Chuyên gia kinh tế TS. Nguyá»…n Minh Phong cho rằng Ä‘iều tất yếu sau khi Nghị định 83/2014 được ban hành sẽ khiến giá xăng ở từng cây xăng khác nhau và người dân sẽ có quyền lá»±a chọn cây xăng nào bán giá rẻ.

Nghị định 83/2014 thay thế Nghị định 84/2009 vừa má»›i được ban hành chứa Ä‘á»±ng nhiều quy định má»›i về cÆ¡ chế Ä‘iều hành thị trường xăng dầu ở Việt Nam. Để làm rõ những thắc mắc của người dân về Nghị định 83/2014, PV Ä‘ã có cuá»™c trao đổi vá»›i chuyên gia kinh tế TS. Nguyá»…n Minh Phong.

PV: Nghị định 83/2014 có quy định rõ doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có quyền tá»± Ä‘iều chỉnh giá nếu giá cÆ¡ sở tăng lên 3%, trÆ°á»›c Ä‘ó Nghị định 84/2014 doanh nghiệp được tá»± quyết tăng tá»›i 7%. Ông nghÄ© nhÆ° thế nào về việc này?

TS. Nguyá»…n Minh Phong: Nghị định 84/2009 có quy định doanh nghiệp được quyền tăng giá tá»›i 7% nếu nhÆ° giá cÆ¡ sở tăng. NhÆ° vậy, tính tối Ä‘a má»—i lần tăng doanh nghiệp sẽ được tăng tá»›i 1.500 đồng/lít xăng. Việc tăng giá cao nhÆ° vậy sẽ tạo ra sá»± bất ổn cho nền kinh tế, người dân bất mãn.

Nay Nghị định 83 thay thế má»›i ban hành chỉ cho doanh nghiệp quyền tá»± quyết tăng 3%, nhÆ° vậy má»—i lần tăng tối Ä‘a chỉ là 600 đồng/lít. Điều này về cÆ¡ bản góp phần ổn định thị trường xăng dầu. Còn trong trường hợp giá thế giá»›i tăng mạnh từ 3- 7% thì phải xin ý kiến Liện Bá»™ Tài Chính – Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng rồi.

PV: Được quyền tá»± quyết tăng giá xăng tá»›i 3%, trong trường hợp các doanh nghiệp lạm dụng việc tăng giá này thì sao, thÆ°a ông? CÆ¡ chế giám sát việc tăng giá này sẽ phải hoạt Ä‘á»™ng nhÆ° thế nào?

TS. Nguyá»…n Minh Phong: Bản chất của việc tăng giá chính Ä‘áng phải là khi giá cÆ¡ sở tăng lên thì doanh nghiệp được tăng tùy ứng ở mức dÆ°á»›i 3%, còn khi giá cÆ¡ sở tăng 3-7% là doanh nghiệp phải xin ý kiến của Liên Bá»™ rồi cái này Ä‘ã quy định rất rõ trong Nghị định 83.

Tuy nhiên,trong trường hợp giá cÆ¡ sở không tăng hoặc tăng thấp nhÆ°ng doanh nghiệp lại tăng giá cao trong mức 3% thì tức là họ Ä‘ã vi phạm và lạm dụng Nghị định và buá»™c phải giải trình. Chính vì vậy phải có cÆ¡ chế giám sát chặt chẽ việc tăng giá này. Đồng thời cùng vá»›i cÆ¡ chế giám sát Nghị định má»›i cần phải có quy định rõ về việc xá»­ phạt nếu nhÆ° doanh nghiệp lạm dụng tăng giá. Rất tiếc là Nghị định 83 chÆ°a cụ thể về việc này.

