Má»™t khi bất ổn chính trị tại Libya còn giữ giá dầu lá»­a thế giá»›i ở mức cao, Mỹ, châu Âu và Nhật Bản sẽ phải chi thêm 200 tá»· USD để nhập khẩu “vàng Ä‘en” trong năm nay, Ä‘e dọa tá»›i sá»± phục hồi kinh tế - CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cảnh báo.

Trao đổi vá»›i tờ Wall Street Journal, chuyên gia kinh tế trưởng Fatih Birol của IEA cho rằng, nếu giá dầu thế giá»›i ở mức bình quân 100 USD/thùng trong năm nay, nÆ°á»›c Mỹ sẽ tốn 385 tá»· USD cho nhập khẩu dầu, nhiều hÆ¡n 80 tá»· USD so vá»›i con số của năm ngoái. Liên minh châu Âu (EU) cÅ©ng phải bỏ ra thêm 76 tá»· USD để mua dầu từ nÆ°á»›c ngoài so vá»›i năm 2008, lên mức 375 tá»· USD.

Theo ông Birol, việc tăng mạnh chi phí nhập khẩu dầu nhÆ° vậy có thể tạo ra “má»™t vấn đề nghiêm trọng đối vá»›i niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng - Ä‘iều mà nÆ°á»›c Mỹ Ä‘ang rất cần cho sá»± khởi sắc kinh tế”. Chuyên gia này cho rằng, EU cÅ©ng Ä‘ang phải đối mặt vá»›i rủi ro vì “Ä‘ây Ä‘ang là mắt xích yếu nhất trong dây xích phục hồi của kinh tế thế giá»›i”.

Mấy ngày qua, thị trường dầu lá»­a thế giá»›i Ä‘ã chao đảo vì lo ngại bất ổn tại Libya có thể lan rá»™ng tá»›i các quốc gia sản xuất dầu lá»­a lá»›n khác ở vùng Vịnh, Ä‘e dọa làm gián Ä‘oạn nguồn cung dầu thô toàn cầu. Những cuá»™c biểu tình gần Ä‘ây ở Oman cho thấy, nÆ°á»›c này có thể là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu tiếp theo sau Libya phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i khủng hoảng chính trị.

Tuy nhiên, vá»›i việc Saudi Arabia - quốc gia sở hữu trữ lượng dầu lá»­a lá»›n nhất thế giá»›i và là nÆ°á»›c có tiếng nói có trọng lượng nhất trong Tổ chức Các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu lá»­a (OPEC) - rục rịch tăng sản lượng để bù đắp sá»± giảm sút nguồn cung dầu từ Libya, nhiều nhà phân tích dá»± báo, thị trường dầu sẽ sá»›m ổn định trở lại.

Sau khi tăng tá»›i 14% trong tuần trÆ°á»›c, giá dầu thô hiện Ä‘ang ở ngưỡng cao nhất trong vòng khoảng 2 năm rưỡi trở lại Ä‘ây. Trong phiên giao dịch ngày 28/2, giá dầu Brent tại London ở mức 112 USD/thùng, giá dầu ngọt nhẹ tại Mỹ vào khoảng 98 USD/thùng.

Dầu thô tăng giá mạnh giữa lúc kinh tế thế giá»›i phát Ä‘i những tín hiệu cho thấy sá»± phục hồi tích cá»±c. Bởi thế, các chuyên gia kinh tế lo ngại, giá nhiên liệu cao có thể Ä‘e dọa tiến trình trở lại vá»›i tăng trưởng của kinh tế toàn cầu, đặt lên vai người tiêu dùng thêm má»™t gánh nặng má»›i tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° hồi năm 2008. Cách Ä‘ây 3 năm, giá dầu tăng cao Ä‘ã đẩy giá xăng tại Mỹ lên mức 4 USD/gallon và đẩy chi tiêu dùng lao dốc chóng mặt.

Giáo sÆ° kinh tế James Hamilton thuá»™c Đại học California, Mỹ, cho rằng, giá dầu thô tăng thêm 20 USD/thùng sẽ khiến giá xăng tại nÆ°á»›c này tăng thêm 50 xu/gallon, tiêu tốn thêm của người tiêu dùng 70 tá»· USD má»—i năm, đồng thời “gọt” mất 0,5% GDP của nÆ°á»›c Mỹ. “Đó là má»™t gánh nặng lá»›n đối vá»›i ngân sách chi tiêu của người tiêu dùng. Tuy nhiên, ở má»™t nền kinh tế trị giá 15 nghìn tá»· USD, Ä‘iều này nằm trong tầm kiểm soát”, giáo sÆ° Hamilton nói.

