Dù muá»™n vẫn hÆ¡n không, cần mạnh dạn phân tích, mổ xẻ, gỡ bỏ các loại thuế chồng thuế, phí chồng phí trên má»—i lít xăng, dầu nhÆ° hiện nay.

Diá»…n biến giá xăng dầu trong nÆ°á»›c sẽ theo chiều hÆ°á»›ng nào - khi hầu hết các phân tích cÅ©ng nhÆ° dá»± báo về giá dầu thô trên thị trường thế giá»›i Ä‘ã không Ä‘úng và Ä‘ang không tuân theo quy luật nào cả. Lợi ích của cả Nhà nÆ°á»›c và Doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu liệu có gặp khó? Quyền lợi của Người tiêu dùng liệu có được đảm bảo nếu thiếu cả các giải pháp mạnh từ cÆ¡ chế pháp lý để Ä‘iều hành giá xăng dầu đến việc kiểm soát giá các mặt hàng “ăn theo” giá xăng dầu… là các vấn đề đặt ra.

Ảnh minh họa
Giá bán các sản phẩm xăng dầu tại thị trường ná»™i địa Ä‘ang được giữ ổn định, chÆ°a có sá»± Ä‘iều chỉnh tăng hay giảm trong vòng má»™t tháng trở lại Ä‘ây (kể từ lần Ä‘iều chỉnh giảm giá xăng sinh học E5 - hôm 5/2/2015 - và giữ nguyên giá bán các loại xăng, dầu truyền thống nhÆ° tại thời Ä‘iểm ngày 21/1/2015 ). Cùng thời Ä‘iểm này, cả giá dầu thô cÅ©ng nhÆ° giá xăng dầu thành phẩm trên thế giá»›i Ä‘ã có sá»± đổi chiều - tăng khá mạnh. Trong khi chúng ta vẫn Ä‘ang phải nhập khẩu tá»›i hÆ¡n 70% nguồn cung và 30% lượng xăng dầu sản xuất trong nÆ°á»›c cÅ©ng được tính toán hoàn toàn theo giá thế giá»›i, giá»›i phân tích thị trường đặt câu hỏi: phải chăng chúng ta lại tiếp tục can thiệp thị trường bằng các mệnh lệnh hành chính thay vì phải tuân thủ các nguyên tắc cÆ¡ bản của thị trường Ä‘ã được quy định tại Nghị định số 83/NĐ-CP của Chính phủ (có hiệu lá»±c từ đầu tháng 11/2014)?!

Nhìn vào cách thức Ä‘iều hành của cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c là Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, trong Thông báo phát Ä‘i ngày 24/2/2015, cho thấy, nếu tính theo chu kỳ Ä‘iều hành giá bán lẻ xăng dầu (từ 9-23/2), giá xăng dầu thành phẩm trên thị trường thế giá»›i Ä‘ã tăng khoảng 15% đến hÆ¡n 20% (tùy loại). Thế nhÆ°ng, để “ổn định kinh tế vÄ© mô, tâm lý người tiêu dùng, đặc biệt là thời Ä‘iểm trÆ°á»›c, trong và sau Tết nguyên Ä‘án và… á»•n định giá cả các mặt hàng thiết yếu trên thị trường”, liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã quyết định giữ ổn định giá bán các mặt hàng xăng dầu thông qua việc Ä‘iều chỉnh mức trích/lập quỹ bình ổn giá các mặt hàng này.

Cụ thể, Ä‘ã trích tá»›i 1.350-2.448 đồng/lít xăng, dầu - là mức cao nhất, lần đầu tiên được xác lập sau 7 năm - kể từ khi có Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Điều này cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i việc, nếu không trích xả quỹ bình ổn, giá xăng dầu có thể sẽ phải tăng tÆ°Æ¡ng ứng (từ gần 1.500 đến khoảng 2.500 đồng/lít).

Có những quan Ä‘iểm đồng tình vá»›i cách Ä‘iều hành này của cÆ¡ quan quản lý và ủng há»™ sá»± tồn tại của “Quỹ bình ổn giá xăng dầu”. Song, cÅ©ng không ít ý kiến khẳng định, thị trường xăng dầu vẫn chÆ°a có biến chuyển mạnh mẽ, thậm chí, việc can thiệp theo kiểu “ghìm giá” này Ä‘ã thể hiện rõ sá»± “phi thị trường”, không tuân thủ theo Nghị định 83/NĐ-CP của Chính phủ về quyền tá»± quyết của doanh nghiệp và quy luật có tăng/có giảm theo Ä‘úng nguyên tắc căn bản giá của thị trường.

