Ngày 24-9, Bá»™ Tài chính Ä‘ã ra thông báo: “Không có chuyện bất đồng giữa hai bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Tài chính trong việc Ä‘iều hành giá xăng dầu. Hai bá»™ Ä‘ã thống nhất Ä‘iều hành giá xăng dầu theo nguyên tắc thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c”. Thông báo này Ä‘ã khép lại cuá»™c tranh cãi giữa hai bá»™ thu hút sá»± quan tâm của dÆ° luận trong tuần qua. Tuy nhiên, sâu xa hÆ¡n chuyện tranh cãi về giá xăng dầu là câu hỏi: Sá»± Ä‘á»™c quyền của doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c (DNNN) hiện nay có lợi hay không có lợi cho cá»™ng đồng, cho xã há»™i?

Từ bấy lâu nay DNNN (nhất là các tổng công ty, tập Ä‘oàn) luôn ở thế “thượng phong” trên thị trường. Khi làm ăn có lãi thì báo cáo thành tích; khi thua lá»— thường vin vào lý do bảo đảm nhiệm vụ “bình ổn” thị trường. DNNN chÆ°a bao giờ ở trong má»™t môi trường cạnh tranh thá»±c sá»±, chịu áp lá»±c cạnh tranh nhÆ° các doanh nghiệp thuá»™c các thành phần kinh tế khác. Dá»±a thế vào “bà đỡ” là các bá»™, ngành, các DNNN không công khai, minh bạch hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh và hoạt Ä‘á»™ng của các doanh nghiệp này chÆ°a vận hành theo cÆ¡ chế thị trường.

Petrolimex là má»™t ví dụ, lá»— lãi tù mù không rõ ràng. Lúc chuẩn bị lên sàn chứng khoán thì báo cáo có lãi, nhÆ°ng khi yêu cầu giảm giá xăng dầu thì báo cáo lá»—. Là doanh nghiệp nắm tá»›i 60% lượng xăng dầu phân phối ra thị trường, không có doanh nghiệp nào là đối trọng cạnh tranh thì Petrolimex dá»… dàng hạch toán chi phí, doanh thu, lời lá»—... mà không có má»™t chuẩn má»±c để so sánh. Chúng ta nhá»› lại trÆ°á»›c Ä‘ây các tập Ä‘oàn nhà nÆ°á»›c Ä‘ã đổ tiền rất lá»›n vào bất Ä‘á»™ng sản và chứng khoán ngoài chức năng kinh doanh của mình, đến ná»—i Chính phủ phải yêu cầu hạn chế. Hiện nay má»™t tập Ä‘oàn Ä‘iện lá»±c và ba doanh nghiệp xăng dầu nhà nÆ°á»›c chiếm đến 80% thị phần của hai ngành này trong cả nÆ°á»›c. Nếu còn duy trì DNNN nhÆ° má»™t công cụ để Ä‘iều tiết thị trường, Ä‘iều tiết kinh tế vÄ© mô thì hoàn toàn trái vá»›i quy luật thị trường mà bản thân các doanh nghiệp này cÅ©ng không làm nổi nhiệm vụ Ä‘iều tiết Ä‘ó.

Nhiều chuyên gia cho rằng để đảm bảo cạnh tranh bình đẳng thì phải “chẻ dọc”, tức là chia nhỏ các tập Ä‘oàn, tổng công ty, hoặc là cho nhiều doanh nghiệp thuá»™c các thành phần kinh tế tham gia thị trường trên cùng má»™t ngành hàng. Chúng ta nhá»› lại khi Viettel tham gia thị trường viá»…n thông, trở thành nhà cung cấp mạng viá»…n thông di Ä‘á»™ng có thị phần tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i MobiFone và Vinaphone, thị trường viá»…n thông ở nÆ°á»›c ta trở thành má»™t thị trường cạnh tranh thật sá»±, người tiêu dùng toàn quốc được hưởng lợi vì giá dịch vụ liên tục giảm, chất lượng lại được cải thiện. Việc duy trì các DNNN Ä‘á»™c quyền vá»›i sá»± bảo bọc của quan chức dẫn đến sá»± xuất hiện những nhóm lợi ích. Điều Ä‘ó sẽ dá»… xuất hiện những chính sách “phi thị trường”, bảo vệ cho lợi ích của doanh nghiệp mà không bảo vệ lợi ích của Ä‘ông đảo người tiêu dùng.

Trên bình diện chung hiện nay, nhiều tập Ä‘oàn, tổng công ty kinh doanh kém hiệu quả, nhÆ°ng “ngốn” má»™t khoản đầu tÆ° ngân sách rất lá»›n và lại không công khai minh bạch các vấn đề tài chính nhÆ° yêu cầu của luật định. Đầu tÆ° công gia tăng, chủ yếu thông qua DNNN là má»™t trong những nguyên nhân làm mất cân đối kinh tế vÄ© mô. DÆ° nợ tín dụng quá lá»›n Ä‘ã dẫn đến lạm phát, tiền đồng mất giá. Nếu vẫn duy trì vị thế Ä‘á»™c quyền của các DNNN và không cắt giảm hiệu quả đầu tÆ° công thì sá»± phục hồi của kinh tế Việt Nam sẽ rất mong manh!

Nguồn tin: TBKTSG