Các chuyên gia năng lượng cho rằng ngay cả việc khóa má»™t phần eo biển Hormuz cÅ©ng có thể làm gia dầu tăng thêm 50 USD/thùng hoặc hÆ¡n trong vòng vài ngày.

Giá»›i phân tích cho rằng, nếu Iran thá»±c hiện Ä‘úng nhÆ° những gì họ Ä‘ang Ä‘e dọa: khóa cá»­a vận tải biển qua eo biển Hormuz – con đường hàng hải huyết mạch 40% lượng dầu thô bán ra thế giá»›i – thì hậu quả sẽ ngay lập tức xuất hiện: giá dầu có thể tăng vọt thêm 50% hoặc hÆ¡n nữa chỉ trong vòng vài ngày.

Việc Iran khóa cá»­a eo biển này bằng thủy lôi, không kích, hoặc hải quân nằm hoàn toàn trong năng lá»±c quân sá»± hiện giờ của nÆ°á»›c này. Tuy nhiên, bất chấp việc căng thẳng gia tăng vá»›i các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây (bao gồm dá»± luật cấm nhập khẩu dầu Iran vào Liên Minh Châu Âu nhÆ° thông báo hôm thứ tÆ° 04.01), các chuyên gia chính trị khu vá»±c Trung Đông cho rằng Iran có ít khả năng thá»±c hiện hành Ä‘á»™ng khiêu khích này.

Các quan chức Mỹ cho biết Hạm Đội 5, hiện Ä‘ang neo tại Bahrain, trong trạng thái sẵn sàng can thiệp để bảo việc đường vận chuyển dầu, và trong trường hợp cần thiết, có phản ứng quân sá»± chống lại Iran.

Bản thân nền kinh tế bấp bênh của Iran cÅ©ng phụ thuá»™c không ít vào việc xuất khẩu ít nhất 2 triệu thùng dầu/ngày qua eo biển này, theo các chuyên gia thuá»™c Bá»™ Năng Lượng (Mỹ). Eo Hormuz là con đường hàng hải duy nhất từ vịnh Ba TÆ° ra thế giá»›i, và cÅ©ng là “Ä‘iểm chặn quan trọng nhất của dòng chảy dầu”. Việc khóa cá»­a eo biển này cÅ©ng trừng phạt Trung Quốc, khách hàng dầu mỏ quan trọng nhất của Iran và cả khu vá»±c Vịnh Ba TÆ° nói chung. Trung Quốc Ä‘ã đầu tÆ° rất lá»›n vào các mỏ dầu của Iran và phản đối các ná»— lá»±c cấm vận của phÆ°Æ¡ng Tây vì các chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Iran.

Bất chấp các rào cản đối vá»›i việc công khai tuyên chiến, các chuyên gia dầu khí và ngoại giao cho rằng má»™t tính toán sai lầm tại thời Ä‘iểm này có thể gây ra phản ứng thái quá cho má»™t trong các bên.

“Tôi e là chúng ta tiến dần về má»™t cuá»™c khủng hoảng mà không ai mong muốn” Helima Crof, chuyên gia cấp cao về địa chính trị tại Barclay Capital nói. “Rủi ro là rất lá»›n khi các bên tiếp tục leo thang và mạo hiểm nhằm đạt được má»™t thỏa thuận có lợi”.

Các quan chức Iran trong những tuần gần Ä‘ây liên tiếp tuyên bố họ muốn khóa cá»­a eo biển này (chỉ rá»™ng 21 dặm tại Ä‘iểm hẹp nhất) nếu phía Hoa Kì và Châu Âu áp đặt má»™t lệnh cấm vận đối vá»›i Iran nhằm ná»— lá»±c ngăn chặn việc phát triển vÅ© khí hạt nhân. Và những tuyên bố Ä‘ó không ngăn được Tổng thống Obama kí quyết định cấm vận đối vá»›i Ngân hàng Trung Æ°Æ¡ng Iran nhằm làm việc thanh toán tiền bán dầu khó khăn hÆ¡n. Đồng thời, Hoa Kì cÅ©ng không phản đối việc Liên Minh Châu Âu cân nhắc việc cấm nhập khẩu dầu.

Các chuyên gia năng lượng cho rằng ngay cả việc khóa má»™t phần eo Hormuz cÅ©ng có thể làm gia dầu tăng thêm 50 USD/thùng hoặc hÆ¡n trong vòng vài ngày; và việc này cÅ©ng đẩy giá xăng vượt qua mức 4 USD/gallon. Lawrence J.Goldstein, giám đốc của tổ chức chuyên nghiên cứu các chính sách năng lượng (Energy Policy Research Foundation), cho rằng: “Chúng ta có thể chứng kiến các phản ứng quốc tế rất mạnh, mạnh đến mức phi lý”.

Chỉ má»™t lời Ä‘e dọa cho việc khóa cá»­a eo biển Ä‘ã giúp giá dầu ở mức hÆ¡n 100 USD/thùng trong vài tuần gần Ä‘ây, bất chấp việc Libya cung cấp dầu trở lại, làm tăng các lo lắng của má»™t cuá»™c suy thoái kinh tế ở Châu Âu, và làm giảm Ä‘i nhu cầu về xăng tại Mỹ. Giá dầu cÅ©ng tăng nhẹ trong ngày thứ TÆ° 04.01 khi các căng thẳng chính trị tăng cao.

