Đúng vào ngày đầu tiên của tháng 8, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu Ä‘ã đồng loạt tăng giá bán lẻ xăng dầu thêm 500-900 đồng/lít. NhÆ° vậy chỉ trong 12 ngày, giá xăng dầu Ä‘ã có 2 lần tăng.

Nguyên nhân tăng giá được nêu ra do giá xăng dầu thế giá»›i tăng và doanh nghiệp Ä‘iều chỉnh giá bán theo quy định tại Nghị định 84 của Chính phủ.

TrÆ°á»›c Ä‘ó, ngày 30-6-2012, liên bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng có văn bản cho phép các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối quyết định giá trong biên Ä‘á»™ và tần suất Ä‘iều chỉnh giá theo quy định tại Nghị định 84.

Điều hành giá xăng dầu theo thị trường là hÆ°á»›ng Ä‘i cần thiết, nhÆ°ng cÆ¡ chế này cần được vận hành trong má»™t môi trường công khai, minh bạch và có tính cạnh tranh, bảo đảm quyền lợi cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Trong đợt tăng giá vừa qua, Ä‘iều khiến dÆ° luận bức xúc là khi đăng ký giá, má»—i doanh nghiệp đều có mức xin tăng cụ thể khác nhau nhÆ°ng khi áp dụng thá»±c tế, lại có cùng má»™t mức tăng và thời Ä‘iểm tăng giống nhau. Trong bối cảnh này Bá»™ Tài chính lại giao quyền định giá cho doanh nghiệp xăng dầu, tức thả nổi giá nhÆ°ng lại quên mất việc thiết lập lại cÆ¡ cấu thị trường sao cho đảm bảo tính cạnh tranh.

Đặc biệt thị trường xăng dầu hiện nay vẫn còn tồn tại yếu tố Ä‘á»™c quyền. Hiện cả nÆ°á»›c có 13 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu, nhÆ°ng chỉ riêng Petrolimex, PV Oil và Petec Ä‘ã chiếm tá»›i hÆ¡n 90% thị phần, trong Ä‘ó má»™t mình Petrolimex chiếm hÆ¡n 60%.

Thá»±c tế này dá»… tạo sá»± chi phối về giá, khó thiết lập sá»± cạnh tranh bình đẳng về giá nhÆ° mục tiêu Nghị định 84 hÆ°á»›ng đến. Trong khi Ä‘ó, việc tăng hoặc giảm giá xăng dầu vẫn chÆ°a thật minh bạch và sòng phẳng do không có đủ dữ liệu cần thiết về căn cứ xây dá»±ng giá cÆ¡ sở, từ Ä‘ó so sánh vá»›i giá mặt hàng này trên thị trường thế giá»›i.

Má»™t vấn đề liên quan cÅ©ng Ä‘ang gây bức xúc dÆ° luận, là thời gian qua mức phí hoa hồng chi cho các đại lý xăng dầu khá tùy tiện, chÆ°a kể những Ä‘iều chÆ°a rõ về chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức, sá»­ dụng quỹ bình ổn... Nếu không giám sát được những con số Ä‘ó, khoản lá»— các doanh nghiệp Ä‘Æ°a ra làm căn cứ cho việc đề xuất tăng giá có chuẩn xác không, hay chỉ là chuyện “nói sao, biết vậy”?

Từ khi được trao quyền tá»± định giá bán lẻ (từ ngày 1-7) đến nay các doanh nghiệp xăng dầu Ä‘ã có 3 lần Ä‘iều chỉnh, trong Ä‘ó có 1 lần giảm và 2 lần tăng, vá»›i tần suất tăng mạnh cả về thời gian lẫn về giá (ngày 2-7 giảm 200-600 đồng/lít; 20-7 tăng 300-400 đồng/lít; 1-8 tăng 500-900 đồng/lít).

Điều dá»… thấy là các lần Ä‘iều chỉnh này khi giảm thì chậm hÆ¡n vá»›i mức giảm ít, nhÆ°ng khi tăng mức tăng mạnh hÆ¡n. Người tiêu dùng có quyền được nhận câu trả lời thỏa Ä‘áng cho vấn đề này.

Nhiều người cho rằng việc "thả nổi" cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tá»± quyết định giá không khác gì chuyện "thả gà ra Ä‘uổi". Vá»›i cách làm nhÆ° vậy, phần thua thiệt là người tiêu dùng. Bên cạnh Ä‘ó, dù chỉ số giá tiêu dùng trong nÆ°á»›c 2 tháng gần Ä‘ây giảm liên tiếp, nhÆ°ng không thể chủ quan, đặc biệt trong bối cảnh giá xăng dầu thế giá»›i Ä‘ang diá»…n biến hết sức phức tạp.

Xăng dầu là mặt hàng nhạy cảm, có tác Ä‘á»™ng lá»›n tá»›i nhiều mặt của đời sống xã há»™i, đặc biệt là nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành sản xuất, dịch vụ. Chính phủ Ä‘ang ná»— lá»±c tìm nhiều giải pháp kích cầu thị trường, giải phóng hàng tồn kho, há»— trợ tăng trưởng. NhÆ°ng giá xăng dầu tăng làm chi phí sản xuất, giá cả hàng hóa Ä‘á»™i lên, sẽ khiến các giải pháp trên giảm hiệu quả.

Từ những bất cập trên, thay vì “thả gà ra Ä‘uổi”, cần có sá»± kiểm soát chặt chẽ giá thành của mặt hàng xăng dầu. Giảm tối Ä‘a các khoản chi phí cấu thành giá nhằm giảm áp lá»±c tăng giá cÅ©ng là Ä‘iều vô cùng cần thiết.

Nếu nhÆ° giá xăng dầu thế giá»›i tiếp tục tăng, Nhà nÆ°á»›c cần tính đến phÆ°Æ¡ng án trích lập quỹ từ nguồn dầu thô xuất khẩu được để bình ổn giá xăng dầu, ổn định kinh tế vÄ© mô và đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng.

Bên cạnh Ä‘ó, cần sá»›m sá»­a đổi Nghị định 84 cÅ©ng nhÆ° thá»±c hiện Ä‘úng theo nguyên tắc của Luật Giá đối vá»›i mặt hàng thiết yếu và còn mang tính Ä‘á»™c quyền nhÆ° xăng dầu.

Nguồn tin: Vietstock