Dá»± thảo Nghị định sau khi được sá»­a đổi vẫn gặp nhiều ý kiến trái chiều của các chuyên gia kinh tế. Đặc biệt việc cho doanh nghiệp được tá»± ý Ä‘iều chỉnh giá xăng khiến nhiều người lo ngại. 

Doanh nghiệp được tá»± tăng giá 5%

Dá»± thảo Nghị định má»›i về kinh doanh xăng dầu thay thế Nghị định 84 Ä‘ã được bá»™ Công thÆ°Æ¡ng chuyển bá»™ TÆ° pháp thẩm định để trình Chính phủ trong tháng 9.

Theo dá»± thảo, Nghị định má»›i vẫn theo hÆ°á»›ng để doanh nghiệp đầu mối xăng dầu được tá»± định giá trong phạm vi 5%. Căn cứ vào quy định của Nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp đầu mối Ä‘iều chỉnh tăng hoặc giảm tÆ°Æ¡ng ứng, liên bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng giám sát.

Theo Ä‘ó, giá cÆ¡ sở gồm 3 khoản cấu thành: Giá mua hàng của doanh nghiệp đầu mối, các khoản thu há»™ Nhà nÆ°á»›c và các khoản doanh nghiệp đầu mối phải có (chi phí bình quân xã há»™i) và được hưởng (lợi nhuận định mức). Bá»™ Tài chính hoặc má»™t cÆ¡ quan Ä‘á»™c lập mua thông tin của hãng Roiter (Platt's) tính toán Ä‘úng công thức, công bố hàng ngày để người dân giám sát; doanh nghiệp sá»­ dụng tính toán, đối chiếu và phóng viên báo chí Ä‘Æ°a tin.

Trong Ä‘iều kiện giá xăng dầu thế giá»›i tăng trên 5% hoặc giá bán xăng dầu ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã há»™i hoặc đời sống nhân dân thì Nhà nÆ°á»›c nắm quyền quyết định giá, nhÆ°ng thông qua các công cụ thuế, phí, quỹ bình ổn... và vẫn theo nguyên tắc thị trường: Nhà nÆ°á»›c không bù lá»—, doanh nghiệp đầu mối tham gia bình ổn phải được bù đắp đầy đủ chi phí kinh doanh, chi phí lÆ°u thông (không để phát sinh lá»— tại doanh nghiệp đầu mối).

Vá»›i cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu nhÆ°  dá»± thảo nghị định má»›i, người dân vẫn bị thiệt thòi. Ảnh Bảo Lâm.

Ông Võ Văn Quyền - vụ trưởng vụ Thị trường trong nÆ°á»›c - Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho rằng: "Chúng ta cố gắng không nên để lặp lại tình huống: Điều hành giá bằng giải pháp hành chính là chủ yếu (không cho tăng giá, trích quỹ BOG quá nhiều ngay cả khi quỹ âm...),... làm cho doanh nghiệp đầu mối lá»— nhÆ°ng không có cách nào bù đắp cho doanh nghiệp thá»±c hiện nhiệm vụ này (bởi Nghị định 84 xác định "không bù lá»—" nên cÅ©ng không thể dùng ngân sách để bù lá»—). Trong khi Ä‘ó, công chúng và báo chí thì nghi doanh nghiệp "lá»— giả lãi thật", Ä‘ánh giá doanh nghiệp là làm ăn không hiệu quả, không bảo toàn phát triển được vốn, không bảo đảm quyền lợi của cổ Ä‘ông - nhà đầu tÆ°".

Ông Quyền còn cho biết thêm: "Trong Nghị định về kinh doanh xăng dầu, tôi cho rằng: Cụm từ "cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c" là "linh hồn", Điều 27 (về Ä‘iều hành giá xăng dầu) là "quả tim" của Nghị định. Các bất cập báo chí nêu trong thời gian qua chủ yếu cÅ©ng là do "quả tim" này có lúc đập chÆ°a "nét", chÆ°a "đồng nhịp" mà thôi".

