Giá dầu thô trên thị trường thế giá»›i Ä‘ang lao dốc, xuống dÆ°á»›i mức 80 Ä‘ô la Mỹ/thùng. Ảnh TL

(TBKTSG) - Thu ngân sách của Việt Nam phụ thuá»™c lá»›n vào dầu thô cả ở hai chiều xuất khẩu và nhập khẩu. Đã không ít năm dầu thô cứu ngân sách. Vậy khi giá dầu rÆ¡i, và nhiều khả năng sẽ còn chÆ°a dừng lại, sẽ ảnh hưởng tá»›i kinh tế Việt Nam ra sao?

Giá dầu thô trên thị trường thế giá»›i lao dốc, tiệm cận 76 Ä‘ô la Mỹ/thùng ngay sau khi Saudi Arabia cắt giảm giá dầu xuất khẩu cho các khách hàng Hoa Kỳ và lượng dầu dá»± trữ của Mỹ tăng mạnh 2,3 triệu thùng (barrels) vào tuần trÆ°á»›c. Hãng tin Bloomberg cho biết giá»›i đầu tÆ° năng lượng tin rằng Saudi Arabia không ngần ngại tiến vào cuá»™c chiến thị phần trên thị trường dầu quốc tế.

Không thể nói sá»± rÆ¡i và nhiều khả năng sẽ còn chÆ°a dừng lại của giá dầu không ảnh hưởng tá»›i Việt Nam. Theo số liệu của Bá»™ Tài chính, nguồn thu từ dầu chiếm 26% ngân sách năm 2000 và 19% năm 2012. Hãy thá»­ hình dung thế này: má»—i năm Bá»™ Tài chính đều Æ°á»›c tính má»™t con số nhất định Ä‘óng góp vào ngân sách từ xuất khẩu dầu thô. Nếu giá dầu thế giá»›i cao, số thu có thể tăng và ngược lại. Còn để đạt được mức thu dá»± kiến trong bối cảnh giá dầu biến Ä‘á»™ng, sẽ phải Ä‘iều chỉnh chỉ tiêu khai thác, xuất khẩu.

Má»™t vấn đề nữa là giá thành khai thác dầu của Việt Nam. Cái này PetroVietnam chÆ°a bao giờ công khai và cÅ©ng khó công khai vì vị trí địa lý, sản lượng thÆ°Æ¡ng mại của các mỏ khác nhau. Có những phỏng Ä‘oán giá thành khai thác dầu của Việt Nam bình quân khoảng Ä‘âu Ä‘ó 40-50 Ä‘ô la Mỹ/thùng. Số liệu Ä‘ó chÆ°a bao giờ được kiểm chứng.

Ở chiều nhập khẩu, xăng dầu thành phẩm nhập về cÅ©ng là má»™t trong những nguồn thu chủ lá»±c của ngân sách. Trong giá bán lẻ má»™t lít xăng, người tiêu dùng phải “cõng” nhiều thứ thuế. Nay giá bán lẻ giảm theo giá nhập khẩu, nếu giữ nguyên mức thuế và tá»· lệ thuế, ngân sách thu được sẽ ít hÆ¡n.

Ai sẽ được hưởng lợi khi giá dầu giảm, mà cụ thể là giá xăng bán lẻ giảm? Tất nhiên là người tiêu dùng và doanh nghiệp. Giá thành sản xuất và dịch vụ sẽ giảm theo, nhờ Ä‘ó sức mua, sức tiêu dùng có thể được cải thiện. Song Ä‘iểm này còn phụ thuá»™c vào các nhà cung cấp dịch vụ nhÆ° vận tải, bởi giá xăng giảm, mà không thấy giá vận tải từ đường không, đường sắt đến đường bá»™ giảm gì cả.

Giá dầu mất thắng Ä‘ã ngay lập tức ảnh hưởng đến giá cổ phiếu của các công ty khai thác, chế biến và phân phối dầu cÅ©ng nhÆ° sản phẩm từ dầu trên khắp các châu lục. Các doanh nghiệp dầu khí của Việt Nam chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng cả về trÆ°á»›c mắt và lâu dài. Trong chu trình sản xuất, tất cả phụ thuá»™c vào giá đầu ra. Má»™t khi giá bán hạ, doanh thu hạ, doanh nghiệp phải tính đến thu hẹp giá nguyên liệu, co lại những khoản chi tài chính, nhân công để đảm bảo năng suất, biên lợi nhuận. Còn nếu không quản lý tốt các yếu tố đầu vào, lợi nhuận sẽ sụt giảm.

Thí dụ những công ty vận tải dầu khí sẽ được lợi khi giá dầu giảm nhìn từ góc Ä‘á»™ giá xăng nhiên liệu hạ. Tuy nhiên liệu PetroVietnam, cổ Ä‘ông lá»›n và Ä‘ang nắm quyền chi phối của hầu hết các doanh nghiệp dầu khí niêm yết, có chịu giữ nguyên giá cÆ°á»›c vận tải trong Ä‘iều kiện lợi nhuận thu về từ má»™t thùng dầu xuất khẩu giảm Ä‘i? Khả năng lá»›n là không. PetroVietnam phải Ä‘iều tiết các yếu tố để đảm bảo hiệu quả kinh doanh và nhất là đảm bảo nguồn thu cho ngân sách. PetroVietnam không Ä‘Æ¡n thuần làm kinh tế. Họ có nghÄ©a vụ về mặt nào Ä‘ó trong đời sống kinh tế - chính trị của cả nÆ°á»›c.

Sá»± trá»—i dậy của dầu khí – câu chuyện mà chúng tôi Ä‘ã đề cập mấy tháng trÆ°á»›c Ä‘ây – Ä‘ang đứng trÆ°á»›c thá»­ thách bất ngờ, có thể nói là bất khả kháng, vì nó vượt ra ngoài tầm kiểm soát của Việt Nam. Vá»›i vai trò má»™t nÆ°á»›c xuất dầu thô và nhập sản phẩm dầu, Việt Nam không thể nào cưỡng lại trào lÆ°u chung của thế giá»›i về biến Ä‘á»™ng của thứ hàng hóa quan trọng bậc nhất này.

Vấn đề cấp bách là nền kinh tế Việt Nam sẽ tá»± Ä‘iều chỉnh và được Ä‘iều chỉnh, quản lý ra sao trÆ°á»›c sá»± trồi sụt của thị trường năng lượng? Giá dầu không chỉ còn là chuyện liên quan đến sá»± lên xuống của chứng khoán, mà cần phải nhanh chóng nhìn nhận nó ở bình diện cả nền kinh tế.

Nguồn tin: Thesaigontimes