Dầu mỏ là mặt hàng quan trọng nhất ảnh hưởng tá»›i tình hình địa chính trị quốc tế hiện nay, và bất kỳ sá»± thay đổi nào về cÆ¡ cấu thị trường đều sẽ có ảnh hưởng ở quy mô toàn thế giá»›i. Việc giá dầu duy trì ở mức thấp trong má»™t khoảng thời gian có thể há»— trợ phần nào cho các nÆ°á»›c tiêu thụ nhiều năng lượng. Trong khi Ä‘ó, những nÆ°á»›c sản xuất nhiều dầu mỏ, vốn Ä‘ã quen vá»›i việc giá dầu ở mức cao, sẽ gặp không ít khó khăn về nguồn thu.

Đầu tháng 10/2014, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Ä‘ã tính đến việc Ä‘iều gì sẽ xảy ra đối vá»›i nền kinh tế thế giá»›i nếu cuá»™c khủng hoảng ở Iraq tạo ra má»™t cú sốc về giá dầu. Trong khi các tay súng thuá»™c tổ chức Nhà nÆ°á»›c Hồi giáo Iraq (IS) tá»± xÆ°ng tăng cường mở rá»™ng quyền kiểm soát ở phía bắc Iraq, IFM Ä‘ã lo lắng giá dầu có thể sẽ tăng mạnh 20%, dẫn đến GDP toàn cầu có thể giảm 0,5 - 1,5% Ä‘iểm phần trăm. Giá cổ phiếu ở các quốc gia phát triển có thể sẽ giảm khoảng 3 - 7%, và lạm phát sẽ tăng ít nhất là 0,5 Ä‘iểm phần trăm.

Sá»± thay đổi trong cả nguồn cung và cầu dẫn đến giá dầu thế giá»›i giảm.

Hiện Nga, nhà sản xuất dầu lá»›n thứ ba thế giá»›i, Ä‘ang bị “mắc kẹt” trong cuá»™c xung Ä‘á»™t ở Ukraine. Tất cả các nhà sản xuất dầu mỏ khác nhÆ° Iraq, Syria, Nigeria và Libya Ä‘ang trong tình trạng bất ổn khiến nguồn cung từ Trung Đông giảm sút. Thế nhÆ°ng giá dầu thô Brent khai thác ở Biển Bắc, lẽ ra phải tăng thì lại giảm 25%, từ 115USD/thùng giữa tháng 6/2014 xuống dÆ°á»›i 85USD/thùng vào giữa tháng 10 vừa qua. Vậy Ä‘âu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này?

Nguyên nhân suy giảm giá dầu hiện nay là do sá»± thay đổi trong cả nguồn cung và cầu. Tăng trưởng kinh tế thế giá»›i thấp cùng sá»± phục hồi chậm chạp ở châu Âu và Nhật Bản Ä‘ang kìm hãm nhu cầu dầu mỏ. Trong khi Ä‘ó, nền kinh tế Trung Quốc, nÆ°á»›c tiêu thụ năng lượng lá»›n nhất thế giá»›i, sẽ tiếp tục Ä‘à Ä‘i xuống sau khi đạt đỉnh tăng trưởng năm 2008, Ä‘iều sẽ ảnh hưởng nhất định đến vấn đề nhập khẩu dầu của quốc gia này.

Ở khu vá»±c Bắc Mỹ, kể từ năm 2005, nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ tiếp tục giảm vì năng lượng Ä‘iện, khí đốt tá»± nhiên và những lá»±a chọn thay thế khác Ä‘ang và sẽ tiếp tục phát triển ở các thị trường này. Trong khi Ä‘ó, nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ ở châu Á cÅ©ng Ä‘ang bị trì trệ. Ngoài vấn đề tăng trưởng kinh tế chậm lại và sá»± mất giá của tiền tệ, má»™t số quốc gia châu Á Ä‘ã bắt đầu cắt giảm trợ cấp năng lượng dẫn đến chi phí nhiên liệu cao hÆ¡n, mặc dù giá dầu thô toàn cầu Ä‘i xuống.

Trong khi Ä‘ó, trên thị trường nguồn cung lại có sá»± tăng trưởng Ä‘á»™t biến. Kể từ đầu năm 2013, sản xuất dầu Ä‘ã tăng thêm khoảng 1 - 2 triệu thùng/ngày so vá»›i những năm trÆ°á»›c Ä‘ó, chủ yếu là nhờ Mỹ. Sau nhiều năm chỉ sản xuất khoảng 200.000 thùng/ngày, Libya Ä‘ã tăng sản lượng lên 700.000 thùng/ngày kể từ giữa tháng 6.

