Giá dầu ở mức 40 USD/thùng, đồng NDT phá giá 3%, cá»™ng thêm phá giá kỹ thuật tiền đồng ở mức 3% và thu thuế từ khu vá»±c kinh tế thá»±c sẽ không bù đắp được phần ngân sách hụt thu từ xuất khẩu dầu thô do giá dầu giảm

Đó là nhận định của TS. LÆ°Æ¡ng Văn Khôi - Trưởng ban Kinh tế thế giá»›i thuá»™c Trung tâm Thông tin và dá»± báo kinh tế - xã há»™i (Bá»™ Kế hoạch và Đầu tÆ°) khi trao đổi vá»›i chúng tôi xung quanh việc giá dầu giảm và tác Ä‘á»™ng đến nền kinh tế, thu ngân sách.

ThÆ°a ông, giá dầu thế giá»›i tiếp tục giảm và có diá»…n biến khó lường khi xuống mức dÆ°á»›i 40 USD/thùng. Ông nhận định thế nào về xu hÆ°á»›ng giá dầu trong thời gian tá»›i?

Theo dá»± báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong quý 3/2015 giá dầu ở mức 48,16 USD/thùng; quý 4 là 49,16 USD/thùng; mức trung bình của năm 2015 là 51 USD/thùng và 2016 là 50,36 USD/thùng.

Tôi cho rằng diá»…n biến giá dầu thế giá»›i phụ thuá»™c vào cung cầu thị trường, trong khi kinh tế thế giá»›i phục hồi rất mong manh.

Thứ nhất, nguồn cung dầu hiện nay Ä‘ã có thêm Mỹ, khi nÆ°á»›c này làm chủ công nghệ khai thác dầu Ä‘á phiến và không phải nhập khẩu từ các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) nữa. Nếu công nghệ ngày càng cải tiến, chi phí giảm và Quốc há»™i Mỹ phê chuẩn xuất khẩu dầu thì Ä‘ây là yếu tố tác Ä‘á»™ng giá dầu thế giá»›i.

Thứ hai, hiện các nÆ°á»›c OPEC cÅ©ng Ä‘ang tạo sức ép lên ngành công nghiệp khai thác dầu Ä‘á phiến của Mỹ bằng giá dầu rẻ, nhằm triệt hạ ngành này. Hiện sản lượng khai thác dầu của các nÆ°á»›c thuá»™c tổ chức OPEC vẫn không giảm ngay cả khi giá dầu thế giá»›i giảm sâu.

Nhiều chuyên gia nói: "Văn minh dầu mỏ sẽ kết thúc trong khoảng 40 năm tá»›i" nên cuá»™c chiến dầu mỏ sẽ sá»›m kết thúc. 50 năm trÆ°á»›c chúng ta cÅ©ng nói nhÆ° vậy, song vá»›i công nghệ má»›i nhiều loại dầu má»›i Ä‘ã được phát hiện và khai thác vá»›i trữ lượng lá»›n. Có nghÄ©a, khi công nghệ phát triển thì khai thác dầu mỏ tốt hÆ¡n vá»›i chi phí thấp hÆ¡n và nhiều loại dầu mỏ má»›i nhÆ° dầu Ä‘á phiến được phát hiện.

Thứ ba, phát triển năng lượng tái tạo nhÆ° năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng sóng,… cÅ©ng là những yếu tố tác Ä‘á»™ng tá»›i giá dầu thế giá»›i vì Ä‘ây là những ngồn năng lượng thay thế dầu mỏ.

Thứ tÆ°, yếu tố khủng hoảng địa chính trị tại Iran, Syria và Ukraine… cÅ©ng sẽ tác Ä‘á»™ng tá»›i giá dầu thế giá»›i. Điển hình là khi Iran và nhóm các nÆ°á»›c P5+1 Ä‘ã đạt được thỏa thuận về hạt nhân trong tháng 7 và các lệnh trừng phạt của phÆ°Æ¡ng Tây đối vá»›i Iran sẽ được dỡ bỏ. Iran sẽ quay trở lại thị trường dầu mỏ thế giá»›i vá»›i lượng cung khoảng 1 – 2 triệu thùng/ngày hoặc cao hÆ¡n nữa và sẽ làm cho nguồn cung tăng lên, tác Ä‘á»™ng làm giảm giá dầu thế giá»›i.