Tôi đề xuất cần có mức xá»­ phạt nhÆ° sau: Đầu tiên là bắt phải giải trình rõ sau Ä‘ó nếu lạm dụng để tăng giá cao sau sẽ tiến hành xá»­ phạt bằng cách truy thu lợi nhuận, phạt gấp 10 đến 100 lần, rút giấy phép kinh doanh, truy tố người lãnh đạo …

PV: Trong Nghị định 83 quy định, tổng đại lý có thể mua xăng từ nhiều nguồn khác nhau thay vì chỉ được mua từ má»™t doanh nghiệp đầu mối nhÆ° trÆ°á»›c Ä‘ó. Điều này sẽ dẫn đến Ä‘iều gì, thÆ°a ông?

TS. Nguyá»…n Minh Phong: Tôi nghÄ© Ä‘ây là má»™t Ä‘iểm rất tiên tiến trong Nghị định má»›i bởi nó sẽ dẫn đến việc các cây xăng khác nhau sẽ có giá bán khác nhau, và người dân hoàn toàn có quyền lá»±a chọn những cây xăng nào giá rẻ hÆ¡n. Theo Ä‘ó, má»—i nguồn mua lại có má»™t giá bán khác nhau. NhÆ° vậy, tổng đại lý Ä‘ó sẽ cân đối giá mua từ các nguồn rồi niêm yết má»™t giá bán riêng. Trong trường hợp này sẽ tạo ra sá»± phong phú trên thị trường, hai cây xăng cách nhau chừng 100m nhÆ°ng có giá khác nhau khi Ä‘ó người dân sẽ có sá»± so sánh và là người quyết định sẽ lá»±a chọn cây xăng nào.

Tuy nhiên, ở mặt trái thì quy định sẽ dẫn đến việc nhiều đại lý xăng dầu sẽ không còn là đại lý mà trở thành người mua đứt bán Ä‘oạn sẽ Ä‘á»™c quyền giá bán lẻ. Lúc Ä‘ó, tổng đại lý sẽ chỉ thành cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu thuần túy.

PV: Nghị định má»›i được ban hành có nâng cao tính cạnh tranh trong thị trường xăng dầu không, thÆ°a ông? Người dân sẽ hết bức xúc về tình trạng tăng nhanh, giảm chậm của xăng dầu?

TS. Nguyá»…n Minh Phong: Tính cạnh tranh vẫn thấp bởi quyết định giá xăng dầu vẫn là Nhà nÆ°á»›c và vẫn tồn tại sá»± Ä‘á»™c quyền trong thị trường này. Về tình trạng tăng nhanh, giảm chậm trÆ°á»›c Ä‘ó nghị định 84 quy định thời gian tính giá cÆ¡ sở là 30 ngày nay Nghị định 83 là 15 ngày. NhÆ° vậy dù giá cÆ¡ sở có tăng 3% nhÆ°ng sau 15 ngày doanh nghiệp má»›i được tăng, khoảng cách giữa hai lần tăng giá là 15 ngày. Theo Nghị định má»›i người dân sẽ được lợi.

PV: Việc chiết khấu hoa hồng mập mờ trong thời gian qua Ä‘ã gây bức xúc lá»›n. Theo ông cần phải làm gì để minh bạch việc chiết khấu Ä‘úng 50% theo quy định của Bá»™ Tài Chính?

TS.Nguyá»…n Minh Phong: Cần phải minh bạch việc chiết khấu hoa hồng cho đại lý vì Ä‘ây Ä‘ây là Ä‘iều cần thiết trong quá trình minh bạch hóa thị trường xăng dầu. Lâu nay nhiều ý kiến cho rằng việc chiết khấu hoa hồng lên tá»›i 70 -80% và xảy ra sá»± chuyển giá. Tôi đề xuất Liên Bá»™ Tài Chính-Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cần phải có má»™t cÆ¡ chế riêng minh bạch việc phần trăm chiết khấu để tránh gian lận trong ngành xăng dầu cÅ©ng nhÆ° đảm bảo người tiêu dùng không bị thiệt thòi.

Xin cám Æ¡n ông!

Nguồn tin: Cafef