TrÆ°á»›c hiện tượng hàng loạt nhà máy lá»c hóa dầu Ä‘ang được khởi Ä‘á»™ng, má»™t số chuyên gia bày tá» lo ngại nếu không thẩm định kỹ, VN sẽ là nÆ¡i tiêu thụ công nghệ lạc háºu của các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài.
Nhà thầu táºp kết thiết bị để triển khai xây dá»±ng Ä‘Æ°á»ng ống dẫn dầu thô cho dá»± án lá»c hóa dầu Nghi SÆ¡n, Thanh Hóa - Ảnh: Hà Äồng
Trong khi VN má»›i vào giai Ä‘oạn cho đầu tÆ° ồ ạt các dá»± án lá»c dầu, nhiá»u nÆ°á»›c trên thế giá»›i Ä‘ã Ä‘i tìm và phát triển công nghệ sản xuất các nguồn năng lượng thay thế, xăng, dầu sinh há»c.
Nhiá»u nguy cÆ¡ vá» môi trÆ°á»ng
TrÆ°á»›c sức hút đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài của ngành lá»c hóa dầu VN, má»™t chuyên gia từng gắn bó nhiá»u năm vá»›i ngành dầu khí, TS Nguyá»…n Äông Hải, cho rằng cần tính toán kỹ nếu không sẽ Ä‘i vào “vết xe đổ” thủy Ä‘iện! “Trữ lượng dầu má» chúng ta không còn nhiá»u. Có má» Bạch Hổ lá»›n thì chúng ta Ä‘ã vét khoảng 25 năm nay. Các má» khác không Ä‘áng kể. Váºy cho đầu tÆ° hàng loạt nhà máy công suất lá»›n, nguồn nguyên liệu dầu thô sẽ phải nháºp khẩu, trong khi ngành này có nhiá»u Æ°u Ä‘ãi. Váºy chúng ta được gì?” - ông Hải đặt câu há»i.
Ông Hải cÅ©ng cảnh báo khả năng VN sẽ là sân sau sản xuất cho má»™t số thị trÆ°á»ng lá»›n mà các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài Ä‘ã nhắm đến, bởi công nghệ lá»c hóa dầu có ảnh hưởng lá»›n đến môi trÆ°á»ng. Äồng thá»i, các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài sẽ coi VN là Ä‘iểm đến tiêu thụ công nghệ lạc háºu.
Thá»±c tế, Ä‘a số dá»± án hiện nay Ä‘á»u dùng nguyên liệu nháºp khẩu. Chỉ riêng Nhà máy lá»c dầu Dung Quất Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng là sá» dụng nguyên liệu dầu thô của VN. Còn lại, theo Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, nguyên liệu dầu thô của Nhà máy lá»c dầu Nghi SÆ¡n nháºp từ Trung Äông, Nhà máy lá»c dầu NhÆ¡n Há»™i nháºp nguyên liệu dầu thô từ Trung Äông, châu Phi, Nam/Trung Mỹ... Các nhà máy khác nhÆ° VÅ©ng Rô, Long SÆ¡n, Nam Vân Phong Ä‘á»u nháºp khẩu nguyên liệu.
Chuyên gia kinh tế Lê Äăng Doanh cÅ©ng cho rằng Chính phủ nên cân nhắc rất tháºn trá»ng các dá»± án khi phát triển ngành lá»c hóa dầu bởi các vấn Ä‘á» liên quan đến dÆ° thừa nguồn cung, ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng, thiếu hụt nguyên liệu đầu vào và xu hÆ°á»›ng của thế giá»›i.
“Trên cÆ¡ sở nhà đầu tÆ° trình duyệt quy mô, công suất, thị trÆ°á»ng tiêu thụ, nguồn cung cấp dầu thô, hiệu quả kinh tế - xã há»™i... má»›i biết có khả thi hay không. Thá»±c tế trong mấy chục năm qua từng có hàng chục dá»± án lá»c dầu, nhÆ°ng đến nay má»›i chỉ có Dung Quất Ä‘i vào sản xuất và Ä‘ã phải đối mặt vá»›i rất nhiá»u thách thức” - vị này nói.