Trong khi Ä‘ó, tình hình kinh tế của nhiều nÆ°á»›c vẫn chÆ°a thá»±c sá»± được cải thiện và giảm tốc. Đặc biệt là Trung Quốc, mức tăng trưởng được dá»± báo sẽ giảm từ mức 7,3% trong năm 2014 xuống mức 6,8% trong năm 2015, nên nhu cầu về dầu mỏ sẽ giảm.

Nền kinh tế các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu nhÆ° Nga, Trung Đông, Na-Uy, Trung Đông đều và châu Phi suy giảm mạnh hoặc rÆ¡i vào suy thoái. Nguồn thu từ dầu giảm sẽ tác Ä‘á»™ng trá»±c tiếp đến cầu trong nÆ°á»›c, từ Ä‘ó tác Ä‘á»™ng đến nền kinh tế phát triển do cầu về hàng hóa của các quốc gia này từ các nền kinh tế phát triển giảm. Đơn cá»­ nếu kinh tế Nga khó khăn thì khu vá»±c châu Âu (EU-28) cÅ©ng bị ảnh hưởng do Nga và EU28 là những đối tác thÆ°Æ¡ng mại quan trọng của nhau.

Hiện Mỹ Ä‘ang khai thác dầu Ä‘á phiến ở mức hòa vốn khoảng 50 USD/thùng, các nÆ°á»›c OPEC nhÆ° Ả rập Xeút, Bắc Kenya,… là 20 – 30 USD. Nếu xét theo năng lá»±c tích trữ thì giá dầu sẽ dao Ä‘á»™ng ở khoảng 35-40 USD/thùng. Nếu các nÆ°á»›c OPEC vẫn tiếp tục ép ngành công nghiệp khai thác dầu Ä‘á phiến Mỹ và Iran cung lượng lá»›n dầu ra thị trường thế giá»›i thì giá dầu có thể xuống dÆ°á»›i mức 30 USD/thùng.

NhÆ° vậy, giá dầu trong thời gian tá»›i sẽ phụ thuá»™c vào cung - cầu về dầu của thế giá»›i, vào triển vọng phục hồi của kinh tế thế giá»›i, phụ thuá»™c vào Ä‘á»™ng thái của OPEC vá»›i dầu Ä‘á phiến Mỹ cÅ©ng nhÆ° khủng hoảng địa chính trị và nhân tố Iran.

Việt Nam là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ nên việc giá dầu giảm Ä‘ang tác Ä‘á»™ng lá»›n đến thu ngân sách. Vậy ông Ä‘ánh giá thế nào về tác Ä‘á»™ng này?

Đầu năm dá»± toán ngân sách thu từ dầu thô là 100 USD/thùng, nhÆ°ng giờ giá dầu giảm 40 USD. Trong khi Ä‘ó ngành dầu khí Ä‘óng góp 20% ngân sách, nên chắc chắn ngân sách sẽ bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, cần thấy rằng giá dầu giảm tác Ä‘á»™ng hai chiều. TrÆ°á»›c hết tác Ä‘á»™ng trá»±c tiếp đến giá cả hàng hóa thế giá»›i, khiến cho nguyên vật liệu đầu vào và kim loại cÆ¡ bản, giá đầu vào sản xuất nông nghiệp, chi phí phục vụ sản xuất trong nÆ°á»›c giảm Ä‘i.

Từ Ä‘ó kích thích nền kinh tế thá»±c tăng trưởng và phát triển mạnh hÆ¡n. Khi khu vá»±c kinh tế thá»±c tăng trưởng và phát triển mạnh hÆ¡n thì DN sẽ Ä‘óng thuế nhiều hÆ¡n cho Chính phủ và bù đắp vào phần hụt thu từ giá dầu giảm.

Tuy nhiên, ngân sách Trung Æ°Æ¡ng hiện Ä‘ang phụ thuá»™c tá»›i 20% từ xuất khẩu dầu thô. Nên khi giá giảm, thu ngân sách giảm sẽ tác Ä‘á»™ng đến chi tiêu chính phủ và từ Ä‘ó làm ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế nói chung.

