Theo bản dá»± thảo nghị định thay thế Nghị định 84 vá» kinh doanh xăng dầu Ä‘ang được Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng thẩm định, doanh nghiệp (DN) sẽ được tá»± quyết giá xăng dầu nhiá»u hÆ¡n. Tuy nhiên, nhiá»u Ä‘iểm trong tá» trình của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng vẫn chÆ°a thá»a mãn được kỳ vá»ng của DN cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tiêu dùng.
Äược tăng giá khi cháºm trả lá»i
Theo dá»± thảo Nghị định má»›i, khi giá xăng dầu cÆ¡ sở tăng 7% so vá»›i giá bán lẻ thì DN được quyá»n chủ Ä‘á»™ng tăng giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng. TrÆ°á»ng hợp giá cÆ¡ sở tăng 7 - 12% so vá»›i giá bán lẻ thì DN gá»i phÆ°Æ¡ng án giá, dá»± kiến mức Ä‘iá»u chỉnh giá tá»›i cÆ¡ quan quản lý trÆ°á»›c thá»i gian Ä‘iá»u chỉnh 2 ngày.
 Các DN xăng dầu sẽ được tá»± chủ vá» giá nhiá»u hÆ¡n theo dá»± thảo má»›i vá» quản lý kinh doanh xăng dầu. Ảnh: Thế Duyệt - TTXVN |
Quá 2 ngày, nếu cÆ¡ quan quản lý không có văn bản trả lá»i thì DN được quyá»n tăng giá thêm 40% của mức tăng trong phạm vi 7-12%; 60% còn lại sá» dụng Quỹ bình ổn giá (BOG) để bù đắp. Riêng vá»›i phần sá» dụng BOG, nếu quá thá»i hạn 2 ngày làm việc kể từ khi DN Ä‘iá»u chỉnh tăng giá thêm 40%, cÆ¡ quan quản lý không có văn bản trả lá»i thì DN được Ä‘iá»u chỉnh giá.
NhÆ° váºy, DN sẽ được tăng giá xăng dầu đến 12% nếu sau 2 ngày sá» dụng quỹ BOG mà cÆ¡ quan quản lý không trả lá»i bằng văn bản và sau 4 ngày kể từ khi có ý kiến tăng giá.
| “Theo dá»± thảo lần này, các DN chỉ được quyết giá xăng dầu theo Ä‘úng Ä‘á»™ng thái của giá thế giá»›i. Quyá»n lợi của ngÆ°á»i tiêu dùng sẽ không bị ảnh hưởng nếu kiểm toán các DN xăng dầu cho thấy các chi phí của DN là hợp lý. Tất cả các chi phí, lá»— lãi của DN phải được giải trình hợp lý, lúc Ä‘ó giá xăng dầu chỉ còn lên xuống theo giá thế giá»›i” Chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong |
Trong trÆ°á»ng hợp các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở tăng trên 12% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành hoặc việc tăng giá ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã há»™i và Ä‘á»i sống nhân dân, DN báo cáo bằng văn bản gá»i cÆ¡ quan quản lý. Sau 5 ngày, nếu cÆ¡ quan quản lý không có văn bản Ä‘iá»u hành công bố các biện pháp bình ổn thì mặc nhiên DN được quyá»n chủ Ä‘á»™ng Ä‘iá»u chỉnh tăng tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng giá cÆ¡ sở tại thá»i Ä‘iểm Ä‘iá»u chỉnh giá và chịu trách nhiệm trÆ°á»›c pháp luáºt vá» mức giá được Ä‘iá»u chỉnh.
Nháºn xét vá» những thay đổi mang tính “Ä‘á»™t phá” này, chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong cho biết: “Nếu dá»± thảo cho phép DN được tăng, giảm giá xăng dầu theo thị trÆ°á»ng, phù hợp vá»›i thị trÆ°á»ng thì tôi cho là Ä‘iá»u phù hợp và có thể để cho DN tá»± quyết và chịu trách nhiệm vá» giá xăng dầu của mình. Vá» biên Ä‘á»™ định giá, tôi được biết, dá»± thảo lần này Ä‘Æ°a ra 2 mức, má»™t là DN tá»± quyết và hai là Chính phủ chỉ đạo. Tá»± quyết giá của DN cÅ©ng ở mức vừa phải”.
Chu kỳ 15 ngày chÆ°a sát diá»…n biến
Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a ra phÆ°Æ¡ng án giá cÆ¡ sở được tính bình quân của 15 ngày đầu chu kỳ dá»± trữ lÆ°u thông (chu kỳ này tiếp tục được giữ nguyên 30 ngày) và Ä‘ánh giá là phù hợp vá»›i thá»±c tiá»…n kinh doanh xăng dầu trong nÆ°á»›c, đồng thá»i Ä‘Æ°a giá vá» sát diá»…n biến thế giá»›i hÆ¡n. Theo quan Ä‘iểm của Bá»™, thá»±c tế, có thá»i Ä‘iểm xăng dầu nháºp khẩu từ lúc váºn chuyển vỠđến Việt Nam, làm các thủ tục hải quan đến tồn trữ vào kho mất khoảng 7-15 ngày. Do Ä‘ó, việc lấy chu kỳ tính giá nhÆ° trên sẽ phù hợp vá»›i chu kỳ nháºp khẩu và thá»±c tế kinh doanh.
