Chi đại lý quá cao: cạnh tranh không lành mạnh

Theo Bá»™ Tài chính, Ä‘ây không phải là thanh tra để phạt mà là kiểm tra để làm rõ việc kinh doanh xăng dầu xem có gì bất cập, sức khỏe DN đầu mối, công tác quản trị để kịp thời nắm bắt, hoàn thiện cÆ¡ chế, Ä‘iều chỉnh các chính sách cho hài hòa lợi ích DN, người tiêu dùng.

4 DN được kiểm tra đợt này gồm có Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PVoil), Công ty TNHH MTV Dầu khí TP Hồ Chí Minh (Saigon Petro) và Công ty ThÆ°Æ¡ng mại Dầu khí Đồng Tháp (Petimex). Tại 4 DN nói trên, Ä‘oàn kiểm tra đều phát hiện hiện tượng chi thù lao cho tổng đại lý, đại lý vượt mức quy định.

Theo quy định thì các DN tá»± thỏa thuận vá»›i các tổng đại lý, đại lý mức chi thù lao phù hợp để nâng cao tính cạnh tranh, nhÆ°ng mức chi này phải được tính chung trong 600 đồng/lít (kg) là chi phí kinh doanh định mức để tính giá cÆ¡ sở. Tuy nhiên, có những thời Ä‘iểm, có DN chi thù lao cho đại lý Ä‘ã lên tá»›i từ 900 - 1000 đồng/má»—i lít.

Người tiêu dùng không phải chịu gánh phí thù lao đại lý.  Ảnh: Duy Khánh.

Chính việc chi phí tăng vọt này Ä‘ã Ä‘á»™i chi phí kinh doanh của DN lên quá cao, dẫn đến hạch toán lá»—, trong khi thá»±c tế kinh doanh tại thời Ä‘iểm kiểm tra, các DN không những không lá»— mà còn có lãi. Đơn cá»­: Petrolimex báo cáo uá»›c lãi 130 tá»· đồng; Saigon Petro báo cáo lá»— 44,6 tá»· đồng nhÆ°ng nếu thá»±c hiện chi phí kinh doanh định mức để tính giá cÆ¡ sở thì có lãi 48 tá»· đồng; Petimex báo lá»— 55,32 tá»· đồng nhÆ°ng nếu thá»±c hiện Ä‘úng chi phí kinh doanh để tính giá cÆ¡ sở thì có lãi 22 tá»· đồng.

Chi phí thù lao cho đại lý cao, tuy nhiên, ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá Bá»™ Tài chính lại cho rằng: “Người tiêu dùng không phải chịu chi phí, Nhà nÆ°á»›c không cấp bù và DN phải tá»± trang trải lấy. Bá»™ Tài chính không chấp nhận Ä‘ây là chi phí để tăng giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c, mà tất cả chi phí đều được tính chung trong chi phí kinh doanh là 600 đồng/lít (kg). Bởi vậy, việc đẩy thù lao đại lý lên cao để chiếm giữ thị phần là sá»± cạnh tranh không lành mạnh giữa các DN đầu mối. Việc nâng thù lao nhÆ° trên tuy không ảnh hưởng tá»›i quyền lợi của người tiêu dùng nhÆ°ng sẽ làm giảm lãi hoặc tăng lá»—, không phản ánh thá»±c trạng tài chính của DN”.

Người tiêu dùng không phải chịu gánh phí thù lao đại lý. Ảnh: K.H.

Cùng vá»›i chi thù lao đại lý quá cao, tại các DN đầu mối, số lá»— còn do nguyên nhân giá bán cho các đại lý thấp hÆ¡n giá vốn. Ở Petrolimex, trong 6 tháng đầu năm, Tổng Công ty Ä‘ã bán bình quân cho các CTCP thành viên và các tổng đại lý, đại lý ngoài hệ thống thấp hÆ¡n giá vốn bán hàng bình quân 6 tháng của văn phòng Tổng Công ty là hÆ¡n 847 tá»· đồng.

Khoản chênh lệch này theo báo cáo của DN là do thá»±c hiện chính sách bình ổn giá. Tuy nhiên, Ä‘iều đặt ra Ä‘ó là việc bán thấp hÆ¡n giá vốn, hay chi  cho công ty con, đại lý dẫn đến công ty mẹ lá»—, còn công ty con có lãi liệu có phải là hành vi chuyển giá lách thuế hay không. Về vấn đề này, Bá»™ Tài chính cho biết Bá»™ chÆ°a có kết luận cụ thể và vá»›i má»™t số vấn đề Bá»™ vẫn Ä‘ang tiếp tục Ä‘iều tra làm rõ.

Lá»— vì đầu tÆ° tràn lan ra ngoài ngành

Kiểm tra tại 4 DN nói trên, Bá»™ Tài chính cÅ©ng phát hiện việc đầu tÆ° ra ngoài DN. Cụ thể, tại PVoil, tại thời Ä‘iểm 30/9/2011, số dÆ° các khoản đầu tÆ° dài hạn tại công ty mẹ Tổng Công ty dầu Việt Nam là hÆ¡n 3.648 tá»· đồng, chiếm 50,53 % vốn chủ sở hữu, trong Ä‘ó hiệu quả đầu tÆ° vào công ty liên doanh liên kết là không cao (lợi tức được chia 0,73% tá»· lệ vốn góp), còn đầu tÆ° dài hạn khác mà chủ yếu là cổ phiếu thì hầu nhÆ° không mang lại hiệu quả.

Còn tại Petrolimex, ngoài việc đầu tÆ° mua tàu Vân Phong 1 vá»›i giá trên 817 tá»· đồng rồi thuê ngoài quản lý gây khó khăn trong việc kiểm soát chi phí, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tÆ° và gia tăng khó khăn về vốn, DN này còn đầu tÆ° vào DN khác vá»›i tổng giá trị lên tá»›i 3,7 nghìn tá»· đồng, chiếm 35,7 vốn chủ sở hữu.

Trong Ä‘ó, đầu tÆ° vào các lÄ©nh vá»±c nhÆ° ngân hàng, bảo hiểm, bất Ä‘á»™ng sản gần 1,3 nghìn tá»·, bằng 12,5% vốn chủ sở hữu. Dù việc đầu tÆ° này cÅ©ng Ä‘em lại lợi nhuận nhÆ°ng nếu so sánh số vốn mang Ä‘i đầu tÆ° dẫn đến thiếu hụt vốn kinh doanh ngành nghề chính, phải vay ngân hàng thì tiền lãi suất phải trả cao hÆ¡n lợi nhuận thu được.

Bởi vậy, nếu tính ngang bằng, thì việc đầu tÆ° ngoài ngành cÅ©ng là má»™t trong những nguyên nhân thua lá»— của DN. Trong Ä‘iều kiện khó khăn về vốn kinh doanh, việc thá»±c hiện ra ngoài ngành của Petrolimex là chÆ°a hợp lý. Bởi vậy, tổ kiểm tra Ä‘ã kiến nghị tổng công ty chủ Ä‘á»™ng có phÆ°Æ¡ng án thá»±c hiện thoái vốn đối vá»›i hoạt Ä‘á»™ng đầu tÆ° ra ngoài ngành hiệu quả và hợp lý.

Việc thá»±c hiện thoái vốn này cÅ©ng là chủ trÆ°Æ¡ng của Nhà nÆ°á»›c, Chính phủ trong quá trình tái cấu trúc lại nền kinh tế, trong Ä‘ó có tái cấu trúc lại các tập Ä‘oàn, tổng công ty nhà nÆ°á»›c.