Nguồn cung tăng, lợi nhuáºn giảm
Theo báo Wall Street Journal, hiện các nhà sản xuất dầu khí vịnh Ba TÆ° Ä‘ang xây dá»±ng hàng loạt nhà máy lá»c dầu quy mô lá»›n ở khu vá»±c này và trên toàn châu Á. Äầu tiên phải kể đến tổ hợp lá»c dầu má»›i 9,6 tỉ USD tại Jubail (Saudi Arabia), do Hãng Saudio Aramco và Total S.A đầu tÆ°. Má»—i ngày nhà máy này sản xuất 400.000 thùng xăng, dầu diesel và các sản phẩm khác từ dầu thô. Ba nhà máy lá»c dầu công suất 400.000 thùng/ngày khác Ä‘ang được xây dá»±ng tại vùng Vịnh, má»™t tại Ruwais ở UAE sẽ Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng trong năm 2015, má»™t do Saudi Aramco và Sinopec Group đầu tÆ° ở Yanbu bên bá» biển Äá» hoạt Ä‘á»™ng năm 2017. Nhà máy còn lại cÅ©ng của Saudi Aramco ở Jazan bên bá» biển Äá».
ChÆ°a hết, Saudi Aramco, Kuwait Petroleum Corp, Qatar Petroleum International, Rosneft (Nga) và PdVSA (Venezuela) Ä‘á»u Ä‘ang xây nhà máy lá»c dầu lá»›n ở Trung Quốc. Má»™t số công ty Trung Quốc cÅ©ng Ä‘ang có kế hoạch tÆ°Æ¡ng tá»±. Qua Ä‘ó, Bắc Kinh sẽ giảm lượng nháºp khẩu xăng dầu và tăng cÆ°á»ng xuất khẩu. Ngân hàng JP Morgan Æ°á»›c tính chỉ trong năm nay và năm sau, Trung Quốc sẽ sản xuất thêm 750.000 thùng xăng dầu. Indonesia, Ấn Äá»™ và má»™t số nÆ°á»›c châu Á khác cÅ©ng Ä‘ang triển khai nhiá»u dá»± án lá»c dầu tại quốc gia mình. Giá»›i quan sát nháºn định làn sóng đầu tÆ° ồ ạt vào ngành lá»c dầu châu Á Ä‘ang gây sức ép nghiêm trá»ng lên các hãng lá»c dầu lá»›n trong khu vá»±c.
Háºu quả của sá»± cháºt chá»™i này là nguồn cung thừa mứa. Ná»n kinh tế Ấn Äá»™, Trung Quốc và Äông Nam Á tiếp tục tăng trưởng, cùng Úc, Mỹ Latin và Äông Phi có thể sẽ giải quyết má»™t phần Ä‘áng kể vấn đỠđầu ra. Tuy nhiên giá»›i quan sát khẳng định tình trạng cung lá»›n hÆ¡n cầu sẽ khiến các nhà máy lá»c dầu ở châu Á bị giảm lợi nhuáºn. Hãng Wood Mackenzie Æ°á»›c tính trong ba năm qua, các nhà máy lá»c dầu khu vá»±c đạt mức lợi nhuáºn 5-10 USD/thùng.
Tuy nhiên mức lợi nhuáºn này sẽ giảm ít nhất 1,5 USD/thùng vào cuối năm nay và giảm tiếp 50 cent trong năm 2014. “Năm 2014 sẽ là má»™t năm tồi tệ hÆ¡n năm 2013 xét trên khía cạnh mức lợi nhuáºn” - Reuters dẫn lá»i nhà phân tích David Wech của Hãng tÆ° vấn năng lượng JBC Energy. Nguồn tin Reuters cho biết hiện tại má»™t số hãng nhÆ° SK Energy và GS Caltex của Hàn Quốc, Singapore Refining, má»™t số nhà máy lá»c dầu ở Thái Lan... Ä‘ã bắt đầu cắt giảm sản lượng để đối phó vá»›i tình trạng cung lá»›n hÆ¡n cầu.
