Việc cÆ¡ quan quản lý “bật Ä‘èn xanh” nâng chi phí trong tính giá cÆ¡ sở vá»›i mặt hàng xăng dầu từ ngày 1/11 tá»›i giúp doanh nghiệp (DN) kinh doanh xăng dầu đầu mối “dá»… thở” hÆ¡n nhiều. Tuy nhiên, người tiêu dùng sẽ phải chịu thiệt và sá»± cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Người tiêu dùng sẽ bị DN kinh doanh xăng dầu dẫn dắt?. Ảnh: Ngọc Châu
Lợi cho doanh nghiệp

Theo dá»± thảo Thông tÆ° liên tịch giữa Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Bá»™ Tài chính về tính giá cÆ¡ sở, cÆ¡ chế hình thành, quản lý, sá»­ dụng Quỹ Bình ổn giá và Ä‘iều hành giá xăng dầu; chi phí kinh doanh bình quân giữa các vùng trong cả nÆ°á»›c đối vá»›i mặt hàng xăng là 1.050 đồng/lít, dầu hỏa; dầu Ä‘iêzen tối Ä‘a là 950 đồng/lít. Chi phí bình quân giữa các vùng đối vá»›i dầu madút tối Ä‘a 600 đồng/kg.

Đây là mức tăng chi phí định mức khá lá»›n nếu so vá»›i mức chi phí Ä‘ang áp dụng cho các DN hiện nay. Riêng mặt hàng xăng được tăng tá»›i 190 đồng/lít (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng tăng 22%). Mặt hàng dầu tăng 90 đồng/lít (tăng 10%), dầu madút tăng 100 đồng (tăng 20%).

Cùng Ä‘ó, các DN kinh doanh xăng dầu sẽ tiếp tục được mức lợi nhuận định mức được cố định 300 đồng/lít. Theo Ä‘Æ¡n vị soạn thảo, việc Ä‘iều chỉnh chi phí này nhằm giúp DN không bị lá»— khi thá»±c hiện tính giá cÆ¡ sở để Ä‘iều hành.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, những vấn đề cốt lõi nhất trong việc Ä‘iều hành giá xăng dầu không được cÆ¡ quan quản lý nhắc đến. Đó là quy định trích hoa hồng cho đại lý, căn cứ tính giá cÆ¡ sở để Ä‘iều hành giá tăng giảm.

Vẫn tù mù

Trao đổi vá»›i Tiền Phong, Trưởng phòng Đối ngoại của má»™t DN xăng dầu top 3 trên thị trường thừa nhận: Việc Ä‘iều chỉnh chi phí định mức cho DN là Ä‘iểm Ä‘áng mừng. Những năm gần Ä‘ây, DN Ä‘ã nhiều lần kiến nghị Ä‘iều chỉnh chi phí định mức, nhÆ°ng không được Ä‘áp ứng.

Tuy nhiên, cùng vá»›i việc được Ä‘iều chỉnh chi phí, giá xăng dầu trÆ°á»›c mắt có thể sẽ bị Ä‘iều chỉnh tăng do DN được tăng phần tính chi phí vào giá thành.

“Vấn đề chính trong Ä‘iều hành xăng dầu hiện nay là, cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c để cho DN có quyền tá»± quyết giá bán lẻ theo cÆ¡ chế thị trường Ä‘úng nghÄ©a. Cùng Ä‘ó, cần có những quy định chặt chẽ về trích hoa hồng cho đại lý.

Các quy định hiện nay có thể khiến giá xăng dầu vẫn không được minh bạch trong cách tính giá cÆ¡ sở. Trong khi DN có thể lợi dụng chính sách má»›i để tăng chiết khấu, tạo lá»— giả kéo theo cạnh tranh không lành mạnh”, vị này phân tích.

Tổng giám đốc má»™t DN xăng dầu lá»›n khẳng định, vấn đề chính của thị trường xăng dầu hiện nay là cÆ¡ chế Ä‘iều hành. Thá»±c tế nhiều năm qua, khi giá thế giá»›i lên, những DN nhỏ thường không nhập hàng, nhÆ°ng giá xuống lại nhập ngay. Chỉ trong 5 – 7 ngày là có hàng Ä‘Æ°a về bán, thậm chí bán trÆ°á»›c cả lô cho các đại lý vá»›i thù lao đại lý rất cao.

