Nhà nÆ°á»›c cho rằng nếu không can thiệp sẽ làm kinh tế bất ổn nhÆ°ng theo các doanh nghiệp, càng can thiệp sẽ càng lá»—.

Khi bàn về việc Ä‘iều hành giá xăng dầu, hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh trong ngành này đều nhận định: Công thức tính giá hiện nay của Nhà nÆ°á»›c là không phù hợp vá»›i sá»± biến đổi của thị trường xăng dầu thế giá»›i. Giá thì lên xuống từng ngày nhÆ°ng Nhà nÆ°á»›c lại can thiệp quá sâu vào quyền định giá làm cho mọi việc bị "bóp méo", dẫn đến tình trạng các chế tài đều thành ná»­a vời".

Vá»›i vai trò là người góp phần vào việc Ä‘iều tiết giá, ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý Giá (Bá»™ Tài chính), cho biết: "Khi giá xăng dầu thế giá»›i biến Ä‘á»™ng mạnh, Nhà nÆ°á»›c buá»™c phải can thiệp (nhÆ° bù lá»—), chứ không thể để doanh nghiệp tá»± Ä‘iều chỉnh theo vì Ä‘iều Ä‘ó sẽ gây bất ổn xã há»™i, ảnh hưởng tá»›i sá»± ổn định của nền kinh tế"

Theo ông, cÆ¡ chế Ä‘iều hành của Nhà nÆ°á»›c thời gian qua Ä‘ã từng bÆ°á»›c thiết lập má»™t thị trường cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, hình thành chi phí xã há»™i cần thiết cho hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu vá»›i mức lợi nhuận hợp lý.

Tuy nhiên, má»—i doanh nghiệp đầu mối lại có Ä‘iều kiện và năng lá»±c khác nhau nên giá đầu vào cÅ©ng khác nhau. Ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng Giám đốc Petrolimex, cảnh báo: "Mặc dù Việt Nam không cam kết mở cá»­a thị trường xăng dầu nhÆ°ng WTO không cản trở bất cứ doanh nghiệp nào đến kinh doanh khâu phân phối xăng dầu tại Việt Nam, vấn đề chỉ là thời gian"

Ông chỉ rõ, hiện Việt Nam có má»™t lá»±c lượng Ä‘ông đảo các thÆ°Æ¡ng nhân tham gia vào khâu phân phối xăng dầu vá»›i hệ thống hÆ¡n 10.000 cá»­a hàng trên cả nÆ°á»›c. Ngoài 2.000 cá»­a hàng của các doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu, hÆ¡n 8.000 cá»­a hàng còn lại là của thÆ°Æ¡ng nhân thuá»™c các thành phần kinh tế khác, cung ứng cho hÆ¡n 60% tổng nhu cầu xã há»™i về xăng dầu.

Tổng kết 6 tháng đầu năm 2009, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối đều báo "lá»—" trên dÆ°á»›i 100 tỉ đồng, cụ thể: Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) "than" lá»— khoảng 85 tỉ đồng, Petrolimex lá»— hÆ¡n 100 tỉ đồng; Công ty Xăng dầu Đồng Tháp lá»— 145 tỉ đồng; Công ty Xăng dầu Mekong lá»— gần 100 tỉ đồng. . .

Trong khi Ä‘ó, Quỹ Bình ổn xăng dầu vẫn chÆ°a đủ vốn để hoạt Ä‘á»™ng (má»›i có 87 tỉ đồng thu được từ 3 mặt hàng dầu). Tình hình trên cho thấy các doanh nghiệp dang bị Ä‘á»™ng vá»›i chính hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh của mình và sá»± luống cuống trong Ä‘iều hành giá của các bá»™ có liên quan (Khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm mạnh, Nhà nÆ°á»›c vẫn phải bỏ tiền ra bù lá»—, thậm chí số tiền bỏ ra còn cao hÆ¡n so vá»›i giai Ä‘oạn giá tăng đỉnh Ä‘iểm. Có giai Ä‘oạn trong năm 2008 số tiền bù lá»— lên tá»›i 12.000 tỉ đồng).

Ông VÆ°Æ¡ng Đình Dung, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i, lý giải: "Thá»±c chất số tiền trên là bù giá chứ không phải là bù lá»— cho doanh nghiệp. Điều này không chỉ làm giảm tính cạnh tranh giữa các doanh nghiệp mà còn khiến cho hoạt Ä‘á»™ng buôn lậu xăng dầu gia tăng".

Rõ ràng, doanh nghiệp Ä‘ang được trao quyền hờ vì giá bán lẻ mà họ đăng ký vẫn phải theo giá Nhà nÆ°á»›c quy định. Vì thế, việc đảm bảo lợi ích giữa Nhà nÆ°á»›c - doanh nghiệp - người tiêu dùng sẽ rất khó.

Ông Dung kiến nghị: "Nhà nÆ°á»›c đừng lo việc mai giá này, ngày kia giá khác bởi vì chúng tôi hÆ¡n lúc nào hết, phải biết được thá»±c tế thị trường từng ngày nhÆ° thế nào". HÆ¡n nữa, cách Ä‘ánh thuế thay đổi liên tục và thiếu góc nhìn Ä‘a chiều cÅ©ng góp phần "giúp" Nhà nÆ°á»›c gánh thêm khoản lá»—.

Ông lấy ví dụ: Cứ má»—i tàu dầu của doanh nghiệp (trị giá khoảng 20 triệu USD) cập cảng chỉ chậm 1 ngày so vá»›i quy định Ä‘ánh thuế của Bá»™ Tài chính, sẽ phải chịu mức thuế cao hÆ¡n 5%. Do Ä‘ó, mức chênh lệch giá đầu vào giữa các doanh nghiệp sẽ rất lá»›n

Theo chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Quang A, Nhà nÆ°á»›c không nên áp công thức tính giá nhÆ° hiện nay mà chỉ Ä‘iều chỉnh bằng sắc thuế linh hoạt theo thị trường thế giá»›i. Điều quan trọng là cần theo dõi xem doanh nghiệp có câu kết vá»›i nhau không. "Hãy để doanh nghiệp tá»± định giá, Nhà nÆ°á»›c chỉ nên can thiệp bằng các biện pháp hành chính trong trường hợp khẩn cấp hay đặc biệt", ông Bảo, Petrolimex, kiến nghị.

Stox