Trong khi Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và thậm chí cả Nhật Bản đang tăng cường năng lượng hạt nhân sau cuộc khủng hoảng năng lượng, thì Liên minh châu Âu đã chứng kiến sự chia rẽ giữa các quốc gia thành viên về vai trò của năng lượng nguyên tử trong các mục tiêu khí hậu thậm chí còn nghiêm trọng hơn kể từ khi Nga xâm lược Ukraine và giá năng lượng tăng đột biến.
Xung đột giữa các thành viên EU ủng hộ hạt nhân - một nửa số quốc gia của khối có nhà máy điện hạt nhân - và những nước phản đối việc mở rộng dạng năng lượng này đã leo thang trong những tháng gần đây. Cuộc tranh cãi thậm chí còn cản trở EU thông qua Chỉ thị Năng lượng Tái tạo, quy định mục tiêu ràng buộc là 42,5% thị phần năng lượng tái tạo trong cơ cấu điện của EU vào năm 2030.
Phe ủng hộ hạt nhân, do Pháp dẫn đầu, tìm kiếm sự công nhận nhiều hơn về năng lượng hạt nhân trong Thỏa thuận xanh của EU và đưa năng lượng hạt nhân vào các mục tiêu không carbon. Trong khi phe phản đối hạt nhân do Đức và Áo dẫn đầu thì lại bác bỏ hạt nhân như một nguồn năng lượng “xanh” và thay vào đó muốn EU tập trung đẩy nhanh việc lắp đặt năng lượng gió và mặt trời.
Hạt nhân tạo ra 25% điện năng của EU
Mười ba quốc gia EU - gần một nửa trong số 27 quốc gia thành viên - đã có lò phản ứng hạt nhân hoạt động tính đến năm 2021 - Bỉ, Bulgaria, Séc, Đức, Tây Ban Nha, Pháp, Hungary, Hà Lan, Romania, Slovenia, Slovakia, Phần Lan và Thụy Điển.
Vào năm 2021, các nhà máy hạt nhân có tổng công suất lắp đặt khoảng 100 gigawatt (GW) đã tạo ra 25,2% tổng lượng điện sản xuất tại EU, theo dữ liệu của Eurostat. Pháp có tỷ lệ năng lượng hạt nhân cao nhất trong cơ cấu điện của mình, ở mức 68,9%, tiếp theo là Slovakia với tỷ lệ hạt nhân 52,4% và Bỉ với 50,6%.
Kể từ giữa tháng 4, Đức không còn sản xuất điện hạt nhân sau khi loại bỏ dần tất cả các nhà máy hạt nhân của mình - một cam kết được đưa ra sau thảm họa Fukushima ở Nhật Bản năm 2011.
Xung đột giữa các nước EU về cách xử lý năng lượng hạt nhân trong quá trình chuyển đổi xanh xuất hiện bởi các con đường khác nhau mà các nền kinh tế lớn nhất EU - Đức và Pháp - đã chọn đi theo trong những năm gần đây và sau cuộc khủng hoảng năng lượng năm ngoái.
Nền kinh tế lớn nhất châu Âu, Đức, tháng trước đã kết thúc kỷ nguyên điện hạt nhân bất chấp những lo ngại liên tục về an ninh năng lượng và nguồn cung năng lượng sau cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và việc chấm dứt nhập khí đốt tự nhiên từ Nga, nhà cung cấp khí đốt lớn nhất cho Đức trước chiến tranh. Đức đã ngừng hoạt động ba nhà máy điện hạt nhân cuối cùng của nước này vào giữa tháng 4, chấm dứt hơn sáu thập kỷ sử dụng năng lượng hạt nhân thương mại.
Mặc dù Pháp đã gặp sự cố tại nhiều lò phản ứng hạt nhân của mình, một nửa trong số đó đã bị đóng cửa để sửa chữa và bảo trì vài lần trong năm qua, nhưng nền kinh tế lớn thứ hai của châu Âu đã tăng cường năng lượng hạt nhân, dẫn đầu các nỗ lực của EU nhằm đưa hạt nhân vào việc đạt được các mục tiêu không phát thải ròng và đang tìm cách phát triển các lò phản ứng mô-đun nhỏ.
Liên minh EU muốn hạt nhân đóng vai trò lớn hơn trong việc đạt được Net-Zero
Nhưng EU đã không đưa hạt nhân vào lộ trình không phát thải ròng năm 2050. Gần một nửa số quốc gia thành viên muốn điều đó được thay đổi.
