô quốc tế đều định giá bằng đồng USD, Ä‘iều này có nghÄ©a là đồng USD tiếp tục mạnh lên, giá dầu thô sẽ giảm xuống. Có nghiên cứu cho rằng nếu đồng USD tăng giá 5%, giá dầu sẽ có thể giảm 10-25%.

Sáu là kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại Ä‘ang khiến các nhà đầu tÆ° lo ngại. Vì các nhà đầu tÆ° dá»± tính rằng lượng dầu thô mà Trung Quốc cần để phát triển kinh tế cÅ©ng giảm xuống tÆ°Æ¡ng ứng, và gần Ä‘ây thị trường cổ phiếu loại A và tá»· giá hối Ä‘oái của đồng nhân dân tệ biến Ä‘á»™ng mạnh mẽ, càng làm cho giá»›i thÆ°Æ¡ng nhân quốc tế cảm thấy lo lắng đối vá»›i việc liệu nhu cầu của Trung Quốc – nÆ°á»›c lá»›n về nhập khẩu dầu thô này – trong năm 2016 có được duy trì hay không, vì hiện nay Trung Quốc Ä‘ã trở thành má»™t trong những nguồn thu kinh tế chủ yếu của các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ trên thế giá»›i.

Iran được dỡ bỏ cấm vận cÅ©ng là má»™t trong những nguyên nhân khiến giá dầu giảm.

Ảnh hưởng đối với kinh tế thế giới

Ảnh hưởng của giá dầu lao dốc đối vá»›i kinh tế thế giá»›i vừa mang tính tích cá»±c, vừa mang tính tiêu cá»±c. Đối vá»›i châu Âu, Ä‘iều này là có lợi. Ngân hàng Đức cho rằng các nhà đầu tÆ° bán tháo dầu mỏ có thể sẽ khiến cho kinh tế của Khu vá»±c đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) tăng trưởng. Theo tính toán của Ngân hàng Thế giá»›i (WB), má»—i lần giá dầu giảm 30%, sẽ kéo kinh tế thế giá»›i tăng trưởng 0,5%.

Bên cạnh Ä‘ó, ảnh hưởng của giá dầu lao dốc đối vá»›i các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô lại là tiêu cá»±c. Theo thống kê, má»—i lần giá dầu thô giảm 10%, GDP của những quốc gia này sẽ giảm xuống 0,8-2,5%, đồng thời còn khiến cho thu nhập tài chính của nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô giảm xuống, đồng tiền mất giá, nguồn vốn chảy ra ngoài.

Đối diện vá»›i việc giá dầu thô giảm mạnh, các nÆ°á»›c vùng Vịnh liên tiếp phải chịu sức ép, cho dù là Saudi Arabia – “nÆ°á»›c có nhiều dầu mỏ nhất” trên thế giá»›i - cÅ©ng không thể may mắn thoát khỏi. Kinh tế Saudi Arabia phụ thuá»™c nghiêm trọng vào xuất khẩu dầu mỏ, xuất khẩu dầu mỏ chiếm khoảng 90% thu nhập ngoại hối của nÆ°á»›c này. Thâm hụt ngân sách của Saudi Arabia trong năm 2014 ở mức ká»· lục, nếu giá dầu tiếp tục giảm, kinh tế nÆ°á»›c này sẽ còn phải chịu thiệt hại nặng nề.

Đối diện vá»›i việc giá dầu giảm mạnh, nhiều nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô nhÆ° Nga, Venezuela, Colombia và Ecuador đều chịu sức ép chÆ°a từng có. Lấy Nga làm ví dụ, kinh tế Nga phụ thuá»™c nghiêm trọng vào xuất khẩu năng lượng, khoảng 50% thu ngân sách và 40% xuất khẩu của nÆ°á»›c này dá»±a vào năng lượng. Cùng vá»›i việc giá dầu không ngừng lao dốc, kinh tế Nga đối diện vá»›i thách thức nghiêm trọng. Có chuyên gia phân tích cho rằng nếu giá dầu vẫn dao Ä‘á»™ng quanh mức khoảng 30 USD/thùng, thì thâm hụt ngân sách của Nga trong năm 2016 sẽ tăng lên đến 5%, thậm chí còn cao hÆ¡n, Ä‘iều này chắc chắn sẽ làm cho kinh tế Nga chịu tác Ä‘á»™ng nặng nề.