Mỹ vẫn tiếp tục mở rá»™ng sản xuất dầu mỏ mà theo Æ°á»›c tính má»›i nhất của CÆ¡ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, nÆ°á»›c này có thể đạt mức tăng 750.000 thùng/ngày, Ä‘Æ°a tổng sản lượng lên 1,75 triệu thùng/ngày trong năm 2015. Nga, Angola và Nigeria cÅ©ng tăng cường khai thác, và sản lượng của Tổ chức Các nÆ°á»›c Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) Ä‘ang ở mức cao nhất trong hai năm trở lại Ä‘ây. Chỉ tính riêng khu vá»±c Bắc Mỹ có thể sẽ bổ sung thêm từ 1 đến 1,5 triệu thùng dầu/ngày cho tá»›i cuối năm sau.

Nguồn cung tăng mạnh nhÆ°ng nhu cầu lại giảm khiến giá dầu thô ngọt nhẹ của Mỹ ngày 27/11 giảm xuống mức thấp nhất trong 5 năm qua là 68,11 USD/thùng. Nếu không có những Ä‘á»™t biến, giá dầu mỏ sẽ ở mức thấp và có thể nằm trong vùng 90 - 100 USD/thùng ít nhất trong trung hạn. Trong khi Ä‘ó, các thành viên OPEC nhÆ° Libya, Algeria, Iraq, Iran, Nigeria và Venezuela đều cần khai thác ở tối Ä‘a và bán vá»›i giá cao để tài trợ cho ngân sách của họ và các chÆ°Æ¡ng trình chi tiêu xã há»™i.

Theo các nhà phân tích, đồng USD tăng giá cÅ©ng là nguyên nhân chính dẫn tá»›i việc giá dầu giảm trong thời gian gần Ä‘ây. Đồng bạc xanh tăng giá khiến dầu mỏ - loại hàng hóa được giao dịch chủ yếu bằng USD - trở nên đắt đỏ hÆ¡n đối vá»›i các nhà đầu tÆ° nắm giữ những loại tiền tệ khác, kéo nhu cầu mua dầu giảm xuống, qua Ä‘ó kéo giá dầu giảm theo.

Ngoài ra, việc Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro má»›i Ä‘ây cáo buá»™c Mỹ Ä‘ang thao túng giá dầu hiện nay là có cÆ¡ sở. Nhá»› lại năm 1990, việc Mỹ thỏa thuận vá»›i Saudi Arabia giảm giá năng lượng Ä‘ã góp phần làm tan rã Liên bang Xô Viết. Có vẻ cuá»™c khủng khoảng Ä‘ang diá»…n ra ở Ukraine cÅ©ng được Mỹ trù liệu từ trÆ°á»›c, nên nÆ°á»›c này Ä‘ã chủ Ä‘á»™ng trong việc cho tái khởi Ä‘á»™ng các mỏ dầu trÆ°á»›c Ä‘ây Ä‘ã Ä‘óng cá»­a “để dành”, đồng thời đầu tÆ° công nghệ má»›i cho việc khai thác các nguồn năng lượng khác thay thế dầu mỏ để Ä‘áp ứng nhu cầu phát triển kinh tế trong nÆ°á»›c và xuất khẩu khi cần thiết.

Đây được cho là chiến thuật “bắn má»™t mÅ©i tên trúng nhiều Ä‘ích”, gây thiệt hại cho các đối thủ của Mỹ cả về chính trị và kinh tế, trong Ä‘ó có Nga, Iran và Venezuela... Đối vá»›i Nga, Mỹ muốn gia tăng hiệu quả trừng phạt kinh tế vì 50% nguồn thu ngân sách của Nga là từ dầu mỏ, khí đốt. Trong khi Ä‘ó, Iran và Venezuela được Mỹ liệt vào danh sách các nÆ°á»›c đối đầu.

NhÆ° vậy, có thể thấy giá dầu tăng hay giảm phụ thuá»™c vào nhiều yếu tố. Ngoài những yếu tố kỹ thuật nhÆ° cung - cầu tăng giảm thì giá dầu cÅ©ng là má»™t con bài kinh tế quan trọng mà các nÆ°á»›c lá»›n sá»­ dụng để đạt được các mục Ä‘ích chính trị, nhất là trong bối cảnh thế giá»›i xuất hiện nhiều Ä‘iểm nóng nhÆ° hiện nay.

Vì thế, rất khó để Ä‘Æ°a ra các dá»± báo dài hạn về giá dầu, vốn không chỉ là là loại nhiên liệu cần thiết của thế giá»›i mà còn được xem là má»™t mặt hàng chiến lược trong cuá»™c chiến địa chính trị toàn cầu. Nếu không có sá»± thay đổi nào về chính sách, giá dầu thấp nhÆ° hiện nay sẽ có những tác Ä‘á»™ng địa chính trị Ä‘áng kể cho cả những nÆ°á»›c tiêu thụ và sản xuất dầu.

Đón đọc kỳ tá»›i: “Người cười”

Nguồn tin: Baotintuc