Tuanvietnam 

“Để có thị trường xăng dầu cạnh tranh thá»±c sá»±, cần phải tách 12.000 cây xăng bán lẻ hiện nay ra khỏi các công ty nhập khẩu xăng dầu! Và cấm các công ty nhập khẩu xăng dầu sở hữu cây xăng bán lẻ”- ý kiến của ông Nguyá»…n Thanh Toản.

Ảnh: tinthuongmai

Xăng, dầu là mặt hàng đặc biệt, được ví nhÆ° máu của nền kinh tế. Thiếu máu thì sao? Câu hỏi Ä‘ó ai cÅ©ng có thể trả lời được.

NhÆ°ng suốt thời gian qua giá xăng dầu chÆ°a nhận được sá»± đồng thuận cao giữa người tiêu dùng, Nhà quản lý và các doanh nghiệp kinh doanh nhập khẩu mặt hàng chiến lược này.

Người tiêu dùng, báo giá»›i và các kinh tế gia…thì cho rằng việc Ä‘iều hành giá xăng dầu nhÆ° hiện nay chÆ°a minh bạch, còn Ä‘á»™c quyền, khi giá thế giá»›i tăng thì tăng rất kịp thời, khi giá giảm lại giảm từ từ, giá Việt Nam cao hÆ¡n thế giá»›i…

Doanh nghiệp nhập khẩu “cãi” ngay: giá nhÆ° vậy nhÆ°ng chúng tôi vẫn lá»—, giá Việt Nam còn thấp hÆ¡n thế giá»›i, chúng tôi không Ä‘á»™c quyền…

Các nhà quản lý cÅ©ng cho rằng 2 năm qua các doanh nghiệp Việt Nam luôn lá»—…và họ cÅ©ng Ä‘ã làm hết khả năng.

Tại buổi há»™i thảo thay thế nghị định 55/2007/NĐ – CP được tổ chức ngày 29/07/2009 tại Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Thứ trưởng Tài chính Trần Văn Hiếu cho biết, việc Ä‘iều hành giá xăng dầu rất vất vả: “Má»›i tiếp nhận nhiệm vụ Ä‘iều hành giá xăng dầu được 8 tháng nhÆ°ng tôi thấy quá là vất vả”…

Xem ra, ai cÅ©ng có lý, có dẫn chứng xác Ä‘áng…

Phải theo cơ chế thị trường thực sự

Gạt qua việc Ä‘úng sai, chính xác hay không chính xác. NhÆ°ng cho đến nay, giá xăng dầu vẫn chÆ°a nhận được sá»± đồng thuận cao Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên là thiếu sót!

Vậy có giải pháp nào để khả dÄ© nhận được sá»± đồng thuận cao hÆ¡n giữa Nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp và người tiêu dùng?

Câu trả lời sẽ là chỉ khi xăng dầu được Ä‘iều hành thá»±c sá»± theo cÆ¡ chế thị trường.

Tuy nhiên, do tầm quan trọng của xăng dầu vá»›i nền kinh tế quốc dân, thị trường vẫn không thể thiếu sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c.

Sân chÆ¡i chÆ°a bình đẳng

Hiện có 11 doanh nghiệp Nhà nÆ°á»›c được kinh doanh nhập khẩu xăng dầu bán ở thị trường ná»™i địa vá»›i khoảng 12.000 trạm bán lẻ xăng dầu (cây xăng). Trong Ä‘ó 6.000 cây xăng là của Petrolimex (khoảng hÆ¡n 1.800 cây xăng 100% vốn của tổng công ty, hÆ¡n 4000 cây liên kết treo biển tổng công ty và lấy xăng của tổng công ty).

Trong Ä‘ó, riêng Petrolimex Ä‘ã chiếm tá»›i 60% thị phần trong nÆ°á»›c (số liệu do ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng giám đốc Petrolimex) cung cấp. Nếu tất cả các cây xăng này sẽ không lấy xăng ở má»™t công ty nào khác ngoài Petrolimex thì việc dÆ° luận bất bình cÅ©ng có thể dá»… hiểu.

