Khi có Quỹ Bình ổn giá xăng dầu thì người tiêu dùng sẽ vui mừng vì không chịu cảnh giá xăng dầu tăng Ä‘á»™t biến. Song, các doanh nghiệp (DN) xăng dầu lại nhận xét, Ä‘ang có khá nhiều rối rắm trong cách trích lập và sá»­ dụng quỹ này.Bài 2: Quỹ Bình ổn giá xăng dầu... chÆ°a ổn

Gian nan hình thành Quỹ...

Ngày 23/3/2009 là ngày ra đời của Quỹ Bình ổn giá xăng dầu (gọi tắt là Quỹ Bình ổn giá), được Ä‘ánh dấu bằng việc Bá»™ Tài chính ban hành Thông tÆ° 56/2009/TT-BTC hÆ°á»›ng dẫn cÆ¡ chế hình thành, sá»­ dụng, quyết toán Quỹ Bình ổn giá. Lần đầu tiên, tại Việt Nam, má»™t loại quỹ dành cho bình ổn giá xăng dầu được hình thành nhằm tránh những cú “sốc” về giá xăng dầu. Khi Ä‘ó, theo quy định của Thông tÆ° 56/2009/TT-BTC, Nhà nÆ°á»›c cho phép DN đầu mối kinh doanh xăng dầu được hình thành ra tối Ä‘a 500 đồng/lít (trong giá bán xăng dầu) để trích vào Quỹ Bình ổn giá.

Quỹ vừa ra đời má»™t thời gian ngắn, thì trÆ°á»›c tác Ä‘á»™ng của giá dầu thô trên thế giá»›i tăng cao, nên Liên bá»™ Tài chính và Công thÆ°Æ¡ng cho phép các DN tạm thời chÆ°a trích Quỹ Bình ổn giá vá»›i dầu diesel từ ngày 3/4/2009, dầu mazout thì tạm dừng trích từ ngày 9/5/2009. Thời Ä‘iểm Ä‘ó, chỉ có dầu hỏa là vẫn trích Quỹ Bình ổn giá vá»›i mức 460 đồng/lít. Tất nhiên, vá»›i tình hình giá xăng cao, lúc Ä‘ó, Quỹ cÅ©ng chÆ°a trích được má»™t đồng nào vá»›i mặt hàng xăng.

Cho tá»›i khi Thông tÆ° 159/2009/TT-BTC ngày 6/8/2009 được ban hành để sá»­a đổi, bổ sung Thông tÆ° 56/2009/TT-BTC, thì các DN xăng dầu phàn nàn là “lúng túng bởi không hiểu nếu trích Quỹ Bình ổn giá sẽ trích mức là bao nhiêu”, bởi Thông tÆ° 56/2009/TT-BTC quy định: “mức trích tối Ä‘a là 500 đồng/lít”. Sau 5 tháng thá»±c hiện, cÆ¡ quan quản lý Ä‘ã chỉ ra “cách” chính xác trích lập Quỹ là theo Thông tÆ° 159/2009/TT-BTC: “Quỹ Bình ổn giá được trích lập bằng má»™t khoản tiền cụ thể, cố định trong giá vốn bán lẻ cÆ¡ sở là 500 đồng/lít”.

Mức trích lập Quỹ Bình ổn giá lại thay đổi má»™t lần nữa khi Nghị định 84/2009/NĐ-CP được ban hành. Ngày 9/12/2009, Bá»™ Tài chính Ä‘ã ban hành Thông tÆ° 234/2009/TT-BTC thay thế 2 thông tÆ° nói trên. Ná»™i dung của Thông tÆ° 234/2009/TT-BTC cÅ©ng là hÆ°á»›ng dẫn cÆ¡ chế hình thành, quản lý và sá»­ dụng Quỹ Bình ổn giá, nhÆ°ng quy định mức DN trích lập quỹ là 300 đồng/lít.

Công tác kiểm tra việc trích Quỹ Bình ổn giá được Bá»™ Tài chính Ä‘ánh giá là sẽ thá»±c hiện gắt gao, nhằm đảm bảo các DN thá»±c hiện nghiêm túc theo quy định của Nhà nÆ°á»›c. Song, xung quanh cách trích lập nhÆ° hiện nay, cÅ©ng có nhiều ý kiến chỉ ra rằng, cách làm này vẫn còn chÆ°a hợp lý.

Ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) nhận xét, khi giá nhập khẩu của DN thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở, thì không có vấn đề gì. “NhÆ°ng nếu DN có giá vốn cao hÆ¡n giá cÆ¡ sở (trong giá cÆ¡ sở Ä‘ã có mức trích quỹ bình ổn là 300 đồng/lít nhÆ° hiện nay), thì DN trích quỹ ở Ä‘âu? Đó là còn chÆ°a kể tá»›i giá»›i hạn quỹ cần phải được tính toán, chứ không thể phình ra mãi được”, ông Bảo nói.

