Phải chăng 3 biến số quan trọng là giá sắn nguyên liệu (đầu vào sản xuất); giá dầu (cạnh tranh vá»›i giá đầu ra); và biến chính sách Ä‘ã được “tô hồng” trong báo cáo tiền khả thi để các dá»± án Bio-Ethanol có tá»· suất sinh lợi mà ai đầu tÆ° cÅ©ng mÆ¡ Æ°á»›c.

Báo cáo của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho biết, cả nÆ°á»›c có 7 nhà máy sản xuất nguyên liệu sinh học (Bio-ethanol). Ước tính tổng mức đầu tÆ° vào 7 dá»± án Bio-Ethanol gần 10.000 tá»· đồng.

7 nhà máy đều hoạt Ä‘á»™ng cầm chừng, hoặc dừng, hoặc Ä‘óng cá»­a vì nợ đọng và bế tắc đầu ra. Các lý do được Ä‘Æ°a ra là do chính sách không đảm bảo được đầu ra và do chủ đầu tÆ° mà chính yếu là đầu tÆ°, sá»­ dụng thiết bị công nghệ của Trung Quốc. NhÆ°ng liệu Ä‘ây có phải là mấu chốt của sá»± thất bại trong đầu tÆ° của đồng loạt 7 nhà máy nói trên không?

Bức tranh được tô hồng

Trao đổi vá»›i báo giá»›i cách Ä‘ây 2 năm khi giá xăng bán lẻ tại Việt Nam hÆ¡n 20.000 đồng/lít, và nhiều nhà máy Bio – Ethanol rÆ¡i vào cảnh nợ, đại diện của má»™t doanh nghiệp – Ä‘Æ¡n vị tham gia góp vốn vá»›i tá»· trọng lá»›n trong dá»± án Bio – Ethanol hÆ¡n 80 triệu USD cho rằng, họ đầu tÆ° vào dá»± án vì Ä‘ánh giá Ä‘ây là dá»± án tốt do có ban quản trị, các kế hoạch tài chính, lợi nhuận rất tốt – tá»· suất sinh lời/vốn đầu tÆ° lên đến 35%.

Bên cạnh Ä‘ó, đầu ra sản phẩm được PVOil bao tiêu sản phẩm – dù cho giá nhiên liệu trên thế giá»›i nhÆ° thế nào vẫn đảm bảo tá»· lệ lợi nhuận 19%. Ngoài ra, theo dá»± kiến tại thời Ä‘iểm đầu tÆ°, chính sách sẽ bắt buá»™c người dân dùng xăng E5 trên toàn quốc.

Tại thời Ä‘iểm “Đề án phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025” ra đời giá dầu Ä‘ang trong xu hÆ°á»›ng tăng liên tục, người ta lo ngại về khả năng khủng hoảng dầu.

Vị đại diện này Ä‘ánh giá, nếu các nhà máy được Ä‘Æ°a vào hoạt Ä‘á»™ng Ä‘úng tiến Ä‘á»™, mức tiêu thụ nhiên liệu từ phía cầu ít nhất bằng giả định/dá»± toán ban đầu thì các chủ đầu tÆ° sẽ không rÆ¡i vào tình trạng nợ nần hay hoạt Ä‘á»™ng cầm chừng từ cuối năm 2011 dù cho giá sắn lát Ä‘ã tăng tÆ°Æ¡ng đối khá so vá»›i thời Ä‘iểm đầu tÆ°.

Ngay nhÆ° Petrosetco – thành viên của Tập Ä‘oàn PVN, má»™t công ty chuyên về dịch vụ phân phối vào năm 2009 Ä‘ã rất hứng khởi khi tham gia đầu tÆ° vào dá»± án Bio – Ethanol Dung Quất vì Ä‘ánh giá mảngkinh doanh nhiên liệu sinh học “rất tiềm năng”. TrÆ°á»›c Ä‘ó, Petrosetco có kế hoạch đầu tÆ° vào ít nhất 2-3 nhà máy nhiên liệu sinh học.

Quá lạc quan về biến giá dầu, giá sắn và chính sách!

