Vừa qua, giá má»™t số nguyên liệu đầu vào tăng cao có ảnh hưởng nhÆ° thế nào đến CPI, thÆ°a ông?

 Vừa qua, Chính phủ Ä‘ã cho phép má»™t số mặt hàng thiết yếu được tăng giá, trong Ä‘ó, việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu làm tăng chỉ số giá tiêu dùng năm 2010 lên thêm khoảng 0,4%. Mức 0,4% là mức tác Ä‘á»™ng được tính sau vòng quay đầu tiên đồng tiền mà chÆ°a tính tá»›i các các tác Ä‘á»™ng tăng giá kèm theo. Còn nếu cá»™ng vá»›i việc Ä‘iều chỉnh tá»· giá, Ä‘iện… thì CPI sẽ tăng thêm 2,5% nhÆ°ng thá»±c tế là 3%, trong Ä‘ó có thể có 0,5% là tâm lý cÅ©ng chÆ°a hẳn. Yếu tố tâm lý khi lượng hóa ảnh hưởng nhÆ° thế nào đến CPI rất khó vì nó ẩn vào từng mặt hàng.

NhÆ° vậy, cái khó của bình ổn giá vẫn có nguyên nhân từ vấn đề tâm lý?

Nếu giá xăng tăng hoạt Ä‘á»™ng nhÆ° cÆ¡ chế thị trường thì dân quen, còn dở nữa là ná»­a thị trường ná»­a Ä‘iều hành theo cÆ¡ chế thì khi tăng giá sẽ khiến tâm lý người dân rất bất ổn. Điều hành theo cÆ¡ chế thị trường thứ nhất đảm bảo cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh bình thường, thứ hai là nhà nÆ°á»›c không phải bù lá»—.

Giá xăng tăng nhÆ° vậy có đủ bù lá»— cho các doanh nghiệp không, thÆ°a ông?

Trên thá»±c tế thì mức Ä‘iều chỉnh lần này má»›i tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 40-50% so vá»›i quy định tại Nghị định 84 về quản lý kinh doanh xăng dầu. Nếu nhÆ° có ý kiến cho rằng các khoản thu đối vá»›i kinh doanh xăng dầu ở Việt Nam là quá nhiều thì tôi cÅ©ng xin cung cấp thêm thông tin: hiện tổng mức thu đối vá»›i kinh doanh xăng dầu ở ta là 22% giá bán. Trong khi Ä‘ó, ở Lào là 38%, Thái Lan là 48%, Campuchia là 35%. Giá bán hiện cÅ©ng thấp hÆ¡n 2.300 - 5.000 đồng má»™t lít.

Quyết định Ä‘iều chỉnh giá lần này được áp dụng trên nguyên tắc cho thuế nhập khẩu xuống 0% và yêu cầu các doanh nghiệp giảm chi phí kinh doanh và không tính lãi 300 đồng/lít nhÆ° theo quy định tại thời Ä‘iểm tính giá. NhÆ° vậy, nguyên tắc áp dụng để tăng giá vẫn là Nhà nÆ°á»›c không thu thuế, các doanh nghiệp kinh doanh chÆ°a có lãi. Việc tiếp tục bù lá»— trong thời gian dài, mua cao bán thấp là không thể.

Liệu sẽ có má»™t đợt Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu tiếp theo nữa không, thÆ°a ông ?

Thời gian tá»›i, nếu giá xăng dầu thế giá»›i tiếp tục tăng làm kinh doanh trong nÆ°á»›c thua lá»—, thì Bá»™ buá»™c phải Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, tức là tiếp tục Ä‘iều hành linh hoạt phí, thuế, quỹ bình ổn giá và cả mức giá cụ thể.

Để duy trì giá xăng dầu để bình ổn thị trường trong thời gian qua, ngân sách Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã phải bỏ ra khoảng 11.000 tá»· đồng trong Ä‘ó 7.500 tá»· đồng do giảm thuế còn sá»­ dụng quỹ bình ổn giá khoảng 3.500 tá»· đồng.

Nói nhÆ° vậy có nghÄ©a là nếu chi phí tăng cao, thì giá cÅ©ng phải tăng theo, nếu vậy thì rất khó để triệt tiêu hết nguyên nhân tăng giá ?

Tăng giá là ngọn còn nguyên nhân căn cÆ¡ của lạm phát là tiền nhiều hÆ¡n hàng. Tổng dÆ° nợ tín dụng gấp 1,2 GDP nghÄ©a là tiền nhiều hÆ¡n hàng buá»™c giá phải tăng. Sâu xa hÆ¡n là nền kinh tê tăng trưởng trên vốn sá»­ dụng không hiệu quả ICOR cao sẽ vào chi phí sản xuất gia tăng và sẽ tổng hợp vào giá còn bản thân giá không Ä‘ôt biến.

Tuy nhiên, những giải pháp của nghị quyết 11 nhằm vào cái căn bản ấy, Ä‘ó là các phÆ°Æ¡ng pháp nhÆ° giảm tốc Ä‘á»™ tín dụng, giảm bá»™i chi ngân sách và giảm Ä‘âu tÆ° công… dẫn đến giảm tổng tiền. Chúng ta giảm 3% dÆ° nợ tín dụng nếu cứ giảm 3% thì lượng tiền lu thông giảm 7% thì tiền cân bằng hàng…

Ông có nhận xét gì về những chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá thời gian qua?

Tôi thấy, chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá ở các địa phÆ°Æ¡ng thá»±c hiện khác tốt. Việc há»— trợ bằng vốn và lãi suất Æ°u Ä‘ãi có tác dụng tích cá»±c lan toả kéo mặt bằng giá chung không tăng quá cao. ChÆ°Æ¡ng trình này không chỉ có tác dụng đến những nÆ¡i bán hàng mà còn tá»›i những nÆ¡i bán nguyên liệu. Trên cÆ¡ sở Ä‘ó mang hàng bình ổn cho các vùng nguyên liệu. NhÆ° thế cả vùng đầu và cuối nguồn có giá bình ổn. Tuy nhiên, việc tổ chức mạng lÆ°á»›i và Ä‘iểm bán hàng còn tập trung nhiều ở những nÆ¡i phố phường trong khi Ä‘ó chợ truyền thống dân mua hàng thiết yếu thì lại ít. Đây là bài học cho năm nay để mở rá»™ng ra vùng Ä‘ông dân cÆ° có chợ truyền thống để có đối trọng.

Các địa phÆ°Æ¡ng triển khai chÆ°a kịp thời, ví dụ nhÆ° TP.HCM làm cả năm rồi còn các địa phÆ°Æ¡ng khác gần tết má»›i làm. Rồi chuyển hàng hóa còn có Ä‘á»™ trá»…. Má»™t số nÆ¡i khi mà cam kết vá»›i cÆ¡ quan cung ứng vốn thì có cÆ¡ cam kết giá quá cứng. Bình ổn là theo thị trường chứ không phải là chốt giá. Ví dụ tháng ba cam kết ỏ mức giá này, nhÆ°ng nếu Ä‘iều chỉnh tá»· giá thì phải cho người ta tính toán đảm bảo kinh doanh thì họ má»›i yên tâm cùng nhà nÆ°á»›c tham gia chÆ°Æ¡ng trình.