Hãy bá» kiểu xin - cho!
Nhà nÆ°á»›c giao quyá»n cho doanh nghiệp tá»± định giá bán xăng dầu nhÆ°ng doanh nghiệp phải chá» cÆ¡ quan quản lý gáºt đầu thì má»›i được Ä‘iá»u chỉnh giá bán lẻ. Äây là kiểu xin - cho, rất khó tránh nảy sinh tiêu cá»±c
Xăng dầu là váºt tÆ° thiết yếu, mang tính chiến lược đối vá»›i sá»± phát triển của đất nÆ°á»›c, là yếu tố đầu vào của nhiá»u hoạt Ä‘á»™ng sản xuất và tiêu dùng xã há»™i nên sá»± Ä‘iá»u chỉnh giá xăng dầu có ảnh hưởng tá»›i chi phí sản xuất của hầu hết các ngành và hoạt Ä‘á»™ng kinh tế, làm tăng giá hầu hết các loại hàng hóa và dịch vụ, từ Ä‘ó làm cho mặt bằng giá tăng, lạm phát tăng.
Chính sách Ä‘ã bị lợi dụng
CÆ¡ chế quản lý, Ä‘iá»u hành giá xăng dầu hiện nay Ä‘ang thá»±c hiện theo Nghị định 84/NÄ-CP. Căn cứ theo nghị định này, định giá xăng dầu sẽ được chia thành 3 bÆ°á»›c. Thá»±c tế, trên thị trÆ°á»ng kinh doanh xăng dầu hiện nay chÆ°a có sá»± cạnh tranh thá»±c sá»± bình đẳng giữa các doanh nghiệp (DN) đầu mối nháºp khẩu và kinh doanh xăng dầu. Äiá»u này được thể hiện ở chá»— thị phần chiếm lÄ©nh thị trÆ°á»ng; lợi thế hạ tầng kỹ thuáºt; năng lá»±c vá» cầu cảng và kho chứa; mạng lÆ°á»›i phân phối; vốn… của các DN kinh doanh xăng dầu có sá»± chênh lệch lá»›n.
Theo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PVOil) hiện chiếm trên 20%, Saigon Petro chiếm 8%, còn Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) chiếm gần 60% thị trÆ°á»ng xăng dầu cả nÆ°á»›c. NhÆ° váºy, kinh doanh xăng dầu vẫn còn trong tình trạng Ä‘á»™c quyá»n, chÆ°a có má»™t thị trÆ°á»ng cạnh tranh thá»±c sá»±. Vá»›i má»™t thị trÆ°á»ng còn mang tính Ä‘á»™c quyá»n, Nhà nÆ°á»›c để cho DN tá»± quyết định giá trong biên Ä‘á»™ giá đầu vào tăng từ 0%-7%, dù là biên Ä‘á»™ nhá», là trái vá»›i cÆ¡ chế quản lý giá trong ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng.
NgÆ°á»i tiêu dùng chÆ°a tháºt sá»± tin tưởng vào cách định giá xăng dầu của các doanh nghiệp đầu mối. Ảnh: Há»’NG THÚY
Tại Pháp lệnh Giá 2002 có hiệu lá»±c thi hành đến ngày 31-12-2012 và trong Luáºt Giá vừa được Quốc há»™i thông qua, có hiệu lá»±c thi hành từ ngày 1-1-2013 Ä‘ã chỉ rõ: Trên thị trÆ°á»ng có 2 chủ thể định giá: Nhà nÆ°á»›c và DN. Äối vá»›i những sản phẩm trên thị trÆ°á»ng cạnh tranh thì giá do DN tá»± quyết định; còn đối vá»›i sản phẩm trên thị trÆ°á»ng Ä‘á»™c quyá»n, giá do Nhà nÆ°á»›c quyết định. NhÆ° váºy, má»™t số cÆ¡ quan hành pháp hữu quan Ä‘ã không thá»±c thi Ä‘úng những Ä‘iá»u mà luáºt pháp Ä‘ã quy định, dẫn đến việc Ä‘iá»u hành giá xăng dầu lủng củng, gây bức xúc trong dÆ° luáºn và những hệ lụy cho sá»± phát triển kinh tế - xã há»™i.
Lợi dụng vị thế Ä‘á»™c quyá»n và trong biên Ä‘á»™ cho phép, DN xăng dầu Ä‘ã tá»± quyết định giá, có thể xé nhá» biên Ä‘á»™ trong thá»i gian quy định để tăng giá má»—i khi giá thế giá»›i tăng. Äiá»u này Ä‘ã được thá»±c tế chứng minh: Khi giá xăng dầu thế giá»›i bắt đầu tăng, DN luôn kêu lá»— và Ä‘òi tăng giá vá»›i mức cao. NhÆ°ng khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm, đặc biệt giảm rất sâu, các DN kinh doanh xăng dầu chÆ°a bao giá» chủ Ä‘á»™ng giảm giá; chỉ trÆ°á»›c sức ép của công luáºn và cÆ¡ quan quản lý, các DN má»›i chịu giảm nhÆ°ng mức giảm rất thấp, nhá» giá»t.
