Liên minh EU sẽ đánh giá cẩn thận việc đình công vận chuyển khí gas giữa Nga và Ukraina vì vụ tranh cãi xung quanh giá cả và chi phí vận chuyển, cho đến khi việc lưu thông được tiếp tục trở lại sau khi hoãn lại tới 2 tuần.
“Chúng tôi đã thấy nhiều tia hi vọng nhưng rồi lại thất bại trong cuộc tranh cãi này,” uỷ ban châu Âu phát biểu. “thử thách trong trường hợp này là có hay không có dòng khí gas vận chuyển sang các khách hàng châu Âu.” Uỷ ban này là cánh tay điều hành khối liên minh của 27 quốc gia.
Thủ tướng Nga Vladimir Putin và thủ tướng Ukraina bà Yulia Timoshenko, sẽ ký các thoả thuận vào ngày hôm nay 19/1 ở Matxcova. Ukraine sẽ trả giá cao hơn cho gas của Nga từ năm 2010, sau khi giảm 20% trong năm nay. Đổi lại, phí vận chuyển sẽ vẫn như năm ngoái.
Thoả thuận này là một bước tiến quan trọng, ông Bernhard Jeggle, một nhà phân tích tại Landesbank Baden-Wuerttemberg ở Stuttgart, cho biết. 20% giảm giá cho Ukraine sẽ “giúp giá gas tại khu vực tiến đến mức giá trên thị trường thế giới dễ dàng hơn,” ông nói qua điện thoại.
Hãng xuất khẩu OAO Gazprom đã ngừng vận chuyển khí gas sang châu Âu hôm 7/1 sau khi đàm phán thất bại. Nga buộc tội nước láng giềng Ukraina của họ đã lấy một phần khí đốt lẽ ra sang châu Âu vào việc sử dụng riêng của họ. Cuộc chiến khí đốt này đã làm gián đoạn việc cung cấp gas cho ít nhất 20 quốc gia, buộc các nhà máy phải đóng cửa. Châu Âu trông cậy vào Nga cho ¼ lượng khí gas của họ, trong số đó 80% được vận chuyển qua Ukraine.
Ông Putin và bà Timoshenko đã đàm phán thâu đêm ở Matxcova.
“Sẽ ký vào ngày mai”
“Các tài liệu về việc vận chuyển khí gas qua Ukraina và sang châu Âu giữa Nga và Ukraina sẽ được ký vào ngày mai (tức 19/1),” chính phủ Ukraina cho biết trên website của họ.
Gazprom và Naftogaz sẽ hoạt động dựa trên các hợp đồng trực tiếp trong tương lai, một viên chức chính phủ Nga cho biết. Trước đây, họ đã dùng RosUkrEnergo AG, một hãng thương mại tại Thụy Điển một nửa do Gazprom sở hữu, làm trung gian.
Người phát ngôn của Gazprom ông Sergei Kupriyanov hôm qua đã nói với Vesti của Nga rằng cả 2 bên đang chẩn bị các hợp đồng thoả thuận. “Công việc sẽ hoàn thành trong thời gian ngắn nhất, là ngày hôm nay,” ông cho biết.
“Rất khó khăn”
Bà Timoshenko phát biểu trước truyền hình Nga ngày hôm qua rằng cuộc đàm phán rất “khó khăn”. Quyết định cuối cùng có nghĩa là việc cung cấp sang châu Âu sẽ “sớm” bắt đầu lại, ông Putin cho biết.
Một khi việc lưu thông lại được khôi phục, sẽ phải mất 36 giờ để khí gas từ Nga đến được biên giới phía Tây của Ukraina.
Giá gas
Kết quả cuộc chiến về giá khí đốt tới châu Âu là việc cung cấp cho ít nhất 20 quốc gia bị đứt đoạn, với các nước Trung và Đông Âu bị tổn thất nặng nề nhất.
Giá gas tại Hà Lan hôm 8/1 đã ngừng mở mức cao nhất kể từ tháng 3/2006. Giá gas tại Title Transfer Facility đã tăng 26% lên 32 euro (42,44$) một MWh. Hôm 16/1 là 25,50 euro.
Sự giải quyết ngày hôm qua là do các viên chức EU đã tăng sức ép việc tìm ra giải pháp tại hội nghị ở Kremlanh ngày 17/1. Một nỗ lực trước đó đã thất bại.
Giá của Gazprom đưa ra
Đầu tháng này, Gazprom đã đưa ra mức giá 450$/1000 mét khối đối với gas sang Ukraina của tháng 1, phản ánh mức giá trung bình ở các nước chung biên giới với Nga. Họ đưa ra giá này sau khi từ chối mức giá 250$ của Ukrâin. Ukrâina còn nói 201$ là hợp lý.
Giá của Gazprom đưa ra với các khách hàng châu Âu dưới các hợp đồng dài hạn được định sau giá dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ khoảng từ 6 đến 9 tháng. Dầu thô đã giảm giá 70% so với mức kỷ lục hồi tháng 7. Năm ngoái Ukraina trả cho Nga 179,50$/1000 mét khối gas.
Hội nghị Matxcova được tổ chức sau khi EU cho biết họ có thể hợp tác các quốc gia trong liên minh để đòi bồi thường hợp pháp nếu việc cung cấp vẫn bị trì hoãn.
Mức giảm 20% vẫn còn quá nặng đối với nền kinh tế Ukraina, theo ý kiến ông Jonathan Stern, giám đốc nghiên cứu tại Oxford Institute for Energy Studies.
“Điều gây ấn tượng mạnh với tôi là một mức giá quá cao cho Ukraina,” ông nói qua điện thoại. “Nền kinh tế của Ukraina còn tồi tệ hơn ở châu Âu.”
Kinh tế Ukraina tăng trưởng 2,1% năm 2008, mức thấp nhất kể từ năm 1999. Đất nước này, do bị tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu, đã buộc phải tìm kiếm sự cứu trợ từ quỹ tiền tệ quốc tế với khoản tiền 16,4 tỉ USD.
GDF Suez SA, E.ON Ruhrgas AG và Eni SpA hôm 17/1 đã gửi một đề nghị cho Gazprom rằng Gazprom hãy khôi phục việc vận chuyển ngay lập tức. Kế hoạch của họ sẽ làm một giải pháp tạm thời cho cuộc chiến khí đốt này, đáp ứng các điều kiện của Naftogaz đưa ra trong ngắn hạn.
Sự giải quyết bước đầu này đưa ra sau một cuộc họp với ông Putin ở Beclin hôm 16/1, tại đó ông cố gắng thuyết phục họ thành lập một nhóm sẽ mua khí gas cần thiết cho hệ thống đường ống của Ukraina.
Tổng thống Nga Dmitry Medvedev sau đó đã đưa ra một đề nghị thay thế, nhờ một ngân hàng châu Âu sẽ cung cấp một thư tín dụng cho 1tỉ $ cho Ukraina, do đó bảo đảm việc trả tiền gas của đất nước này.
Vẫn chưa rõ ràng về sự thoả thuận giữa ông Putin và bà Timoshenko đã đạt được. Đây cũng không phải lần đầu 2 nước tranh cãi về giá gas.
Năm 2006, Nga cũng đã ngừng xuất khẩu gas sang ukraina trong 3 ngày, khiến lượng cung sang EU cũng giảm, rồi tháng 3 vừa rồi cũng giảm 50% hàng chở tàu vì một cuộc tranh cãi về nợ nần.