Ông Nigel Gault, chuyên gia kinh tế trưởng tại Mỹ của hãng nghiên cứu IHS Global Insight, Æ°á»›c tính, cứ má»—i 10 USD tăng thêm trong giá dầu thô sẽ cắt giảm 0,2% trong GDP và chi tiêu dùng của người Mỹ, đồng thời khiến lá»±c lượng thất nghiệp ở nÆ°á»›c này tăng thêm 120.000 người. Nếu giá dầu Brent tăng thêm 15 USD/thùng và giữ vững ở mặt bằng giá này, tốc Ä‘á»™ tăng trưởng GDP của Mỹ sẽ giảm 0,3% trong năm 2011. Còn nếu giá dầu Brent tăng lên 130 USD/thùng và giá xăng ở Mỹ vượt mức 4 USD/gallon, “thiệt hại đối vá»›i tăng trưởng sẽ trở nên tồi tệ”.

Sản lượng dầu lá»­a của Libya, nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô lá»›n thứ 13 trên thế giá»›i, Ä‘ã giảm má»™t ná»­a từ mức 1,6 triệu thùng/ngày kể từ khi bất ổn bùng nổ ở nÆ°á»›c này. Các công ty dầu lá»­a quốc tế Ä‘ã ngừng hoạt Ä‘á»™ng và di tản nhân viên khỏi Libya. Các nhà phân tích cho rằng, phải mất nhiều tháng nữa, nguồn cung dầu ở Libya má»›i trở lại mức bình thường.

Về lý thuyết, thế giá»›i có thể dá»… dàng giải quyết bất kỳ sá»± giảm sút nguồn cung dầu lá»­a nào. OPEC có công suất dá»± trữ rất lá»›n, còn các nÆ°á»›c công nghiệp phát triển cÅ©ng có 1,6 tá»· thùng dầu trong kho dá»± trữ xăng dầu chiến lược. Các quan chức của Saudi Arabia cho hay, nÆ°á»›c này hiện Ä‘ang sản xuất 9 triệu thùng dầu/ngày, tăng 500.000-600.000 thùng/ngày so vá»›i mức bình thường.

Tuy nhiên, Ä‘iều khiến thị trường lo ngại là, Libya là nÆ°á»›c sản xuất lá»›n loại dầu ngọt chất lượng cao, không dá»… thay thế trong má»™t sá»›m má»™t chiều. Trong khi Ä‘ó, loại dầu mà Saudi Arabia cung cấp lại là loại dầu có chất lượng kém hÆ¡n, vá»›i hàm lượng lÆ°u huỳnh cao hÆ¡n, khó lọc hóa hÆ¡n.

Các chuyên gia phân tích thuá»™c ngân hàng Bank of America Merrill Lynch hôm 28/2 nhận định, do phần lá»›n dá»± trữ dầu lá»­a chiến lược của IEA là dầu chua, nên loại dầu ngọt mà Libya cung cấp vẫn Ä‘ang trong tình trạng thiếu cung. Các nhà phân tích này cÅ©ng cho rằng, công suất dá»± trữ của OPEC hiện Ä‘ã giảm nhiều, đồng nghÄ©a vá»›i việc khả năng của thị trường trong việc đối phó vá»›i những bất ổn xa hÆ¡n tại Trung Đông là hạn chế. Ngân hàng này dá»± báo, nguồn cung dầu từ Libya sẽ còn bị gián Ä‘oạn nhiều tháng nữa.

“Theo tính toán của chúng tôi, tình trạng gián Ä‘oạn nguồn cung dầu từ Libya có thể là cú sốc nguồn cung lá»›n thứ 8 kể từ năm 1950 tá»›i nay. Đáng lo ngại hÆ¡n, vá»›i những quốc gia nhÆ° Algeria, Syria, Yemen hay Saudi Arabia đều Ä‘ang đối mặt vá»›i sá»± bất mãn cao của người dân, nguy cÆ¡ bất ổn tiếp tục ở khu vá»±c này là rất lá»›n”, báo cáo của Bank of America Merrill Lynch nhận xét.

Nguồn: Vnexpress