Nhiá»u chuyên gia kinh tế cho rằng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng vừa là cÆ¡ quan quản lý xuất nháºp khẩu, cạnh tranh và cÅ©ng là cÆ¡ quan chủ quản của Petrolimex thì sẽ rất khó thuyết phục ngÆ°á»i dân khi Ä‘iá»u hành giá xăng.
Cuối tuần qua, Văn phòng Chính phủ Ä‘ã có văn bản thông báo kết luáºn của Phó Thủ tÆ°á»›ng Hoàng Trung Hải tại cuá»™c há»p dá»± thảo Nghị định vá» kinh doanh xăng dầu. Trong Ä‘ó có ná»™i dung: Chấp thuáºn Ä‘iá»u chỉnh cÆ¡ quan chủ trì Ä‘iá»u hành giá bán lẻ xăng dầu là Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng thay cho Bá»™ Tài chính.
Làm thế nào giám sát Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng?
Từ trÆ°á»›c tá»›i nay, hầu hết văn bản liên quan đến Ä‘iá»u hành giá xăng Ä‘á»u là quyết định từ Liên bá»™ Tài chính-Công ThÆ°Æ¡ng. Trong Ä‘ó, vai trò được xem nhÆ° là chính để giám sát giá xăng thuá»™c vá» Cục Quản lý Giá (Bá»™ Tài chính).
Cụ thể, khi giá thế giá»›i biến Ä‘á»™ng, các doanh nghiệp (DN) đầu mối kinh doanh xăng dầu sẽ Ä‘á» xuất lên Cục Quản lý Giá để tăng hoặc giảm. Sau Ä‘ó, Cục Quản lý Giá sẽ cân nhắc tính toán lại giá cÆ¡ sở của các DN có hợp lý hay không. Nếu hợp lý, phÆ°Æ¡ng án tăng giá sẽ được chấp thuáºn, còn nếu không thì Ä‘á» nghị DN không tăng giá. Tháºm chí khi giá thế giá»›i giảm mạnh nhÆ°ng các DN xăng dầu không có Ä‘á»™ng tÄ©nh gì thì cÆ¡ quan này cÅ©ng sẽ yêu cầu các DN phải giảm giá.
Thế nhÆ°ng hiện Bá»™ Tài chính lại Ä‘á» xuất chuyển nhiệm vụ Ä‘iá»u hành giá xăng sang hẳn cho Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng quản lý. Nhiá»u chuyên gia cho rằng Ä‘ây là Æ°u Ä‘iểm nhÆ°ng cÅ©ng là khuyết Ä‘iểm.
Còn nhiá»u ý kiến băn khoăn liên quan đến việc Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Ä‘iá»u hành giá xăng. Ảnh: HTD
Theo chuyên gia kinh tế Lê Äăng Doanh, việc Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng được giao quản lý giá tức là Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sẽ chịu hoàn toàn tất cả má»i trách nhiệm vá» giá xăng. NhÆ° váºy, công luáºn sẽ có địa chỉ rõ ràng để truy cứu trách nhiệm. Äây là má»™t Æ°u Ä‘iểm.
Tuy nhiên, theo ông Doanh, cÅ©ng có vấn Ä‘á» cần quan tâm. Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng vừa chịu trách nhiệm vá» xuất nháºp khẩu, vá» việc đại diện quản lý nhà nÆ°á»›c đối vá»›i Petrolimex (DN chiếm trên 50% thị phần) giá» lại quản lý giá xăng thì ai sẽ giám sát? “Äây là câu há»i lá»›n Quốc há»™i cần đặt ra cho Chính phủ. Bởi nếu Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng là cÆ¡ quan duy nhất chịu trách nhiệm, có quyá»n lá»±c mà không có ai giám sát thì sẽ Ä‘i đến Ä‘âu?” - chuyên gia Lê Äăng Doanh nói.
