“Việc Nhà nÆ°á»›c nên làm là phá vỡ Ä‘á»™c quyền, cạnh tranh lành mạnh chứ không phải trao quyền để doanh nghiệp xăng dầu chạy theo lợi nhuận vô Ä‘á»™”, chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Quang A nhận định về việc tăng giá xăng hiện nay.

Thiệt hại vẫn về người tiêu dùng

Liên tiếp từ tháng 7 tá»›i nay Ä‘ã có ba lần tăng giá xăng và lần này tăng cao nhất lên 1.100 đồng/lít xăng. NhÆ° vậy, sau khi Ä‘iều chỉnh thì đối vá»›i vùng má»™t các mặt hàng xăng dầu sẽ có mức giá má»›i là: xăng RON 95 là 23.500 đồng/lít, xăng RON 92 là 23.000 đồng/lít. Trong khi Ä‘ó, dầu hỏa và dầu madút sẽ lần lượt có giá là 21,540 đồng/lít và 21.550 đồng/kg.

Ông Nguyá»…n Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu thÆ°Æ¡ng mại, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho rằng, việc doanh nghiệp xăng dầu được sá»­ dụng quyền tăng giá là không phù hợp vì chÆ°a có thị trường cạnh tranh. 

ChÆ°a thể có giá dầu cạnh tranh trên thị trường. (Ảnh: Ngọc Thành)

Trên thá»±c tế, Tập Ä‘oàn xăng dầu VN (Petrolimex) Ä‘ang Ä‘á»™c quyền vì chiếm lÄ©nh 63% thị phần. Kể cả các doanh nghiệp nhỏ cÅ©ng Ä‘á»™c quyền trong lÄ©nh vá»±c “địa phÆ°Æ¡ng” của mình.

“Tôi thấy ngạc nhiên khi các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu được chủ Ä‘á»™ng Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ, tất nhiên là trong biên Ä‘á»™ cho phép. Tuy nhiên, không nhÆ° mua má»› rau, con cá…xăng dầu là mặt hàng chiến lược nên không thể nhập khẩu vài ngày má»™t lần để rồi cứ giá thế giá»›i tăng là ngay lập tức giá trong nÆ°á»›c tăng theo. Do vậy, e ngại việc được trao quyền tá»± định giá có thể sẽ khiến cho doanh nghiệp xăng dầu tá»± tung tá»± tác, khiến người tiêu dùng thiệt thòi”, ông Nam nói.

Cùng quan Ä‘iểm này, chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Thị Hiền cho rằng vá»›i mức tăng thống nhất má»™t giá áp dụng trong toàn hệ thống doanh nghiệp lần này càng chứng tỏ thị trường xăng dầu Việt Nam chÆ°a thể có thị trường cạnh tranh.

“Gọi thị trường cạnh tranh nhÆ°ng thá»±c tế má»—i doanh nghiệp chÆ°a có má»™t giá để có thể cạnh tranh trên thị trường”, bà Hiền nói.

Ngoài ra, bà Hiền cÅ©ng rằng, “được phép tăng giá nhÆ°ng doanh nghiệp nhỏ nhìn doanh nghiệp lá»›n, hoặc bắt tay vá»›i nhau cùng tăng má»™t giá thì khó lòng nói Ä‘ó là thị trường xăng dầu cạnh tranh lành mạnh, thiệt hại vẫn dồn về người tiêu dùng”, bà Hiền bày tỏ.

Trong khi Ä‘ó, từ phía doanh nghiệp, ông VÆ°Æ¡ng Đình Dung, Tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i cho hay, có hai lý do khiến doanh nghiệp tiếp tục tăng giá xăng dầu là giá thế giá»›i tăng mạnh và nguồn hàng từ nhà máy lọc dầu Dung Quất bị dừng Ä‘á»™t ngá»™t. Giá bán lẻ Ä‘ang lá»— rất nhiều so vá»›i giá vốn.

Trong hai ngày nay, nhiều cÆ¡ sở bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c cÅ©ng Ä‘ã tá»± Ä‘á»™ng Ä‘óng cá»­a nhằm “gây áp lá»±c” cho các cÆ¡ quan chức năng và người tiêu dùng.

Biện pháp cứu doanh nghiệp của Chính phủ giảm tác dụng?

Cùng quan Ä‘iểm trên, chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Quang A băn khoăn: “Liệu có phải doanh nghiệp xăng dầu Ä‘ang được o bế khi được trao quyền tá»± quyết định xăng dầu? Việc Nhà nÆ°á»›c nên làm là phá vỡ Ä‘á»™c quyền, cạnh tranh lành mạnh chứ không phải “trao quyền” để doanh nghiệp chạy theo lợi nhuận vô Ä‘á»™”.

Theo quan Ä‘iểm của chuyên gia Nguyá»…n Quang A, để thị trường xăng dầu có tính cạnh tranh, minh bạch hÆ¡n cần phải “chẻ Petrolimex ra thành hai doanh nghiệp”, bởi “ông lá»›n” này hiện Ä‘ang chiếm thị phần quá lá»›n.

Chỉ cần Petrolimex và hai công ty lá»›n khác nhÆ° Công ty TNHH má»™t thành viên Dầu khí TP HCM (Saigon Petro) hay Tổng Công ty xăng dầu quân Ä‘á»™i vốn chiếm lÄ©nh tổng cá»™ng 90% thị phần cùng tăng giá đồng loạt nhÆ° nhau thì các doanh nghiệp còn lại dù có muốn cÅ©ng không thể làm khác.

“Ngoài việc gây bức xúc, thiệt hại cho người tiêu dùng, việc để các doanh nghiệp xăng dầu tăng giá đồng loạt và liên tục trong bối cảnh này còn khiến các biện pháp cứu doanh nghiệp của Chính phủ giảm tác dụng" - chuyên gia Nguyá»…n Quang A nhấn mạnh.

Ông cÅ©ng cho rằng, nhất thiết phải có cÆ¡ chế bảo đảm việc các doanh nghiệp không lạm dụng quyền được tá»± Ä‘iều chỉnh giá. Nói khác Ä‘i, các cÆ¡ quan chức năng cần kiểm soát để các doanh nghiệp hành xá»­ công bằng vá»›i người tiêu dùng, nghÄ©a là tăng giá hợp lý khi giá thế giá»›i tăng và giảm tÆ°Æ¡ng ứng khi giá thế giá»›i giảm …/.