Do thị trÆ°á»ng xăng dầu Việt Nam ít có sá»± cạnh tranh nên ngÆ°á»i dân luôn phải chịu mức giá cao, kể cả khi giá xăng dầu trên thị trÆ°á»ng thế giá»›i giảm sâu. Theo các chuyên gia kinh tế, để giải táºn gốc bài toán này, cần xây dá»±ng má»™t thị trÆ°á»ng xăng dầu cạnh tranh thá»±c sá»±. Và câu chuyện mở cá»a của thị trÆ°á»ng viá»…n thông là bài há»c.
Nguồn tin: KTÄT
Từ bài há»c thị trÆ°á»ng viá»…n thông
Năm 1995, Tổng Công ty BÆ°u chính Viá»…n thông (VNPT) thành láºp. Trong má»™t thá»i gian dài, "đại công ty" này "làm mÆ°a làm gió" trên thị trÆ°á»ng viá»…n thông bởi vị trí Ä‘á»™c quyá»n của mình. Sau thá»i Ä‘iểm nhiá»u công ty viá»…n thông nhÆ° Viettel, Saigon postel... ra Ä‘á»i, thị trÆ°á»ng viá»…n thông má»›i bắt đầu có sá»± cạnh tranh dù rất ít. Tuy nhiên, VNPT vẫn chiếm giữ phần lá»›n thị phần Ä‘iện thoại cố định lẫn di Ä‘á»™ng. Äặc biệt, Tổng Công ty này nắm giữ Ä‘Æ°á»ng trục viá»…n thông duy nhất của đất nÆ°á»›c. Các doanh nghiệp (DN) viá»…n thông má»›i ra Ä‘á»i Ä‘ã luôn kêu trá»i má»—i khi thÆ°Æ¡ng thảo vá»›i VNPT để thuê kênh (Ä‘Æ°á»ng trục) kết nối mạng và để được phép "thông Ä‘Æ°á»ng" vá»›i Vinaphone và MobiFone. Bởi thế, dù cạnh tranh thế nào Ä‘i nữa các công ty má»›i vào cuá»™c cÅ©ngkhông thể hạ giá cÆ°á»›c xuống bằng hoặc thấp hÆ¡n giá thuê kênh của VNPT. Chỉ đến giữa năm 2004, Thủ tÆ°á»›ng Nguyá»…n Tấn DÅ©ng khi Ä‘ó Ä‘ang là Phó Thủ tÆ°á»›ng tuyên bố, sẽ phá thế Ä‘á»™c quyá»n hệ thống Ä‘Æ°á»ng trục viá»…n thông quốc gia của VNPT, các DN viá»…n thông non trẻ ra Ä‘á»i sau VNPT má»›i có cÆ¡ há»™i được cạnh tranh công bằng thá»±c sá»±.
Bên cạnh sá»± ná»— lá»±c của DN, cÅ©ng phải kể đến sá»± quyết tâm rất lá»›n của các cÆ¡ quan Nhà nÆ°á»›c. Năm 2000, Chỉ thị 58 của Bá»™ Chính trị vá»›i mục tiêu "chống Ä‘á»™c quyá»n, mở cá»a thị trÆ°á»ng" ra Ä‘á»i. Vá»›i mục tiêu, Việt Nam phải có chất lượng và giá cÆ°á»›c dịch vụ tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng hoặc thấp hÆ¡n các nÆ°á»›c trong khu vá»±c. Chỉ thị này được coi là dấu mốc Ä‘ánh giá sá»± chuyển mình mạng mẽ của ngành viá»…n thông Việt Nam.
Việc mở cá»a thị trÆ°á»ng viá»…n thông cho nhiá»u DN khác nhÆ° Viettel, EVN Telecom, FPT Telecom… cung cấp dịch vụ bên cạnh VNPT Ä‘ã khiến thị trÆ°á»ng viá»…n thông Việt Nam liên tục tăng trưởng bùng nổ trong hÆ¡n 10 năm qua. Giá cÆ°á»›c hạ, chất lượng mạng tốt, thái Ä‘á»™ phục vụ ngày càng được nâng cao… Ä‘ó là những thá»±c tế hiển nhiên mà ai cÅ©ng phải công nháºn.