Thá»±c trạng này Ä‘ã gây thiệt hại cho các DN khác và ngÆ°á»i tiêu dùng, nhất là trong bối cảnh cá»™ng đồng DN gặp rất nhiá»u khó khăn bởi chi phí cao, hàng tồn kho lá»›n, thu nháºp ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng không tăng kịp sá»± biến Ä‘á»™ng của giá cả, sức mua suy kiệt... Háºu quả là làm cho chi phí đầu vào của các DN trong toàn xã há»™i tăng lên, giá thành sẽ tăng và lạm phát sẽ quay trở lại.
Quản lý ná»a vá»i
CÆ¡ chế quản lý giá hiện nay còn ná»a vá»i, cụ thể là Nhà nÆ°á»›c tham gia má»™t phần trong quản lý giá, giao quyá»n cho DN định giá trong biên Ä‘á»™ từ 0%-7% nhÆ°ng vẫn phải yêu cầu DN báo cáo và chá» quyết định của cÆ¡ quan quản lý má»›i được Ä‘iá»u chỉnh giá bán lẻ trong nÆ°á»›c. Äây là kiểu xin - cho.
Mà xin - cho thì rất khó tránh nảy sinh tiêu cá»±c! CÆ¡ chế Ä‘iá»u hành nhÆ° váºy không thể theo kịp diá»…n biến của giá thế giá»›i, buá»™c các DN phải găm hàng, chá» thá»i Ä‘iểm giá tăng má»›i bán. Thá»±c tế thá»i gian qua cho thấy DN Ä‘ã tìm trăm phÆ°Æ¡ng ngàn kế trì hoãn để chá» giá lên. Thông thÆ°á»ng, các DN phải đẩy mạnh bán ra để thu lợi nhuáºn, váºy tại sao DN kinh doanh xăng dầu lại găm hàng? Äây là lá»—i trong cÆ¡ chế quản lý giá.
Äiá»u hành giá xăng dầu trong Ä‘iá»u kiện phải nháºp khẩu khoảng 70% và giá xăng dầu thế giá»›i luôn biến Ä‘á»™ng phức tạp thì trong từng thá»i kỳ, cÆ¡ quan quản lý cần phải biết Ä‘iá»u tiết linh hoạt, kịp thá»i các khoản thuế, phí, những khoản phải ná»™p khác… để giảm áp lá»±c tăng giá bán, kiá»m chế lạm phát, nâng cao khả năng cạnh tranh của DN, khoan sức dân.
Bởi lẽ trong cÆ¡ cấu giá bán lẻ xăng dầu, những khoản trên chiếm tỉ lệ tÆ°Æ¡ng đối lá»›n. ChÆ°a bao giá» giá xăng trong nÆ°á»›c lại tăng đến 23.600 đồng/lít nhÆ° hiện nay nhÆ°ng Cục trưởng Cục Quản lý giá - Bá»™ Tài chính giải thích lý do chÆ°a giảm thuế nháºp khẩu hiện hành (12%) là vì còn thấp hÆ¡n so vá»›i barem thuế 20% (?!). Kiểu lý giải này là cứng nhắc, chÆ°a linh hoạt, thiếu nhạy bén vá»›i tình hình khó khăn của DN và ngÆ°á»i tiêu dùng.
| Vì sao chÆ°a giảm thuế? Thá»±c tế, đầu năm nay, khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng cao, mức thuế nháºp khẩu bằng 0%; còn hiện nay, cá»™ng đồng DN Ä‘ang Ä‘iêu đứng, sức mua của ngÆ°á»i tiêu dùng cạn kiệt, tại sao Nhà nÆ°á»›c không thể giảm vài phần trăm thuế suất nháºp khẩu để giữ giá xăng dầu, qua Ä‘ó tháo gỡ bá»›t khó khăn cho DN và khoan sức dân. Muốn có nguồn thu, phải tạo ra nguồn thu và nuôi dưỡng nguồn thu. Trong những thá»i Ä‘iểm cần thiết, việc nhạy bén, linh hoạt trong Ä‘iá»u chỉnh thuế, phí và giá là má»™t trong những ná»™i dung quan trong trong Ä‘iá»u hành giá xăng dầu. |
| Doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu Ä‘á»™c quyá»n được tá»± quyết định giá thì không bao giá» biết chia sẻ lợi ích mà luôn định giá cao để có lợi nhuáºn tối Ä‘a, thu vén lợi ích vá» cho mình. |
Nguồn tin: NLD
