Giá xăng dầu thế giá»›i giảm, nhÆ°ng trong nÆ°á»›c lại tăng; các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh (xăng dầu) lại kêu lá»— lÅ©y kế hÆ¡n 5.000 tá»· đồng. Thá»±c hÆ° ra sao?

Ai kiểm tra được lời giải thích lá»— hÆ¡n 5.000 tá»· đồng? Ảnh: Hồng VÄ©nh.

Lá»— do… cÆ¡ chế

Theo Ä‘ánh giá của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, má»™t trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu bị lá»— do chỉ được quyết định giá bán trong má»™t giai Ä‘oạn ngắn (khoảng hÆ¡n 3 tháng kể từ cuối năm 2009 đến tháng 3-2010), còn lại do Nhà nÆ°á»›c quyết định.

Việc Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu trên thị trường thay đổi chậm hÆ¡n biến Ä‘á»™ng của giá thế giá»›i; giá bán lẻ thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở là nguyên nhân gây lá»— tích lÅ©y cho doanh nghiệp. Ngoài ra, hiện chÆ°a có quy định cụ thể để bù đắp lại những chi phí hợp lý cho doanh nghiệp khi tham gia bình ổn giá, dẫn đến số dÆ° Quỹ bình ổn (giá) của các doanh nghiệp bị âm hÆ¡n 2.300 tá»· đồng.

Những khoản lá»— lá»›n trong kinh doanh xăng dầu Ä‘ã gây khó khăn về tài chính cho các doanh nghiệp, làm cho vốn của chủ sở hữu Ä‘ã ít (khoảng 9.000 tá»· đồng vào năm 2010 và khoảng 14.000 tá»· đồng năm 2011) lại càng bị áp lá»±c do khoản vay tín dụng ngày má»™t tăng.

Tính riêng năm 2010, các doanh nghiệp phải vay tín dụng khoảng 17.000 tá»· đồng, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 189% vốn chủ sở hữu. Năm 2011, các doanh nghiệp vay tín dụng gần 27.000 tá»· đồng, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 193% vốn chủ sở hữu.

CÅ©ng theo Ä‘ó, do lá»— dẫn đến doanh nghiệp buá»™c phải giảm chiết khấu hoa hồng cho các đại lý, tổng đại lý xuống quá thấp. Trong khi má»™t số yếu tố cấu thành giá cÆ¡ sở lạc hậu, nhÆ° chi phí định mức được tính toán theo các yếu tố đầu vào từ năm 2009 nay Ä‘ã tăng lên Ä‘áng kể. Thêm vào Ä‘ó là chi phí tiền lÆ°Æ¡ng, nguyên vật liệu, tài chính… khiến giá bán lẻ xăng dầu ngày càng xa cách vá»›i giá thế giá»›i.

TrÆ°á»›c thá»±c trạng này, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho rằng, để giải quyết các bất cập trong kinh doanh xăng dầu hiện nay, Bá»™ Ä‘ã kiến nghị Thủ tÆ°á»›ng nhất quán Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu, đặc biệt Ä‘iều hành giá theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c.

Khó tìm bằng chứng lợi ích nhóm

Chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong (Viện Nghiên cứu phát triển Kinh tế- Xã há»™i Hà Ná»™i) cho rằng, câu chuyện giá xăng dầu liên quan đến lợi ích nhóm. NhÆ°ng rất khó tìm bằng chứng. Người tiêu dùng hiện không có lời giải thích nào khác ngoài thông tin Ä‘Æ¡n vị kinh doanh Ä‘ang lá»— nặng bất chấp giá thế giá»›i lên hay xuống.

Còn TS VÅ© Đình Ánh (Viện Kinh tế -Tài chính), cho rằng giải quyết sá»± minh bạch giá xăng dầu chỉ có cách để giá theo Ä‘úng thị trường.Để đảm bảo ổn định mặt bằng giá, tránh xáo trá»™n, ảnh hưởng đến sản xuất và tiêu dùng nên giá xăng dầu Ä‘ã được giữ ổn định trong thời gian tÆ°Æ¡ng đối dài, bất chấp thị trường thế giá»›i biến Ä‘á»™ng.

Việc nhà nÆ°á»›c can thiệp vào thị trường xăng dầu thông qua các công cụ tài chính-hành chính làm cho hệ thống giá xăng dầu trong nÆ°á»›c bị “bóp méo”. Điển hình, khi giá thế giá»›i tăng cao thì giá trong nÆ°á»›c chỉ được Ä‘iều chỉnh tăng ít hÆ¡n và Nhà nÆ°á»›c lại phải cắt giảm các khoản thu, thậm chí bù lá»— cho doanh nghiệp.

Khi giá xuống lại tăng thuế để “thu bù lại” số tiền Ä‘ã bù lá»—. “Khi giá thế giá»›i xuống thấp, lợi ích người tiêu dùng bị xâm hại, ngược lại khi giá lên thì lợi ích của Nhà nÆ°á»›c lại bị thiệt hại. Về nguyên tắc, lợi ích của doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu xung Ä‘á»™t vá»›i lợi ích của người tiêu dùng”- ông Ánh nói.

CÅ©ng theo ông Ánh, có bất cập hiện nay là Petrolimex và các doanh nghiệp đầu mối trÆ°á»›c khi tăng, giảm giá phải kiến nghị, xin phép Liên bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng, nếu thấy không hợp lý liên bá»™ sẽ không đồng ý. Doanh nghiệp chÆ°a được hoạt Ä‘á»™ng thá»±c sá»± tá»± chủ, còn phụ thuá»™c vào cÆ¡ chế xin-cho, trong khi Nghị định 55 và 84 đều không được áp dụng trong thá»±c tế.

Nguồn tin: TP