BẠCH HOÀN - HIẾU TRUNG
| TÆ°Æ¡ng lai của châu Á là năng lượng thay thế Trên báo Bangkok Post, tiến sÄ© Noeleen Heyzer, phó tổng thÆ° ký Liên Hiệp Quốc, Ä‘ánh giá tÆ°Æ¡ng lai của châu Á phụ thuá»™c vào năng lượng thay thế. Châu Á - Thái Bình DÆ°Æ¡ng Ä‘ang có tỉ lệ táºp trung khí thải nhà kính vào loại cao nhất thế giá»›i, cÅ©ng là khu vá»±c chịu ảnh hưởng nặng ná» nhất từ các tác Ä‘á»™ng của hiện tượng biến đổi khí háºu. Do Ä‘ó nhiá»u nÆ°á»›c trong khu vá»±c Ä‘ã nhanh chân táºp trung đầu tÆ° để phát triển năng lượng sạch. Báo International Business Times cho biết tại Äông Nam Á, Indonesia và Malaysia là hai nÆ°á»›c Ä‘ang đặt mục tiêu phát triển năng lượng thay thế đầy tham vá»ng. Chính quyá»n Jakarta đặt mục tiêu tăng thị phần năng lượng thay thế gấp tám lần so vá»›i hiện nay lên 25% nhu cầu cả nÆ°á»›c vào năm 2025. Malaysia lên kế hoạch Ä‘Æ°a năng lượng thay thế lên Ä‘áp ứng 36% nhu cầu cả nÆ°á»›c vào năm 2050. Hai quốc gia này sẽ táºp trung phát triển Ä‘iện mặt trá»i, nhiên liệu sinh há»c, địa nhiệt, xây dá»±ng các hệ thống Ä‘iện thông minh... Theo trang Manila Bulletin, hiện năng lượng thay thế Ä‘áp ứng 30% nhu cầu Ä‘iện của Philippines, nÆ°á»›c sản xuất năng lượng từ địa nhiệt lá»›n nhất thế giá»›i và là quốc gia đầu tiên tại Äông Nam Á đầu tÆ° quy mô lá»›n vào công nghệ Ä‘iện mặt trá»i và Ä‘iện gió. Năm 2012, Trung Quốc Ä‘ã đầu tÆ° 65,1 tỉ USD vào ngành năng lượng sạch. Theo Tân Hoa xã, nÆ°á»›c này là cÆ°á»ng quốc Ä‘iện mặt trá»i hàng đầu thế giá»›i vá»›i sáu táºp Ä‘oàn Ä‘iện mặt trá»i lá»›n có tổng giá trị lên đến 15 tỉ USD. Trung Quốc cÅ©ng Ä‘ã đầu tÆ° gần 40 tỉ USD vào ngành Ä‘iện mặt trá»i và Ä‘iện gió tại các quốc gia khác trong 10 năm qua. Các quốc gia châu Á khác nhÆ° Bangladesh, Ấn Äá»™, Indonesia, Nháºt, Nepal, Pakistan... Ä‘ã đẩy mạnh đầu tÆ° vào năng lượng thay thế để giảm sá»± phụ thuá»™c vào nhiên liệu hóa thạch. Giá»›i chuyên gia năng lượng quốc tế cho biết ở má»™t số khu vá»±c tại châu Á, hoạt Ä‘á»™ng sản xuất năng lượng thay thế Ä‘ã rẻ hÆ¡n so vá»›i xây dá»±ng và duy trì các mạng lÆ°á»›i Ä‘iện sá» dụng dầu khí nháºp khẩu. H.TRUNG |
Nguồn tin: TT