Vì vậy, tuần này, Bộ trưởng Chuyển đổi Năng lượng của Pháp Agnès Pannier-Runacher đã tổ chức một cuộc họp gọi là Liên minh Hạt nhân, tại đó đại diện của 16 quốc gia châu Âu - những nước có lò phản ứng hạt nhân cùng với Vương quốc Anh với tư cách khách mời và Ý với tư cách quan sát viên - đã kêu gọi EU “tính đến sự đóng góp của tất cả các nguồn năng lượng hợp lý, đáng tin cậy, phi hóa thạch và an toàn để đạt được sự trung hòa cacbon vào năm 2050.”
Các đại diện của Liên minh Hạt nhân “nhấn mạnh vào sự đóng góp quan trọng của năng lượng hạt nhân, như một sự bổ sung cho năng lượng tái tạo, để loại bỏ cacbon trong sản xuất năng lượng của Châu Âu và cùng nhau đạt được sự trung hòa về khí hậu muộn nhất là vào năm 2050,” tuyên bố từ cuộc họp cho biết.
Họ cũng khuyến khích Ủy ban Châu Âu, được đại diện tại cuộc họp bởi Ủy viên Năng lượng Kadri Simson, “công nhận năng lượng hạt nhân trong chiến lược năng lượng của EU và các chính sách liên quan, bao gồm việc đề xuất các sáng kiến liên quan và công nhận nỗ lực cũng như cam kết của các Quốc gia Thành viên trong việc khử cacbon năng lượng của họ kết hợp với năng lượng hạt nhân cùng với tất cả các nguồn năng lượng phi hóa thạch khác phù hợp với quá trình chuyển đổi sang trung hòa khí hậu.”
“16 quốc gia châu Âu tin chắc rằng năng lượng hạt nhân là một phần thiết yếu của quá trình chuyển đổi năng lượng, giống như năng lượng tái tạo,” Pannier-Runacher của Pháp cho biết.
Yves Desbazeille, Tổng giám đốc tại cơ quan công nghiệp hạt nhân châu Âu, người cũng tham dự cuộc họp, nhận xét, “Cuộc họp này cho thấy rằng ngày càng có nhiều quốc gia thành viên nhận ra rằng nếu chúng ta muốn khử cacbon cho nền kinh tế của mình một cách bền vững và hợp túi tiền, thì EU cần hỗ trợ sự phát triển của cả năng lượng hạt nhân và năng lượng tái tạo.”
Sự bất đồng quan điểm về năng lượng hạt nhân dẫn đến trì hoãn việc áp dụng các mục tiêu năng lượng tái tạo cao hơn
Sự chia rẽ của EU về năng lượng hạt nhân trong tuần này đã trì hoãn một cuộc bỏ phiếu quan trọng về các mục tiêu năng lượng tái tạo của khối khi các quốc gia thành viên tiếp tục tranh cãi về vai trò của năng lượng hạt nhân trong các mục tiêu năng lượng sạch. Các quốc gia thành viên EU đã bỏ phiếu vào thứ Tư để xác nhận các mục tiêu năng lượng tái tạo cao hơn, cái được gọi là Chỉ thị Năng lượng Tái tạo và có khả năng mở đường cho một cuộc bỏ phiếu chính thức cuối cùng vào tuần tới.
Tuy nhiên, Pháp bày tỏ lo ngại về vai trò nhỏ bé của năng lượng hạt nhân trong các mục tiêu năng lượng sạch, trong khi một số nước Đông Âu được cho là bày tỏ lo ngại về chi phí cao để đẩy nhanh việc triển khai các nguồn năng lượng tái tạo.
Năng lượng hạt nhân là vấn đề gây tranh cãi trong một số điều luật của EU trong những tháng gần đây. Năm ngoái, EU đã quyết định đưa năng lượng hạt nhân và một số dự án và nhà máy khí tự nhiên vào các hoạt động kinh tế bền vững với môi trường. Đây là một quyết định gây tranh cãi khác đã vấp phải sự phẫn nộ của các tổ chức môi trường hiện đang kiện “Ủy ban châu Âu để chấm dứt hoạt động tẩy xanh (greenwashing) khí đốt và hạt nhân”.
Nguồn tin: xangdau.net