Äồng tình vá»›i quan Ä‘iểm này, chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong, nói thêm: “Bá»™ nào quản thì cÅ©ng nhÆ° thế nhÆ°ng quan trá»ng là phải có má»™t cÆ¡ chế quản lý cụ thể để tránh những nghi ngại mà dÆ° luáºn Ä‘ang đặt ra. Hiện cÆ¡ chế má»›i chÆ°a có thì việc dÆ° luáºn đặt ra nghi ngại hoàn toàn có cÆ¡ sở và logic”.
CÅ©ng theo vị này, Bá»™ Tài chính vẫn phải có trách nhiệm liên quan đến giá của DNNN, giá của những sản phẩm thiết yếu. “Trong chuyện này thì theo tôi vẫn phải có cÆ¡ quan liên ngành chứ không thể để má»™t bá»™ vừa quản xuất, nháºp khẩu, Ä‘á»™c quyá»n và nay quyết cả vá» giá được” - ông Nguyá»…n Minh Phong nói.
Lo ngại Æ°u ái Petrolimex
Má»™t trong những lý do khiến nhiá»u chuyên gia kinh tế còn băn khoăn khi chuyển giao Ä‘iá»u hành giá xăng sang cho Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, má»™t phần còn vì lo ngại bá»™ này sẽ có sá»± Æ°u ái vá»›i Petrolimex. Bởi vì cÆ¡ quan này chính là cÆ¡ quan chủ quản của Petrolimex.
Bàn vá» Ä‘iá»u này, chuyên gia kinh tế Lê Äăng Doanh cho rằng: “Nếu nhÆ° quyá»n lá»±c mà không có ai giám sát thì có thể sẽ xảy ra Æ°u ái vá»›i anh A mà không Æ°u ái vá»›i anh B. Từ Ä‘ây, tôi cho rằng Quốc há»™i cần có cÆ¡ quan giám sát Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, thá»±c hiện giám sát hiệu quả và báo lại vá»›i quốc dân. Tránh để bá»™ này lạm dụng quyá»n lá»±c bao che cho DN vừa tá»± tung tá»± tác nháºp khẩu, vừa Ä‘á»™c quyá»n, vừa quyết định giá”.
Äồng tình vá»›i quan Ä‘iểm này, chuyên gia Luáºt Cạnh tranh - TS Nguyá»…n Ngá»c SÆ¡n, TrÆ°á»ng ÄH Kinh tế-Luáºt TP.HCM, nói việc để Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘iá»u hành giá xăng thì chẳng khác nào bá»™ này Ä‘ã “bao sân” tất cả. “Có cÆ¡ quan chủ quản nào muốn DN mình không có lợi nhuáºn. Tháºm chí há» cÅ©ng có mong muốn DN của mình lợi nhuáºn và lợi nhuáºn hÆ¡n nữa. Thế nhÆ°ng vá» vai trò quản lý nhà nÆ°á»›c thì nhiệm vụ của anh là phải đảm bảo quyá»n lợi của xã há»™i lên cao nhất. Trong Ä‘ó, cụ thể là quyá»n lợi của ngÆ°á»i tiêu dùng yếu thế. NhÆ° váºy Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sẽ làm nhÆ° thế nào vá»›i hai nhiệm vụ trên? Tôi cho rằng trong trÆ°á»ng hợp này, có lẽ má»i quyết định vá» giá của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng dù có hợp lý nhÆ°ng chÆ°a chắc sẽ thuyết phục được ngÆ°á»i dân” - TS Nguyá»…n Ngá»c SÆ¡n nói.
Từ Ä‘ây, ông SÆ¡n Ä‘á» xuất nên giữ nhÆ° cÅ©, tức là vẫn để Bá»™ Tài chính cùng tham gia vá»›i Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘iá»u hành và quản lý giá xăng. Còn giải pháp lâu dài là để xăng dầu vá» Ä‘úng thị trÆ°á»ng, khi Ä‘ó các DN xăng dầu thá»±c sá»± cạnh tranh vá» giá chứ không phải cạnh tranh còn ná»a vá»i nhÆ° hiện nay.
Nguồn tin: Plo