Quan chức Hoa Kì Ä‘ã cảnh bảo Iran về việc vi phạm luật pháp quốc tế trong vấn đề bảo há»™ giao thÆ°Æ¡ng hàng hải trong vùng biển quốc tế, và cho biết thêm lá»±c lượng hải quân Hoa Kì sẽ bảo đảm tá»± do giao thông đường biển.

“Nếu phía Iran dùng lá»±c lượng hải quân và các tên lá»­a chống tàu để tấn công lá»±c lượng liên quân, họ sẽ thấy năng lá»±c hải quân của mình bị phá hủy nhanh chóng” David L. Goldwyn, cá»±u Ä‘iều phối các vấn đề năng lượng quốc tế của Bá»™ Ngoại Giao (Mỹ) cho biết.

HÆ¡n 85% lượng dầu và khí thiên nhiên qua eo Hormuz được chuyển đến Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, và các quốc gia châu Á khác. Việc khóa eo biển sẽ gây Ä‘á»™t biến lên giá dầu thế giá»›i. Mặt khác, Iraq, Kuwait, Saudi Arabia, Qatar, và UAE, toàn bá»™ đều thông qua eo biển này để xuất khẩu dầu và khí thiên nhiên; nên má»™t khi eo biển bị khóa, tình hình chính trị tại má»™t số quốc gia vốn Ä‘ã bất ổn sẽ càng trầm trọng thêm.

Các chuyên gia cho rằng má»™t cuá»™c khủng hoảng tại eo Hormuz có thể mang Trung Quốc và Hoa Kì vào chung má»™t liên minh nhằm khôi phục vận chuyển dầu, tuy nhiên có ý kiến cho rằng Trung Quốc sẽ dá»±a vào kênh ngoại giao riêng hÆ¡n là vÅ© lá»±c.

Châu Âu và Hoa Kì sẽ cảm thấy ít áp lá»±c nhất vì hiện nay họ Ä‘ã có dá»± trữ dầu chiến lược và có thể tiếp tục sá»­ dụng dầu từ Vịnh Ba TÆ° thông qua đường ống dẫn dầu xuyên biển Đỏ. Saudi Arabia cÅ©ng có đường ống dẫn có thể vận tải khoản 5 triệu thùng/ngày ra khỏi khu vá»±c, tÆ°Æ¡ng tá»± vá»›i các đường ống của Iraq và UAE có cùng công suất.

Tuy vậy, giá vận tải chắc chắn sẽ cao hÆ¡n khi eo biển bị khóa, và hàng triệu thùng dầu xuất khẩu có thể bị kẹt lại, làm cho giá năng lượng tăng cao trên thị trường thế giá»›i.

“Việc khóa eo biển Hormuz giống nhÆ° má»™t hành Ä‘á»™ng tuyên chiến vá»›i thế giá»›i”; “Người ta không thể Ä‘ùa giỡn vá»›i kinh tế thế giá»›i và giả định rằng sẽ không có ai phản ứng”, Sadad Ibrahim Al-Husseini, cá»±u trưởng bá»™ phận dò tìm và phát triển của Saudi Aramco cho biết.

Phía Iran Ä‘ã từng Ä‘óng cá»­a eo biển má»™t lần trÆ°á»›c Ä‘ây. Trong thập niên 1980, Iran tấn công tàu chở dầu của Kuwait, lúc Ä‘ó Ä‘ang chở dầu cho Iraq. Ná»™i các Reagan sau Ä‘ó quyết định thay cờ của tàu Kuwait bằng cờ Mỹ, đồng thời cho tàu chiến Mỹ há»™ tống các tàu chở dầu này. Iran nhượng bá»™ má»™t phần, tuy nhiên sau Ä‘ó lại thả thủy lôi xuống eo biển.

Năm 1988, má»™t tàu chiến Mỹ chạm trúng thủy lôi của Iran và suýt chìm. Các tàu chiến Mỹ khác phản công bằng việc phá hủy các dàn khoan dầu của Iran trong khu vá»±c. Tấn công và phản công tiếp diá»…n vài tháng sau Ä‘ó, trong Ä‘ó có việc má»™t tên lá»­a của tàu chiến Mỹ bắn nhầm má»™t máy bay chở thường dân Iran, giết chết 290 hành khách trên Ä‘ó.

Các chuyên gia năng lượng cho rằng má»™t cuá»™c khủng hoảng xung quanh eo Hormuz Ä‘ang từ từ mở màn, vá»›i việc Iran hăm dọa để làm tăng giá dầu và chi phí vận chuyển; và phÆ°Æ¡ng Tây Ä‘áp trả bằng việc thắt chặt các cấm vận. Hiện nay, các chuyên gia cho biết, các công ty bảo hiểm chÆ°a tăng giá bảo hiểm cho các tàu chở dầu, tuy nhiên các công ty vận tải biển Ä‘ang sẵn sàng trả thêm cho các thuyền viên làm nhiệm vụ qua khu vá»±c nguy hiểm.

Michael A. Lewis, chuyên gia năng lượng ở Há»™i đồng Ngoại giao (Council on Foreign Relations), tỏ ra lạc quan hÆ¡n: “Theo tôi thì sẽ có rất nhiều Ä‘e dọa, nhÆ°ng không có gì chắc chắn trong trường hợp này”.

Nguồn tin:TTVN