Giá dầu giảm mạnh cÅ©ng có ảnh hưởng tiêu cá»±c đối vá»›i kinh tế Trung Quốc. Sở dÄ© Trung Quốc thiết lập cÆ¡ chế kiểm soát tăng hoặc giảm đối vá»›i giá dầu thành phẩm chính là để giảm bá»›t ảnh hưởng tiêu cá»±c của giá dầu thị trường quốc tế quá cao hoặc quá thấp đối vá»›i thị trường trong nÆ°á»›c. Hiện nay, Trung Quốc là nÆ°á»›c nhập khẩu, nÆ°á»›c tiêu thụ dầu thô lá»›n thứ hai thế giá»›i, khoảng 60% lượng dầu mà Trung Quốc cần là dá»±a vào nÆ°á»›c ngoài. Nếu hiện nay vẫn dá»±a vào nhập khẩu, thì sau này má»™t khi giá dầu lại tiến vào chu kỳ tăng lên, kinh tế Trung Quốc chắc chắn sẽ chịu ảnh hưởng rất lá»›n. Đây là Ä‘iều mà Trung Quốc hiện nay Ä‘ang cố gắng né tránh.

Giá dầu thế giá»›i tá»›i Ä‘âu là chạm Ä‘áy, hiện nay vẫn rất khó phán Ä‘oán. Do các yếu tố làm giảm giá dầu ở phÆ°Æ¡ng diện cung và cầu khó có thể thay đổi trong ngắn hạn, có lẽ giá dầu trên thị trường sẽ tiếp tục xuống thấp, dá»± Ä‘oán của giá»›i phân tích cÅ©ng liên tục Ä‘iều chỉnh xuống thấp. Tuy nhiên, theo Bá»™ trưởng Năng lượng Các Tiểu vÆ°Æ¡ng quốc Arập thống nhất, xét mặt bằng cÆ¡ bản của thị trường, dá»± kiến năm 2016 giá dầu sẽ có sá»± Ä‘iều chỉnh.

Giá dầu thấp sẽ Ä‘óng vai trò kiềm chế đối vá»›i việc phát triển năng lượng má»›i, năng lượng tái tạo ở má»™t mức Ä‘á»™ nhất định, song nhiều nÆ°á»›c thúc đẩy sá»± phát triển của năng lượng má»›i phần nhiều là do xem xét các yếu tố nhÆ° Ä‘a dạng hóa năng lượng, tiết kiệm năng lượng, giảm bá»›t khí thải, chứ không phải là giá năng lượng.

Báo cáo thị trường năng lượng tái tạo giữa năm 2015 do CÆ¡ quan năng lượng quốc tế công bố chỉ rõ ảnh hưởng của giá dầu xuống thấp đối vá»›i sá»± phát triển năng lượng má»›i trên toàn cầu là về khái niệm hÆ¡n là thá»±c tế. Sá»± phát triển của năng lượng má»›i phần nhiều phụ thuá»™c vào việc chính phủ có sẵn sàng há»— trợ về chính sách cÅ©ng nhÆ° quy hoạch thị trường hợp lý hay không. Báo cáo còn chỉ ra rằng vá»›i sá»± há»— trợ của chính sách tăng cường an ninh năng lượng và phát triển bền vững, hiện nay phát Ä‘iện bằng năng lượng tái tạo tăng nhanh, giá thành phát Ä‘iện bằng năng lượng tái tạo tiếp tục giảm. Ngay cả trong môi trường giá dầu thấp, má»™t số nhà thúc đẩy chính sách mạnh mẽ xem xét nhiều hÆ¡n tá»›i mục tiêu Ä‘a dạng hóa năng lượng, giảm khí thải và carbon.

Nguồn tin: PL&XH