Mặc dù không có đầy đủ thông tin báo cáo nghiên cứu khả thi của 7 nhà máy Bio – Ethanol, nhÆ°ng Ä‘Æ¡n cá»­ cho dá»± án Bio – Ethanol Bình PhÆ°á»›c, má»™t trong 3 dá»± án do PVOil tham gia đầu tÆ° cho thấy, 2 chỉ tiêu quan trọng để nhà đầu tÆ° quyết định thá»±c hiện dá»± án là (i) Giá trị hiện tại thuần của dá»± án dÆ°Æ¡ng (NPV = 106 triệu USD), (ii) tá»· suất lợi nhuận lá»›n hÆ¡n lãi vay ngân hàng (> 32,5%), vòng đời dá»± án là 50 năm.

Điều này đồng nghÄ©a rằng, thị trường nhiên liệu sinh học phải có tiềm năng, báo cáo khả thi về dá»± án phải thuyết phục được nhà đầu tÆ° về má»™t tÆ°Æ¡ng lai tÆ°Æ¡i sáng.

Tuy nhiên, nhÆ° trong chia sẻ của lãnh đạo nhà máy Bio – Ethanol Dung Quất trên phÆ°Æ¡ng tiện truyền thông quốc gia má»›i Ä‘ây, giá thành sản xuất xăng E5 hiện khoảng gần 17.000 đồng/lít, cao hÆ¡n giá xăng hiện nay khoảng 3.000 đồng/lít trong Ä‘iều kiện vận hành nhà máy tiết kiệm, hiệu quả. Vá»›i giá thành sản xuất nói trên, “cá»­a thoát” nào cho các dá»± án Bio – Ethanol khi mà giá dầu Ä‘ang ở mức thấp, và chÆ°a có dấu hiệu cho thấy sẽ tăng cao trở lại trong 1-2 năm tá»›i.

Sắn là nguyên liệu chính để sản xuất Bio – Ethanol. Báo khả thi của dá»± án Bio-Ethanol cho biết giá sắn trung bình cả đời dá»± án khoảng 1.800 đồng/kg, ứng vá»›i nó giá thành sản phẩm 10.000 đồng/lít. Năm 2012-2013 giá sắn Ä‘ã lên đến 5.000 đồng/kg trong khi giá ethanol là 13.000 đồng/kg. NhÆ° vậy, biến giá sắn – nguyên liệu đầu vào Ä‘ã bị các nhà thẩm định giả định không phù hợp.

Cuối cùng, biến chính sách Ä‘ã được các nhà thẩm định Ä‘Æ°a vào hay không? NhÆ°ng dù có Ä‘Æ°a vào hay không thì biến giá dầu và giá sắn là 2 biến quan trọng có tác Ä‘á»™ng lá»›n trong quyết định chính sách và Ä‘Æ°a chính sách đến vá»›i thá»±c tế cuá»™c sống mà Ä‘ích cuối cùng là tác Ä‘á»™ng làm thay đổi lượng cầu.

Phải chăng quy trình chính sách Ä‘ã có thiếu sót bởi Ä‘ánh giá mức Ä‘á»™ trọng yếu biến giá dầu và những tổn thất xã há»™i phải gánh chịu từ phía cầu/ngân sách thá»±c thi chính sách Ä‘ã không được xem xét đầy đủ. Chính sách Ä‘ã không ra lệnh được thị trường nếu không có bù đắp chênh lệch giá.

DÄ© nhiên, làm kinh doanh phải đảm bảo có lợi nhuận hay phải đạt được lợi ích tài chính thay thế khác lợi nhuận, ai lại làm không! NhÆ°ng, để tránh những tổn thất cho doanh nghiệp, khâu thẩm định dá»± án là vô cùng quan trọng. Và trong trường hợp này, liệu các nhà đầu tÆ° Ä‘ã được cảnh bảo trÆ°á»›c về kịch bản không khả thi của dá»± án do giá dầu giảm, giá nguyên liệu tăng và chính sách không ra lệnh được thị trường?

Thay lời kết, Licogi 16 – Ä‘Æ¡n vị từng góp vốn vào dá»± án Ethanol Bình PhÆ°á»›c chia sẻ vá»›i cổ Ä‘ông về việc thoái vốn khỏi dá»± án Ethanol rằng: Khả năng thoái vốn là Ä‘iều Ä‘au xót, nhÆ°ng không có cách nào khác. Và giờ Ä‘ây LCG có thể là nhà đầu tÆ° “may mắn” trong các nhà đầu tÆ° vào dá»± án Bio-Ethanol dù việc thoái vốn của họ có tổn thất.