CÆ¡ quan quản lý luôn khẳng định cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành giá xăng dầu đảm bảo hài hoà lợi ích giữa Nhà nÆ°á»›c - doanh nghiệp (DN) và ngÆ°á»i dùng. Tuy nhiên, thá»±c tế Ä‘iá»u hành giá xăng dầu lại không diá»…n ra nhÆ° thế. Váºy, quyá»n lợi ngÆ°á»i dùng ở Ä‘âu trong cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành xăng dầu hiện nay?
Theo qui định Thông tÆ° 234/2009/TT-BTC của Bá»™ Tài chính, khi mua xăng dầu, ngÆ°á»i tiêu dùng phải trích 300 đồng/lít xăng, dầu (từ ngày 10/6/2011, số tiá»n này tăng thêm 100 đồng/lít xăng) để xây dá»±ng QuÄ© bình ổn giá xăng dầu nhằm bù đắp chênh lệch phát sinh lá»— cho doanh nghiệp (DN), tránh việc tăng giá bán lẻ khi giá thế giá»›i tăng. Tuy nhiên, sau 3 năm ra Ä‘á»i, quyá»n lợi mà ngÆ°á»i dân được hưởng từ quÄ© này vẫn chÆ°a nhiá»u.
Tiá»n dân, doanh nghiệp hưởng lợi
Theo TS Nguyá»…n Minh Phong- Viện Nghiên cứu Kinh tế xã há»™i Hà Ná»™i, khoản tiá»n trong QuÄ© bình ổn xăng dầu, thá»±c chất là tiá»n của ngÆ°á»i dân phải mua để giữ giá hình thức trong má»™t bối cảnh nào Ä‘ó. Tuy nhiên, quÄ© hoạt Ä‘á»™ng nhÆ° thế nào, thu chi bao nhiêu, ngÆ°á»i dùng - chủ nhân thá»±c sá»± của quÄ© hoàn toàn không biết.
Thá»±c tế, sau các đợt xả quÄ©, ngÆ°á»i dân vẫn phải chấp nháºn các đợt tăng giá xăng dầu vá»›i mức tăng không nhá». Gần Ä‘ây nhất là đợt tăng giá vào 24/2 và 29/3/2011, khiến giá xăng tăng thêm 4.900 đồng/lít. Bá» thêm gần 4.500 tỉ đồng/năm để trích QuÄ© bình ổn, nhÆ°ng khi giá thế giá»›i giảm trong thá»i gian dài, ngÆ°á»i dân vẫn phải chá» Nhà nÆ°á»›c khôi phục thuế, đảm bảo DN có lãi và QuÄ© có đủ tiá»m lá»±c dá»± phòng má»›i giảm giá bán lẻ.
Má»—i ngày có má»™t lượng xăng dầu không nhỠđược tiêu thụ, Ä‘i cùng vá»›i Ä‘ó là hàng trăm triệu đồng Ä‘óng góp duy trì QuÄ© bình ổn xăng dầu. Tiá»n dân Ä‘óng góp nhÆ°ng QuÄ© được để ở DN và DN là ngÆ°á»i chủ Ä‘á»™ng quản lý và sá» dụng. "Chả ai dại gì để má»™t đống tiá»n "chết" trong két rồi Ä‘i vay ngân hàng phát triển sản xuất kinh doanh. Há» sẽ dùng khoản vốn Ä‘ó trang trải cho các hoạt Ä‘á»™ng của mình, hoặc chí ít, DN cÅ©ng biết gá»i vào ngân hàng để hưởng má»™t khoản lãi không nhá»"- anh Phan Äạt (KhÆ°Æ¡ng Trung - Thanh Xuân) tính toán.
TrÆ°á»›c tình hình Ä‘ó, giữa tháng 7/2011, Bá»™ Tài Chính cÅ©ng có ý định Ä‘ang xem xét tính lãi QuÄ© bình ổn giá xăng dầu nhằm đảm bảo công bằng cho ngÆ°á»i tiêu dùng. NhÆ°ng trong khi chá» quy định này từ "xem xét" thành thá»±c tế, DN vẫn được hưởng lợi từ khoản tiá»n do ngÆ°á»i dân Ä‘óng góp vá»›i lãi suất 0% - thấp hÆ¡n cả lãi suất vay vốn chính sách của những ngÆ°á»i nghèo.
QuÄ© trích từ ngÆ°á»i dùng - sai nguyên tắc
Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Giá cả- Bá»™ Tài chính, nguyên tắc của QuÄ© bình ổn là lấy từ lợi nhuáºn của DN. "Lợi nhuáºn của anh, anh trích dá»± phòng rủi ro - Ä‘ó là nguyên tắc. Tuy nhiên, QuÄ© bình ổn xăng dầu hiện lấy từ ngÆ°á»i dùng, rồi cho DN sá» dụng để giảm giá. Äiá»u này là bất hợp lý. Ở các nÆ°á»›c, không có nÆ°á»›c nào lấy của ngÆ°á»i tiêu dùng để nháºp quÄ© cả"- ông Long nói.
Trong khi DN ra sức kêu khó và yêu cầu ngÆ°á»i tiêu dùng hi sinh quyá»n lợi. Thế nhÆ°ng, khi chuẩn bị lên sàn chứng khoán,Petrolimex (DN chiếm đến 60% thị phần kinh doanh xăng dầu) lại thông báo năm 2008, Petrolimex lãi trên 900 tỉ đồng, năm 2009 lãi 2.880 tỉ đồng, năm 2010 lãi 81 tỉ đồng, dá»± kiến lãi cả năm 2011 khoảng 598 tỉ đồng. Petrolimex giải thích số tiá»n lãi này là do các hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh ngoài xăng dầu, chứ kinh doanh xăng dầu lá»— triá»n miên. Hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh chính lá»—, kinh doanh phụ lãi, nhiá»u ngÆ°á»i dân kiến nghị:Nếu nhÆ° váºy, Petrolimex nên ngừng kinh doanh xăng dầu chuyển sang ngành nghá» khác cho thuáºn"
Nói vá» việc giá xăng vẫn chÆ°a giảm hiện nay, bà Nguyá»…n Liên (Äống Äa- Hà Ná»™i) bức xúc: "Hiện sao ngÆ°á»i dân phải "gánh" nhiá»u thứ phí và QuÄ© từ xăng dầu thế. Nào là tiá»n trích QuÄ© bình ổn, sắp tá»›i là thu phí bảo trì Ä‘Æ°á»ng bá»™ trong giá xăng dầu nữa. Giảm 500 - 1.000 đồng/lít xăng tuy không nhiá»u cÅ©ng sẽ bá»›t gánh nặng cho ngÆ°á»i dân".
Nguồn tin: KTÄT