Quỹ bình ổn giá còn lùng nhùng

Đặc biệt, Ä‘iểm mấu chốt của các bức xúc xã há»™i liên quan đến hiệu lá»±c và hiệu quả quản lý kinh doanh xăng dầu liên quan đến giá cÆ¡ sở và quỹ bình ổn giá không có Ä‘iều chỉnh nhiều. Theo TS. Nguyá»…n Minh Phong giá cÆ¡ sở khá rắc rối và ít ý nghÄ©a trong bảo đảm quyền kinh doanh thị trường và quản lý Nhà nÆ°á»›c theo thị trường, dá»… tạo ra  ngá»™ nhận và lạm dụng, cÅ©ng nhÆ° làm méo mó giá cả và xu hÆ°á»›ng thị trường.

Ông Phong cho rằng, cần viết lại công thức giá xăng dầu theo hÆ°á»›ng quy định lại cụ thể những chi phí cứng và chi phí mềm. Phần chi phí cứng sẽ bao gồm những chi phí thá»±c của doanh nghiệp để có má»™t lít xăng dầu đến tay người tiêu dùng. Phần mềm, bao gồm các khoản thu ngân sách do Nhà nÆ°á»›c quy định. Phần cứng thì doanh nghiệp  được Ä‘iều chỉnh theo giá thị trường, do doanh nghiệp tính toán và có kiểm toán. NhÆ° vậy, doanh nghiệp  sẽ được chủ Ä‘á»™ng, không bị lá»—, Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng không phải bù lá»—".

"Những quy định hiện hành về Quỹ bình ổn xăng dầu dá»… tạo ra sá»± lúng túng và mập mờ trong thá»±c tế quản lý, vì má»—i doanh nghiệp có số lượng bán ra không giống nhau, do Ä‘ó mức trích và xả quỹ cÅ©ng không giống nhau, nhất là chúng không cùng thời Ä‘iểm hết quỹ trong khi giá cả bị cố định chung cho toàn ngành. Việc bù lá»— không có nguồn vốn, dá»… làm giả con số và dá»… bị lạm dụng, trong khi rất khó kiểm tra sá»± lạm dụng này, nhất là khi có sá»± liên kết lợi ích nhóm giữa các bên có liên quan", vị chuyên gia này cho hay.

Trên thá»±c tế, người ta vẫn thấy có những bất cập cả trong cÆ¡ chế hiện hành, lẫn trong triển vọng hoạt Ä‘á»™ng và vị thế của quỹ. TS. Nguyá»…n Minh Phong chỉ ra bốn Ä‘iều bất cập: Má»™t là, hoạt Ä‘á»™ng trích lập Quỹ qua giá xăng dầu khiến người tiêu dùng chịu thiệt nhiều hÆ¡n lợi. Hai là, cÆ¡ chế quản lý hành chính của quỹ Ä‘i ngược xu hÆ°á»›ng và làm méo mó giá cả thị trường. Ba là, việc ủy thác quản lý thu  trích lập và chi dùng quỹ, cho doanh nghiệp có thể tạo nhiều kẽ hở cho sá»± lạm dụng và tham nhÅ©ng, hoặc làm phát sinh chi phí quản lý, giám sát hoạt Ä‘á»™ng của quỹ. Bốn là, hiệu quả và vị thế của quỹ là chÆ°a thật rõ ràng và thiếu ổn định.   

“Lắm vãi không ai Ä‘óng cá»­a chùa” ? Theo chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong: Dá»± thảo lần này về cÆ¡ bản và tổng thể không có nhiều chỉnh sá»­a lá»›n về nguyên tắc và ná»™i dung quy định so vá»›i các dá»± thảo truá»›c và so vá»›i nguyên gốc Nghị định hiện hành, nên mức Ä‘á»™ hoàn thiện không cao và chÆ°a thể góp phần giải quyết triệt để những bức xúc về quản lý và kinh doanh xăng dầu mà dÆ° luận Ä‘ã, Ä‘ang và sẽ còn phản ánh. Bên cạnh Ä‘ó, cần bổ sung quyền xá»­ phạt và các mức, quy trình chế tài cụ thể cho má»—i cÆ¡ quan và lá»—i vi phạm (nhất là vi phạm về chất lượng và số lượng xăng dầu bán lẻ) để tăng tính răn Ä‘e và không có cảnh chồng chéo trách nhiệm, cÅ©ng nhÆ° tình trạng: "Lắm vãi không ai Ä‘óng cá»­a chùa

Nguồn tin: Nguoiduatin