Tuy nhiên, đại diện má»™t DN xăng dầu đầu mối có thị phần lá»›n ở phía Nam cho rằng căn cứ má»›i tuy có rút ngắn lại thá»i gian so vá»›i Nghị định 84 là bình quân giá 30 ngày, nhÆ°ng vá» bản chất hầu nhÆ° không thay đổi vì giá cÆ¡ sở vẫn không theo sát được vá»›i biến Ä‘á»™ng của giá xăng dầu thế giá»›i. Từ Ä‘ó, sẽ phát sinh tình trạng khi giá xăng dầu thế giá»›i tại thá»i Ä‘iểm Ä‘iá»u hành giá Ä‘ang giảm nhÆ°ng giá cÆ¡ sở 15 ngày đầu chu kỳ dá»± trữ vẫn còn cao nên phải tăng giá bán trong nÆ°á»›c, và ngược lại khi giá thế giá»›i Ä‘ang tăng nhÆ°ng do giá cÆ¡ sở 15 ngày đầu chu kỳ dá»± trữ thấp nên giảm giá bán trong nÆ°á»›c.
Sá»± bất hợp lý “ngoài giảm trong tăng” này từ trÆ°á»›c đến nay vẫn được báo chí và nhiá»u chuyên gia phản ánh. Má»™t bất cáºp khác là khi giá cÆ¡ sở 15 ngày đầu của chu kỳ dá»± trữ Ä‘ang tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i giá bán trong nÆ°á»›c, nhÆ°ng nếu chỉ tính giá bình quân 10 hoặc 15 ngày gần thá»i Ä‘iểm Ä‘iá»u hành giá thì lại rất cao (hoặc rất thấp) so vá»›i giá bán trong nÆ°á»›c cùng thá»i Ä‘iểm.
“TrÆ°á»ng hợp thấp hÆ¡n sẽ xảy ra tình trạng má»™t số thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối “cÆ¡ há»™i” tranh thủ nháºp nhanh hàng vá» Ä‘Æ°a ra thị trÆ°á»ng tiêu thụ vá»›i mức thù lao rất cao, trong khi những thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối luôn có nguồn hàng ổn định không thể thá»±c hiện được nhÆ° thế và vẫn phải chấp nháºn cạnh tranh thù lao để bán hàng”, vị đại diện này cho biết.
Vẫn bất ổn quỹ bình ổn
Chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong cho rằng yếu tố mấu chốt là quỹ bình ổn xăng dầu vốn chứa Ä‘á»±ng nhiá»u bất hợp lý vẫn chÆ°a được thay đổi trong bản dá»± thảo má»›i.
Theo ông Phong, thá»±c tế cho thấy má»—i DN có số lượng bán ra không giống nhau, do Ä‘ó mức trích và xả quỹ cÅ©ng khác nhau, nhất là chúng không cùng thá»i Ä‘iểm hết quỹ, còn giá cả thì bị cố định chung cho toàn ngành; việc bù lá»— dá»… làm sai lệch các con số và dá»… bị lợi dụng trong khi rất khó kiểm tra, nhất là lúc xuất hiện liên kết lợi ích nhóm giữa các bên liên quan.
Vá» bản chất, ngÆ°á»i tiêu dùng Ä‘ã phải mua đắt giá xăng cho thá»i Ä‘iểm trích láºp quỹ, để rồi được trả lại số tiá»n Ä‘ó nhá» mua xăng dầu vá»›i giá “rẻ” hÆ¡n khi xả quỹ. “Cảnh “mượn đầu heo nấu cháo” này khiến ngÆ°á»i tiêu dùng, dù có thể hưởng lợi ích ít nhiá»u nhá» không tăng giá xăng dầu khi xả quỹ song lại luôn chịu thiệt do phải tạm ứng nguồn vốn hoạt Ä‘á»™ng cho quỹ, nhÆ° kiểu cho vay không lãi. Rốt cuá»™c, dÆ°á»ng nhÆ° chỉ có DN xăng dầu luôn được bảo đảm lợi ích cả từ mức trích lợi nhuáºn định mức cÅ©ng nhÆ° được nhiá»u hÆ¡n mất từ má»i hoạt Ä‘á»™ng thu chi quỹ bình ổn”, ông Phong nói.
HÆ¡n nữa, việc ủy thác quản lý thu trích láºp và chi dùng quỹ cho DN có thể tạo nhiá»u kẽ hở cho sá»± lợi dụng và tham nhÅ©ng hoặc làm phát sinh chi phí quản lý, giám sát hoạt Ä‘á»™ng của quỹ. “DN có thể lợi dụng từ những “mÆ°u mẹo” kế toán và thủ thuáºt gian láºn khác vá» mức Ä‘á»™, thá»i Ä‘iểm và số lượng xăng dầu nháºp khẩu, tiêu thụ và tồn kho thá»±c vá»›i số liệu báo cáo khi trích láºp và xả quỹ”, ông Phong cho hay.
Nguồn tin: Baotintuc