Luật cạnh tranh, Ä‘iều 11 Ä‘ã định nghÄ©a rất rõ ràng: “Doanh nghiệp được coi là có vị trí thống lÄ©nh thị trường nếu có thị phần từ 30% trở lên trên thị trường lên quan…”; Điều 9 cÅ©ng “Cấm các thỏa thuận hạn chế cạnh tranh quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4, và 5 Điều 8 của Luật này khi các bên tham gia thỏa thuận có thị phần kết hợp trên thị trường liên quan từ 30% trở lên.”

Vá»›i tá»· lệ thị phần lên tá»›i 60% của Petrolimex hiện nay rõ ràng là má»™t con số đảm bảo an toàn cho vị thế của Petrolimex trên thị trường xăng dầu trong nÆ°á»›c.

HÆ¡n nữa chính ông Bảo cÅ©ng tuyên bố: “nếu Petrolimex Ä‘ã kiềm giá thì cÅ©ng chẳng có Ä‘Æ¡n vị nào tăng giá. Bởi lẽ, nếu giá thế giá»›i mà tăng cao, doanh nghiệp khác bán bằng giá của Petrolimex cÅ©ng Ä‘ã là khó khăn.” Và “kiểu gì chúng tôi cÅ©ng theo được.” (Vietnamnet, 30/07/2009)

NhÆ° vậy thì làm sao các doanh nghiệp khác có thể cạnh tranh được vá»›i Petrolimex?

Tách 12.000 cây xăng bán lẻ

Tất nhiên nếu giá xăng dầu tăng cao quá hoặc lâu không giảm thì nhà nÆ°á»›c sẽ tuýt còi, nhÆ°ng thế nào là “tăng cao quá?”, thế nào là “lâu không giảm?” thì vẫn còn Ä‘ang tranh cãi.

Và, để tá»›i khi Nhà nÆ°á»›c tuýt còi thì cÅ©ng phải mất má»™t thời gian trá»… nhất định. HÆ¡n nữa để đến khi Nhà nÆ°á»›c phải tuýt còi thì Ä‘ã là chuyện không nên rồi, vậy nên nghÄ© ra má»™t giải pháp nào Ä‘ó để nhà nÆ°á»›c đỡ phải tuýt còi.

Nên chăng biện pháp đầu tiên và tiên quyết là phải tách 12.000 cây xăng bán lẻ hiện nay ra khỏi các công ty nhập khẩu xăng dầu! Và cấm các công ty nhập khẩu xăng dầu sở hữu cây xăng bán lẻ!

Xăng dầu là hàng hoá có khác vá»›i các hàng hoá khác á»Ÿ chá»—: người bán muốn hàng tá»›i người tiêu dùng phải có địa Ä‘iểm, mà địa Ä‘iểm bán là có hạn không thể xây dá»±ng tràn lan được.

Theo Luật cạnh tranh, Ä‘iều 18: “Cấm tập trung kinh tế nếu thị phần kết hợp của doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế chiếm trên 50% thị trường liên quan”.

Đồng ý là Petrolimex hiện chiếm 60% thị phần là do: “Lịch sá»­ để lại” (theo lời Thứ trưởng Công ThÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú), nhÆ°ng do là doanh nghiệp của Nhà nÆ°á»›c nên chúng ta Ä‘ã sát nhập được thì nay hoàn toàn có thể chia tách ra được sao cho có lợi nhất cho nền kinh tế quốc dân.

Ở má»™t khía cạnh khác, không nên xen lẫn giữa kinh doanh vá»›i việc thá»±c hiện các nhiệm vụ chính trị của Nhà nÆ°á»›c. Nhà nÆ°á»›c nên có chế Ä‘á»™ trợ giá vá»›i vùng cao, vùng sâu, vùng xa, hình thành quỹ bình ổn giá khi giá thế giá»›i lên cao, có thể dá»± trữ dầu nhÆ° Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã làm khá hiệu quả vá»›i Vàng. Nhà nÆ°á»›c phải tính toán sòng phẳng vá»›i các doanh nghiệp để họ yên tâm kinh doanh và minh bạch lãi lá»—. Tình trạng lá»— lại đổ cho các nhiệm vụ chính trị nhÆ° hiện nay không nên tiếp tục xẩy ra.