Nhìn vào Ä‘iá»u hành xăng dầu hiện nay
Từ bài há»c mở cá»a thị trÆ°á»ng viá»…n thông, nhìn vá» Ä‘iá»u hành xăng dầu hiện nay, nhiá»u chuyên gia kinh tế cho rằng, để thá»±c sá»± vừa lòng ngÆ°á»i dùng, chúng ta cần xây dá»±ng má»™t thị trÆ°á»ng cạnh tranh Ä‘úng nghÄ©a. Chống Ä‘á»™c quyá»n, mở cá»a thị trÆ°á»ng là mục tiêu cần tiến đến trong thá»i gian sá»›m nhất.
Hiện, Việt Nam có 11 DN đầu mối kinh doanh xăng dầu nhÆ°ng thị trÆ°á»ng xăng dầu vẫn chÆ°a phải là thị trÆ°á»ng cạnh tranh bởi tất cả các DN này Ä‘á»u của Nhà nÆ°á»›c, vẫn là thị trÆ°á»ng Ä‘á»™c quyá»n Nhà nÆ°á»›c."Äã gá»i là tá»± do hóa cạnh tranh thì phải cho DN tÆ° nhân tham gia vào. Và tạo Ä‘iá»u kiện cho há»"- T.S Nguyá»…n Minh Phong- Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế, xã há»™i Hà Ná»™i Ä‘ánh giá.
Tuy nhiên, theo Nghị định 55/2007/NÄ- CP, DN muốn tham gia phải có Cảng chuyên dụng nằm trong hệ thống cảng quốc tế của Việt Nam, bảo đảm tiếp nháºn được tàu chở xăng dầu hoặc phÆ°Æ¡ng tiện váºn tải xăng dầu khác trá»ng tải tối thiểu 7.000 tấn; có kho chứa dung tích tối thiểu 15.000m3... Vá»›i những Ä‘iá»u kiện này, sẽ có rất ít DN tÆ° nhân đủ Ä‘iá»u kiện để được cấp phép.
CÅ©ng theo TS Nguyá»…n Minh Phong, việc Ä‘Æ°a ra các các Ä‘iá»u kiện buá»™c DN tÆ° nhân muốn tham gia kinh doanh xăng dầu phải có từ A-Z nhÆ° váºy là không hợp lý. Ví dụ, nhÆ° quy định DN phải có kho chứa, là không cần vì Ä‘ã có những Ä‘Æ¡n vị chuyên kinh doanh kho chứa nên không nhất thiết Ä‘Æ¡n vị kinh doanh xăng dầu phải có kho chứa. Trong kinh tế thị trÆ°á»ng, có thể phân công nhau chuyên môn hóa. NgÆ°á»i chuyên nháºp, ngÆ°á»i chuyên lÆ°u trữ, ngÆ°á»i lại chuyên váºn chuyển lÆ°u thông"- ông Phong nháºn định.
Theo thông lệ quốc tế, để phá thế Ä‘á»™c quyá»n, các DN má»›i phải được Æ°u ái, còn DN Ä‘á»™c quyá»n phải bị Nhà nÆ°á»›c khống chế (vá» chính sách, vá» giá...). Còn ở ta, nhìn vào thá»±c tế Ä‘iá»u hành xăng dầu hiện nay, có thể thấy, các DN muốn bÆ°á»›c chân vào thị trÆ°á»ng xăng dầu, phải tá»± Ä‘Æ¡n thÆ°Æ¡ng Ä‘á»™c mã chiến đấu. "Mở cá»a thị trÆ°á»ng mà Ä‘Æ°a ra những Ä‘iá»u kiện nhÆ° váºy thì khác nào bảo DN tÆ° nhân đừng tham gia"- má»™t chuyên gia kinh tế nói.q
Tôi thấy, DN xăng dầu, Ä‘iện hầu nhÆ° lúc nào cÅ©ng kêu lá»—. Giá cao mà vẫn lá»—. Thế nhÆ°ng, các mạng viá»…n thông hiện nay cạnh tranh giảm giá quyết liệt nhÆ°ng chÆ°a thấy DN nào kêu lá»—, kêu khổ cả. Chắc phải để DN tá»± bÆ¡i, Nhà nÆ°á»›c hết can thiệp, "bênh vá»±c", DN má»›i tá»± thân váºn Ä‘á»™ng, cố gắng tìm những phÆ°Æ¡ng án kinh doanh khả thi nhất để tăng cạnh tranh, giảm giá bán. Khi Ä‘ó, ngÆ°á»i tiêu dùng má»›i mong được giảm giá Ä‘iện, giá xăng.