Do Ä‘ó, để hạn chế tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c từ việc giảm giá dầu, cần thúc đẩy để khu vá»±c kinh tế thá»±c tăng trưởng mạnh hÆ¡n, tận dụng lợi thế giá dầu giảm nhÆ° cải cách sâu rá»™ng và toàn diện DN.

Giảm giá xăng dầu thành phẩm trong nÆ°á»›c cho phù hợp vá»›i diá»…n biến của xăng dầu thế giá»›i, đồng thời có những chế tài buá»™c các ngành dịch vụ sá»­ dụng xăng dầu nhÆ° dịch vụ vận tải giảm giá cÆ°á»›c vận chuyển để giảm đầu vào cho các DN sản xuất. Đồng thời, cải cách hệ thống thuế để tránh thất thu thuế, bù đắp thu cho ngân sách.

Vậy vá»›i các kịch bản giá dầu ở mốc 50 USD, 40 USD hay 30 USD thì ông dá»± báo sẽ tác Ä‘á»™ng thế nào đến nền kinh tế và ngân sách?

Vá»›i kịch bản giá dầu ở mức 50 USD, cá»™ng yếu tố đồng NDT phá giá 3%, phá giá kỹ thuật tiền đồng ở mức 3% thì tăng trưởng kinh tế Việt Nam tăng 0,03 Ä‘iểm % trong năm 2015; Xuất khẩu tăng 0,2 Ä‘iểm %, nhập khẩu giảm 0,08 Ä‘iểm % trong năm 2015. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế sẽ giảm 0,15 Ä‘iểm % trong năm 2016.

Vá»›i kịch bản giá dầu ở mức 40 USD/thùng, đồng NDT phá giá 3% và phá giá kỹ thuật tiền đồng ở mức 3% và thu thuế từ khu vá»±c kinh tế thá»±c không bù đắp được phần ngân sách hụt thu từ xuất khẩu dầu thô do giá dầu giảm, tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2015 sẽ giảm 0,45 Ä‘iểm %; năm 2016 giảm 0,58 Ä‘iểm %. Thu ngân sách cuối năm 2015 sẽ giảm 2.000 tá»·; năm 2016 là giảm 13.000 tá»·.

Tuy nhiên, nếu tận dụng tốt việc giá dầu giảm, kích thích khu vá»±c kinh tế thá»±c tăng trưởng và phát triển, thu từ thuế DN tăng mạnh và bù đắp được phần hụt thu từ xuất khẩu dầu thô thì tăng trưởng kinh tế Việt Nam chỉ giảm 0,03 Ä‘iểm % trong năm nay, song lại cải thiện trong năm 2016 vá»›i mức tăng trưởng tăng thêm là 0,34 Ä‘iểm %.

Trên thá»±c tế, thu ngân sách từ ná»™i địa Ä‘ã tăng mạnh trong 8 tháng đầu năm, thậm chí vượt dá»± toán. Điều Ä‘ó cho thấy thu từ khu vá»±c kinh tế thá»±c Ä‘ang tăng lên và bù đắp cho phần hụt thu từ dầu thô.

Vá»›i kịch bản 30 USD/thùng, đồng NDT phá giá 3% và phá giá kỹ thuật tiền đồng ở mức 3% và khoản Ä‘óng thuế của khu vá»±c doanh nghiệp không bù đắp được phần ngân sách Trung Æ°Æ¡ng giảm do giá dầu thô giảm, tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2015 giảm 0,95 Ä‘iểm %; năm 2016 là 1,08 Ä‘iểm % và nền kinh tế Việt Nam sẽ rÆ¡i vào thời kỳ giảm phát vá»›i tá»· lệ lạm phát ở mức – 0,3% trong năm 2015 và -0,6% trong năm 2016. Đồng thời, thu ngân sách năm 2015 giảm 5.000 tá»· và năm 2016 giảm 25.000 tá»·.

NhÆ°ng nếu tận dụng được lợi ích từ giá dầu giảm, kích thích khu vá»±c kinh tế thá»±c, bù đắp được được phần hụt thu ngân sách từ xuất khẩu dầu thô, thì tăng trưởng kinh tế năm 2015 chỉ giảm 0,02 Ä‘iểm % và tăng 0,26 Ä‘iểm % trong năm 2016.

Nguồn tin: Cafef