Nhiều quan Ä‘iểm còn khẳng định, nếu giá xăng dầu trên thị trường thế giá»›i vẫn tiếp tục chiều hÆ°á»›ng tăng, quỹ bình ổn giá xăng dầu chỉ có thể giúp “ổn định giá” thêm được má»™t khoảng thời gian ngắn nữa, trong khi các vấn đề liên quan đến cam kết há»™i nhập, cụ thể nhÆ° Việt Nam sẽ bắt đầu phải thá»±c hiện lá»™ trình giảm thuế nhập khẩu xăng dầu theo Hiệp định thÆ°Æ¡ng mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) từ năm nay - nếu không sá»›m xây dá»±ng và hoàn thiện, đồng bá»™ các công cụ quản lý má»™t cách hữu hiệu và phù hợp vá»›i các nguyên tắc thị trường để quản lý, Ä‘iều hành mặt hàng vốn Ä‘ã rất nhạy cảm này thì rất khó đảm bảo có được má»™t thị trường xăng dầu cạnh tranh và há»™i nhập.

Còn nhá»›, thời Ä‘iểm năm 2008 - khi giá các mặt hàng năng lượng giảm sâu, giá»›i phân tích khẳng định, Ä‘ây là cÆ¡ há»™i tốt để thị trường hóa cÅ©ng nhÆ° cải cách thể chế Ä‘iều hành thị trường năng lượng ở Việt Nam. Nghị định 84/CP về kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường Ä‘ã được xây dá»±ng và ban hành ở thời Ä‘iểm Ä‘ó. Thế nhÆ°ng, thị trường xăng dầu có thể nói là Ä‘ã không may mắn, khi chỉ sau Ä‘ó không lâu, giá năng lượng đổi chiều - và việc Ä‘iều hành giá theo Nghị định 84 cÅ©ng không được bao lâu (chỉ sau 3 tháng) Ä‘ã bá»™c lá»™ rõ những bất cập ná»™i sinh. Sá»± can thiệp thông qua các mệnh lệnh hành chính Ä‘ã chi phối thị trường xăng dầu.

Nghị định 83 thay thế Nghị định 84 có hiệu lá»±c từ đầu tháng 11/2014 lại được coi là má»™t may mắn hiếm gặp - khi quá trình thá»±c thi sứ mệnh của nó cÅ©ng rÆ¡i vào thời Ä‘iểm giá năng lượng đổi chiều, theo hÆ°á»›ng giảm và giảm sâu. Vì thế, sau gần 5 tháng có hiệu lá»±c, Nghị định 83 được thá»±c hiện chức năng Ä‘iều hành thị trường theo hÆ°á»›ng “hợp lòng dân” và Ä‘úng quy luật giảm. Đây cÅ©ng là thời Ä‘iểm mà giá»›i phân tích khuyến cáo các nhà Ä‘iều hành vÄ© mô, cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c cần nhanh chóng hoàn thiện các khung khổ pháp lý cÆ¡ bản cho má»™t thị trường xăng dầu ở nÆ°á»›c ta.

CÅ©ng Ä‘ã có các cÆ¡ chế thuận lợi ban đầu dành cho xăng sinh học E5 được thá»±c thi. Việc đề xuất nâng thuế suất thuế bảo vệ môi trường đối vá»›i xăng dầu cÅ©ng được cho là cần thiết, phù hợp vá»›i diá»…n biến giá xăng dầu thế giá»›i và cam kết giảm thuế theo Hiệp định ATIGA, đồng thời, tạo sá»± chênh lệch hợp lý giữa xăng sinh học E5 và xăng khoáng để khuyến khích người dân sá»­ dụng xăng, dầu sinh học. Thế nhÆ°ng, đề xuất này cÅ©ng được nhiều quan Ä‘iểm cho rằng Ä‘ã “chậm chân” so vá»›i diá»…n biến khó lường của thị trường xăng dầu.

Trong bối cảnh giá xăng dầu trên thị trường thế giá»›i Ä‘ã và Ä‘ang có chiều hÆ°á»›ng tăng trở lại, giá»›i phân tích nhận định: cÆ¡ há»™i giảm sâu nhÆ° thời gian qua là khó có thể xảy ra thêm lần nữa. NhÆ°ng Việt Nam không có con đường nào khác, vẫn phải mạnh mẽ và quyết liệt trong việc xây dá»±ng và hoàn thiện các khung khổ pháp lý theo hÆ°á»›ng tuân thủ và tôn trọng các nguyên tắc của thị trường.

Cần mạnh dạn phân tích, mổ xẻ, gỡ bỏ các loại thuế chồng thuế, phí chồng phí trên má»—i lít xăng, dầu nhÆ° hiện nay. Các công cụ Ä‘iều hành giá phù hợp vá»›i thông lệ quốc tế, thì dù muá»™n vẫn hÆ¡n không, phải làm và làm bằng cả quyết tâm chính trị, vì sá»± ổn định vÄ© mô, lâu dài và bền vững!./.

Nguồn tin: VOV