ChÆ°a đầy má»™t tháng nữa, kinh doanh xăng dầu sẽ được vận hành theo cÆ¡ chế má»›i. Theo Ä‘ó, DN sẽ được quyền tá»± quyết định giá bán lẻ khi giá xăng dầu thành phẩm trên thế giá»›i có biến Ä‘á»™ng.
Điều Ä‘ó đồng nghÄ©a vá»›i việc cả DN và người tiêu dùng (NTD) đều phải "chạy theo" giá thế giá»›i và làm quen dần vá»›i sá»± biến Ä‘á»™ng tăng - giảm theo quy luật giá thị trường. Đây cÅ©ng là bÆ°á»›c chuyển biến quan trọng để các DN gia tăng sá»± cạnh tranh và năng lá»±c phục vụ.

Sẽ không còn “tăng đồng - giảm đều” (?)

Từ lâu, kinh doanh xăng dầu Ä‘ã theo cÆ¡ chế thị trường. Tuy nhiên, sau má»™t thời gian dài vận hành, lãnh đạo Bá»™ Tài chính và Công ThÆ°Æ¡ng đều thừa nhận rằng thá»±c chất thì sá»± vận hành Ä‘ó má»›i chỉ “tiệm cận” chứ chÆ°a hoàn toàn theo cÆ¡ chế thị trường. Chính vì thế, liên bá»™ vẫn phải “chạy theo” DN để quản lý giá, DN thì bị Ä‘á»™ng vì không được quyết định giá, còn NTD thì bức xúc vì sá»± áp đặt giá từ phía DN...

Tuy nhiên theo ông Nguyá»…n Tiến Thoả - Cục trưởng Cục Quản lý giá - Bá»™ Tài chính thì từ ngày 15.12 tá»›i Ä‘ây, DN sẽ được phép tá»± ban hành, công bố và áp dụng giá bán mà không cần phải đăng ký, xin phép phÆ°Æ¡ng án Ä‘iều chỉnh giá. Thay vào Ä‘ó, cÆ¡ quan quản lý cÅ©ng chỉ cần hậu kiểm đối vá»›i phÆ°Æ¡ng án Ä‘iều chỉnh giá này mà không phải chạy theo xem xét, phê duyệt giá bán nhÆ° hiện nay... Vá»›i cÆ¡ chế này, ông Thoả cho rằng cả DN và người dân sẽ phải làm quen vá»›i biến Ä‘á»™ng giá thế giá»›i. Tức là sẽ tăng giảm vá»›i mức giá và tần suất theo Ä‘úng cÆ¡ chế thị trường.

Theo số Ä‘ông chuyên gia kinh tế thì Ä‘ây là bÆ°á»›c chuyển biến quan trọng cho DN. Các chuyên gia cÅ©ng kỳ vọng cÆ¡ chế má»›i này sẽ xoá Ä‘i tình trạng “tăng đồng - giảm đều”. Luật gia Hữu Dung phân tích: Thời gian qua, cÆ¡ quan quản lý “chờ” DN đăng ký giá rồi phê duyệt. DN “nhìn nhau” để tăng - giảm cùng mức giá, cùng thời Ä‘iểm. Đây chính là yếu tố phi thị trường; thậm chí có thể xem Ä‘ây là sá»± liên kết ngầm.

Nay vá»›i cÆ¡ chế má»›i, các DN khác nhau, nhập khẩu xăng dầu vào các thời Ä‘iểm, mức giá, phÆ°Æ¡ng thức quản lý, kinh doanh... khác nhau thì phải bán hàng vá»›i mức giá cạnh tranh khác nhau. Khi DN nào thấy cần phải tăng, giảm giá thì tá»± tăng, giảm và chịu trách nhiệm vá»›i cÆ¡ quan quản lý. NhÆ° vậy, các DN sẽ khó “bắt tay nhau” để làm giá.

Quản lý chặt - bá»›t gánh nặng

Nếu so sánh thì có thể thấy cÆ¡ chế này sẽ giúp cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c quản lý chặt chẽ hÆ¡n đối vá»›i kinh doanh mặt hàng này. Cụ thể, DN Ä‘ã có được cái “khung” để hoạt Ä‘á»™ng. Cụ thể, DN sẽ tá»± quyết định giá trong trường hợp giá vốn tăng dÆ°á»›i 7% mức bán lẻ hiện hành. Chỉ trong những trường hợp “vượt khung” thì DN má»›i phải thá»±c hiện việc đăng ký giá đối vá»›i cÆ¡ quan quản lý trÆ°á»›c khi niêm yết và công bố tại hệ thống đại lý.

Theo ông Nguyá»…n Tiến Thoả thì rõ ràng cÆ¡ quan quản lý “nhẹ gánh” hÆ¡n, nhÆ°ng lại vẫn đảm bảo sá»± chặt chẽ trong quản lý và DN sẽ chủ Ä‘á»™ng trong khuôn khổ cho phép.

Mặt khác, vá»›i quy định này thì NTD cÅ©ng có thể giám sát được mức giá bán của DN. Cụ thể, DN sẽ không thể tăng cao hay giảm thấp khi mà “công thức” tính giá bán lẻ cÅ©ng nhÆ° mức giá xăng dầu thành phẩm Ä‘ã được công bố rõ ràng hằng ngày, hằng giờ trên thị trường.

Má»™t Æ°u việt khác của cÆ¡ chế này là sẽ giảm bá»›t Ä‘áng kể gánh nặng tài chính cho ngân sách nhà nÆ°á»›c. TrÆ°á»›c Ä‘ây, hằng năm ngân sách nhà nÆ°á»›c phải chi má»—i năm hàng ngàn tỉ đồng cho bù lá»— xăng dầu. Nay vá»›i việc mức giá đảm bảo vận hành theo cÆ¡ chế thị trường; trong trường hợp đặc biệt, nguồn tài chính sẽ được xá»­ lý từ Quỹ bình ổn giá, chính sách thuế... sẽ giúp cho DN có thể tá»± cân bằng nguồn lá»±c tài chính, đảm bảo an ninh năng lượng, đồng thời không phụ thuá»™c và chờ đợi nguồn tiền từ ngân sách.

Cuối cùng, khi giá bán theo cÆ¡ chế thị trường thì sẽ không còn tình trạng buôn lậu xăng dầu qua biên giá»›i, hay tình trạng “bao cấp giá”, trong Ä‘ó có không ít DN nÆ°á»›c ngoài được hưởng lợi nhÆ° hiện nay. Thay vào Ä‘ó, ngân sách sẽ có được nguồn lá»±c để gia tăng lợi ích xã há»™i cho nông dân, ngÆ° dân nghèo thông qua chính sách há»— trợ xăng dầu hiện nay.

LĐ