Các DN xăng dầu kiến nghị rằng, mức trích quỹ 300 đồng/lít nhÆ° Ä‘ang làm hiện nay là chÆ°a hợp lý, mà cần phải xây dá»±ng Quỹ Bình ổn giá theo doanh thu của các DN. “Giả sá»­ Petrolimex lá»›n nhất, quy mô quỹ là 1.000 tá»· đồng, các DN khác nhỏ hÆ¡n, thì con số sẽ nhỏ hÆ¡n. Khi xác lập xong quy mô quỹ, thì DN không tính phần tiền này vào cÆ¡ cấu giá nữa”, lãnh đạo má»™t DN xăng dầu khác đề nghị.

... Và rối rắm trong Ä‘iều hành

Mọi người đều hiểu việc Ä‘iều hành Quỹ Bình ổn giá hiện nay là rất khó khăn, bởi chÆ°a có tiền lệ tại Việt Nam. Lần đầu tiên, cÆ¡ quan quản lý cho phép DN “xả” Quỹ Bình ổn giá là ngày 1/4/2010 vá»›i mức 500 đồng/lít (xăng) và 400 đồng/lít (dầu). Cho tá»›i ngày 27/5/2010, Bá»™ Tài chính ra Thông báo số 168/TB-BTC yêu cầu các DN xăng dầu giảm mức sá»­ dụng Quỹ Bình ổn đối vá»›i mặt hàng xăng từ 500 đồng/lít xuống còn 200 đồng/lít. Đồng thời vá»›i yêu cầu này, Bá»™ Tài chính cÅ©ng yêu cầu các DN giảm giá bán lẻ mặt hàng xăng 500 đồng/lít. Và sá»± phức tạp trong việc trích và xả quỹ này bắt đầu được bá»™c lá»™ rõ.

Còn nhá»›, theo Thông báo của Petrolimex ngày 26/5/2010, giá cÆ¡ sở của mặt hàng xăng Ron 92 là 17.091 đồng/lít, trong khi giá bán lẻ là 16.990 đồng/lít (trong cÆ¡ cấu giá cÆ¡ sở vẫn có 300 đồng/lít để trích Quỹ). NhÆ° vậy, có thể diá»…n giải yêu cầu giảm giá xăng của Bá»™ Tài chính tại thời Ä‘iểm Ä‘ó nhÆ° sau: nếu giảm giá 500 đồng/lít thì xăng Ron 92 có giá bán là 16.440 đồng/lít. Vì giá bán thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở, nên DN vẫn được sá»­ dụng 200 đồng/lít từ... chính Quỹ Bình ổn để giảm áp lá»±c bị lá»—.

Sá»± phức tạp này khiến dÆ° luận cho rằng, Bá»™ Tài chính có thể yêu cầu DN giảm 300 đồng/lít xăng và DN ngừng sá»­ dụng Quỹ Bình ổn giá vá»›i mặt hàng này. NhÆ°ng cÅ©ng có luồng ý kiến chỉ ra rằng, mức giảm 300 đồng/lít là chÆ°a “Ä‘ã”, nên cÆ¡ quan quản lý má»›i lá»±a chọn phÆ°Æ¡ng án trên. Thế là DN xăng dầu vẫn Ä‘ang đồng thời vừa trích, vừa sá»­ dụng Quỹ Bình ổn giá nhÆ° hình ảnh ví von: “đổ nÆ°á»›c vào má»™t bình và đồng thời múc nÆ°á»›c từ chính bình Ä‘ó ra trong cùng má»™t thời Ä‘iểm”.

Cho tá»›i ngày 8/6/2010, Bá»™ Tài chính Ä‘ã yêu cầu các DN sá»­ dụng Quỹ Bình ổn giá vá»›i mặt hàng xăng, dầu diesel và dầu hoả kể từ ngày 9/6/2010. Và “bình nÆ°á»›c” (chÆ°a xác định được Ä‘á»™ lá»›n) vẫn Ä‘ang tiếp tục được tích tụ.

Việc Ä‘iều hành mặt hàng xăng dầu nói riêng (và các mặt hàng khác nói chung) ở thời Ä‘iểm này, vá»›i mục tiêu giữ ổn định giá nhằm đảm bảo các chỉ tiêu kinh tế vÄ© mô là hết sức cần thiết. Thế nên, để quỹ này hoạt Ä‘á»™ng trÆ¡n tru, tạo ra má»™t hệ thống “van an toàn” nhằm ngăn chặn không để giá bán lẻ xăng dầu tăng Ä‘á»™t biến, xác lập má»™t thị trường xăng dầu ổn định là công việc không Ä‘Æ¡n giản.

(baodautu.vn)