Chiêu bán hàng nhanh cá»™ng hoa hồng cao này khiến các DN khác (không có hệ thống bán lẻ tốt) sẽ thua. “Khi giá lên, các DN này lại rút vào hoạt Ä‘á»™ng du kích. Đây là hành vi cạnh tranh ăn xổi khiến các DN trong ngành rất bức xúc và quy định lại chÆ°a thấy nhắc đến”, vị này tố.

Trong văn bản góp ý về cÆ¡ chế Ä‘iều hành xăng dầu gá»­i cÆ¡ quan quản lý, ông Phan Thế Ruệ-Chủ tịch Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam (VINPA) cho rằng: Quy định má»›i nhất do cÆ¡ quan quản lý Ä‘ang soạn thảo vẫn chÆ°a kín kẽ, thậm chí “vênh” vá»›i Nghị định 83.

Hiệp há»™i cho rằng, cần xem lại chi phí bình quân giữa các vùng trong cả nÆ°á»›c. Thá»±c tế có DN kinh doanh trên địa bàn cả nÆ°á»›c, nhÆ°ng có DN kinh doanh chỉ ở các thành phố lá»›n.

“Mục b Khoản 2 Điều 8 Thông tÆ° Liên tịch hÆ°á»›ng dẫn quá rườm rà và không tính hết những trường hợp cụ thể nhÆ° giá cÆ¡ sở tăng đến 4,5%.

Nếu thá»±c hiện theo Thông tÆ° Liên tịch khi được bù đắp bằng Quỹ bình ổn giá sẽ bất hợp lý so vá»›i trường hợp giá cÆ¡ sở tăng đến 4%. Hiệp há»™i đề nghị Thông tÆ° Liên tịch hÆ°á»›ng dẫn Ä‘úng nhÆ° cÅ©”, đại diện (VINPA) phân tích.

PGS. TS Ngô Trí Long cho rằng, thị trường xăng dầu hiện nay dù có tá»›i 21 đầu mối tham gia, nhÆ°ng vẫn không có sá»± cạnh tranh Ä‘úng nghÄ©a. Thị phần lá»›n nhất vẫn trong tay của Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam Petrolimex. Việc phân bố mạng lÆ°á»›i đại lý xăng dầu hiện cÅ©ng rất bất cập.

Các DN kinh doanh xăng dầu được cấp phép trong thời gian gần Ä‘ây chủ yếu hoạt Ä‘á»™ng ở các khu Ä‘ô thị, thành phố trong khi mạng lÆ°á»›i ở các vùng sâu, vùng xa chủ yếu vẫn do Petrolimex và PV Oil đảm nhiệm.

“Má»™t số DN nhỏ khi mua vào thời Ä‘iểm giá thế giá»›i thấp thường dùng chiêu tăng chi phí hoa hồng, từ 500 đồng – 600 đồng/lít; có thời Ä‘iểm tá»›i 900 đồng/lít. Sá»± cạnh tranh này khiến thị trường há»—n Ä‘á»™n. Khi Ä‘ó, tổng đại lý được hưởng lợi lá»›n, trong khi người dân vẫn phải mua theo Ä‘úng giá quy định. Nguồn thu thuế của nhà nÆ°á»›c từ thuế thu nhập DN bị gián Ä‘oạn”, ông Long phân tích.

CÅ©ng theo ông Long, vấn đề khiến dÆ° luận băn khoăn là việc tính giá cÆ¡ sở của DN kinh doanh xăng dầu Ä‘ang căn cứ theo mức giá nào. Công thức tính thì dân Ä‘ã rõ, nhÆ°ng mức giá nhập cụ thể của từng chuyến, của từng giai Ä‘oạn nhập hiện má»›i chỉ có DN và má»™t số ít người được biết.

Theo báo cáo của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, hoạt Ä‘á»™ng buôn lậu xăng dầu tại nhiều địa phÆ°Æ¡ng trên cả nÆ°á»›c ngày càng phức tạp. “Nóng” nhất tại các vùng biển Thanh Hóa, Nghệ An, Hà TÄ©nh, Hải Phòng, Quảng Ninh, Nam Định, Bà Rịa - VÅ©ng Tàu và vùng biển các tỉnh Đồng bằng sông Cá»­u Long.

Lợi nhuận lá»›n là nguyên nhân khiến tình trạng buôn lậu xăng dầu ngày càng phức tạp. Vá»›i khoản thuế, phí Ä‘ang chiếm khoảng 43% giá xăng dầu, chỉ riêng việc trốn thuế, phí xăng dầu Ä‘ã mang lại lợi nhuận 43% cho đối tượng buôn lậu.

Nguồn tin: TP