Trong 3 tháng, có tá»›i 6 lần doanh nghiệp đề nghị tăng giá xăng dầu và 5 lần trong số Ä‘ó được chấp thuận, mức tăng tổng cá»™ng 3.200 đồng/lít xăng A92 (tăng 29%). Tăng hay giảm giá là quy luật thị trường, nhÆ°ng Ä‘iều dÆ° luận lo ngại là sá»± thiếu minh bạch, khách quan của loại hình kinh doanh nhiên liệu được ví nhÆ° mạch máu chi phối toàn bá»™ nền kinh tế.

Không minh bạch

3 tháng nay, Ä‘iệp khúc thua lá»— liên tục được doanh nghiệp vin vào má»—i khi đệ trình văn bản xin tăng giá bán. Thá»±c hÆ° chuyện lá»— nhÆ° doanh nghiệp Ä‘Æ°a ra có Ä‘úng sá»± thật? Chẳng hạn, vá»›i cách tính giá dầu thô ngày 30/6 lên trên 72 USD/thùng, doanh nghiệp cho rằng, sau khi trừ các loại chi phí, má»—i lít xăng A92 doanh nghiệp lá»— gần 900 đồng và lá»— từ 1.500 -  2.000 đồng đối vá»›i má»—i lít dầu.

Các chuyên gia tài chính Ä‘ã Ä‘Æ°a ra công thức tính giá xăng dầu thành phẩm tÆ°Æ¡ng ứng giá dầu thô nhÆ° sau: giá dầu thô quy đổi từ USD sang đồng Việt Nam chia 159 (má»—i thùng dầu thô khi thành phẩm tÆ°Æ¡ng ứng 159 lít xăng A92). Giá này sau khi cá»™ng các khoản thuế: tiêu thụ đặc biệt, giá trị gia tăng, thuế nhập khẩu và chi phí vận chuyển, lÆ°u kho, bến bãi, hoa hồng sẽ ra giá xăng dầu tÆ°Æ¡ng ứng.

Căn cứ công thức này, chúng tôi tạm tính nhÆ° sau: lấy giá dầu thô ngày 30/6 là 72 USD/thùng thì giá xăng A92 tÆ°Æ¡ng ứng: 72 x 16.953 (tá»· giá liên ngân hàng công bố ngày 30-6)/159 = 7.676 đồng. Cá»™ng 3 loại thuế: VAT 10%, nhập khẩu 20%, tiêu thụ đặc biệt 10% = 40% = 3.070 đồng. Giá thá»±c tế là: 7.676 + 3.070 + 1.500 (chi phí bến bãi, lÆ°u kho, hoa hồng đại lý…) = 12.246 đồng.

Các chuyên gia tài chính đề nghị phải kiểm toán công khai việc kinh doanh của các doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu.

TrÆ°á»›c Ä‘ây, má»™t lít xăng dầu tá»›i tay người tiêu dùng còn phải trích 1.000 đồng bù lá»— và quỹ bình ổn 500 đồng nhÆ°ng nay phí bù lá»— Ä‘ã chấm dứt, quỹ bình ổn tạm ngừng. NhÆ° vậy, vá»›i mức giá 14.200 đồng/lít xăng A92, hiện doanh nghiệp vẫn lãi khoảng 2.000 đồng chứ không thể lá»—.

Cách tính giá nói trên được các chuyên gia tài chính tính toán kỹ, bám sát thá»±c tế giá xăng dầu thế giá»›i, còn về phía doanh nghiệp, lâu nay họ không công bố cách tính mà chỉ nói gọn má»—i lít xăng dầu lá»— bao nhiêu tiền. Kiểu tung "hỏa mù" này khiến nhiều người nhầm tưởng sá»± lá»— là có thật.

Không khách quan

Trong 5 lần tăng giá xăng dầu thì đợt tăng giá ngày 1/7 là không có cÆ¡ sở. Để bạn đọc có cách nhìn đầy đủ, chúng tôi xin viện dẫn giá dầu thô thế giá»›i trÆ°á»›c và sau ngày 30/6 (thời Ä‘iểm doanh nghiệp xin tăng giá) nhÆ° sau (theo trang web atpvietnam.com): Ngày 10/6, khi giá xăng A92 tăng từ 12.500 đồng lên 13.500 đồng/lít và ngày 1/7, khi giá xăng A92 tiếp tục tăng thêm 700 đồng/lít thì về cÆ¡ bản, giá dầu thô thế giá»›i không đổi (đều ở mức hÆ¡n 70 USD/thùng). Tính từ ngày 10/6 đến ngày 2/7, giá dầu thô bình quân đều ở mức dÆ°á»›i 70 USD/thùng, duy nhất ngày 30/6 tăng lên trên 72 USD/thùng.

Căn cứ bảng trên, giá dầu thế giá»›i tháng qua cân bằng, không thể nói "Ä‘ang tăng cao" nhÆ° doanh nghiệp Ä‘Æ°a ra.

Trong suốt thời gian này, chỉ duy nhất ngày 30/6, giá dầu đạt đỉnh và doanh nghiệp Ä‘ã vin vào đỉnh này để đề xuất tăng ngay. Và Ä‘úng ngày giá xăng dầu tăng có hiệu lá»±c (1/7), thì giá dầu thô lại giảm. Ngày 2/7, giá tiếp tục xuống dÆ°á»›i 70 USD/thùng. Rõ ràng việc tăng giá lần này rất bất hợp lý.

Không tiết kiệm chi phí

Mặc dù được giải thích Ä‘ã tiết kiệm nhiều khoản chi phí nhÆ°ng thá»±c tế, để má»™t lít xăng đến tay người tiêu dùng, có quá nhiều thang nấc chi phí bất hợp lý. Ngoài các khoản thuế theo quy định của Nhà nÆ°á»›c còn gánh các khoản nhÆ° chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức, vận chuyển, bến bãi, chi hoa hồng cho đại lý phân phối, trong Ä‘ó chi hoa hồng phân phối vẫn là khoản tiền không hề nhỏ, thường ở mức 500 đồng/lít.

Nếu má»™t đại lý bình quân má»—i ngày bán 10.000 lít xăng dầu thì lợi nhuận bỏ túi cÅ©ng Ä‘ã lên tá»›i 5 triệu đồng. Trong Ä‘iều kiện giá xăng dầu lên, tại sao những khoản này không được Ä‘iều tiết?