L.T.S: Càng há»™i nhập sâu vá»›i thế giá»›i, lẽ ra công tác quản lý giá ngày càng phải tốt hÆ¡n. Thế nhÆ°ng, việc Ä‘iều hành giá, nhất là các mặt hàng thiết yếu, ở nÆ°á»›c ta vẫn thiếu nhạy bén, thậm chí còn gây ra tình trạng bất bình đẳng.

Luôn ngược chiều thế giá»›i

Giá xăng tại Việt Nam Ä‘ang ở mức cao, chÆ°a có dấu hiệu giảm dù giá thế giá»›i Ä‘ã giảm. Ảnh: Tấn Thạnh

TrÆ°á»›c Ä‘ây, Việt Nam nhập xăng dầu 100% từ nÆ°á»›c ngoài để phục vụ sản xuất, tiêu dùng trong nÆ°á»›c. Gần 3 năm trở lại Ä‘ây, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng, có thể Ä‘áp ứng khoảng 30% nhu cầu xăng dầu ná»™i địa nhÆ°ng nhu cầu về mặt hàng thiết yếu này vẫn rất lá»›n. Cho nên, giá xăng dầu Việt Nam cÆ¡ bản vẫn phụ thuá»™c vào giá thế giá»›i.

Thế giới thấp, trong nước cao

Trong vòng 10 ngày qua, giá dầu thô thế giá»›i giảm nhiều hÆ¡n tăng. Ngày 3-5, dầu còn 105,14 USD/thùng. Đây là mức giảm khá sâu vì cách Ä‘ây Ä‘úng má»™t tháng, giá dầu thô thế giá»›i xoay quanh mức 125 - 130 USD/thùng. Và cÅ©ng khi ấy, giá xăng A92 tại Singapore - thị trường cung ứng xăng dầu cho Việt Nam - tăng rất cao, hÆ¡n 137,5 USD/thùng. Còn nay, trong 2 ngày 2 và 3-5, giá xăng tại thị trường này dao Ä‘á»™ng quanh mức 128 - 129 USD/thùng, thấp hÆ¡n 30 ngày trÆ°á»›c gần 10 USD/thùng.

NhÆ° vậy, tại sao giá thế giá»›i trong vòng 30 ngày qua luôn nằm trong quỹ đạo giảm khá sâu mà giá xăng dầu trong nÆ°á»›c thì không giảm, thậm chí còn tăng (đợt tăng má»›i nhất hôm 20-4, xăng A92 thêm 900 đồng/lít, lên 23.800 đồng lít; dầu DO thêm 600 đồng/lít, lên 21.900 đồng/lít)? Các doanh nghiệp (DN) xăng dầu đầu mối luôn có cách giải thích thắc mắc này rất dá»…: Theo Nghị định 84, giá cÆ¡ sở (để xây dá»±ng giá bán lẻ) phải là mức giá trung bình của 30 ngày. Lần Ä‘iều chỉnh gần nhất là ngày 20-4, vậy phải chờ đến ngày 20-5 má»›i tính!

Tại buổi họp báo trá»±c tuyến của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng chiều 2-5, báo giá»›i Ä‘ã đặt vấn đề: Giá xăng dầu thế giá»›i Ä‘ang hạ nhiệt khá lâu, sao giá xăng dầu trong nÆ°á»›c chÆ°a giảm, ông Võ Văn Quyền, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng), luận giải: Việc Ä‘iều chỉnh giá cần được xem xét, không thể tăng - giảm ngay theo biến Ä‘á»™ng giá của thế giá»›i mà phải tuân theo các quy định tại Nghị định 84. Mặt hàng xăng dầu được dá»± trữ trong 30 ngày nên thiết kế giá trên cÆ¡ sở bình quân của 30 ngày và sẽ căn cứ vào biến Ä‘á»™ng giá xăng dầu tại thị trường Singapore để có Ä‘iều chỉnh phù hợp.

Tăng nhanh, giảm chậm

Những gì ông Quyền viện dẫn để giải thích cÅ©ng chính là chiếc cần câu “vá»— béo” các DN xăng dầu lâu nay. Cần nhá»› là ngày 4-4, khi giá xăng A92 tại Singapore vượt qua mức 137,5 USD/thùng, các DN xăng dầu đầu mối nÆ°á»›c ta Ä‘ã Ä‘òi tăng giá gấp. Đến ngày 20-4, Nhà nÆ°á»›c cho tăng giá thì giá xăng tại thị trường Singapore giảm mạnh, còn 128,14 USD/thùng. Từ chá»— Ä‘ang lá»— 500-600 đồng/lít xăng (theo báo cáo của các DN), tính theo giá má»›i, các DN Ä‘ã lá»™i ngược dòng, có lãi ít nhất 300 đồng/lít xăng. Trong ná»­a tháng qua và từ Ä‘ây đến ngày 20-5, trong Ä‘iều kiện thuế nhập khẩu xăng dầu vẫn bằng 0, đồng thời giá đầu vào ổn định nhÆ° vậy, các DN xăng dầu Ä‘ã và sẽ tiếp tục có lãi lá»›n. TrÆ°á»›c Ä‘ây, việc lá»— lã có phần do trích lập quỹ bình ổn (khoảng 5.000 tỉ đồng, tính đến hết quý I/2012), số tiền này sẽ được Bá»™ Tài chính tham mÆ°u xá»­ lý, đến khi DN có lãi nhiều thì lẽ ra phải Ä‘iều tiết phần ấy vá»›i người tiêu dùng bằng cách giảm giá bán. Đằng này, DN hầu nhÆ° chÆ°a bao giờ làm Ä‘iều Ä‘ó!

Qua Ä‘ó, chúng ta thấy rất rõ 2 nghịch lý: Má»™t là, cách tính giá 30 ngày quá bất cập, chỉ có lợi cho DN, còn người dân thì không được gì cả, vì lời thì DN ăn, lá»— thì DN tăng giá, người tiêu dùng phải chịu. Hai là, liên bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng luôn khẳng định sẽ thả giá xăng dầu trong nÆ°á»›c theo giá thế giá»›i nhÆ°ng chỉ nói lý thuyết vì thá»±c tế cho thấy giá thế giá»›i tăng thì chiều ý cho DN tăng theo, còn giá thế giá»›i giảm thì cứ để DN đủng đỉnh…

Phi cạnh tranh

Căn nguyên của tình trạng giá xăng dầu Việt Nam luôn ngược dòng vá»›i giá thế giá»›i, suy cho cùng, chính là tình trạng Ä‘á»™c quyền. Trao đổi vá»›i phóng viên Báo Người Lao Động ngày 3-5, chuyên gia kinh tế - TS Nguyá»…n Quang A cho rằng: “Thị trường xăng dầu nÆ°á»›c ta có đến 11 nhà cung cấp chính, có thể có cạnh tranh nhÆ°ng 3 “ông lá»›n” chiếm đến trên 90% thị phần rồi, riêng Petrolimex khoảng 60% thị phần. Tưởng là có cạnh tranh nhÆ°ng tất cả các DN Nhà nÆ°á»›c này đều bán má»™t giá, làm gì có cạnh tranh. Tiêu chuẩn cạnh tranh nhÆ° thế không thỏa mãn”. Theo chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh, Nhà nÆ°á»›c phải phá thế Ä‘á»™c quyền để tạo ra cạnh tranh thá»±c sá»± giữa các DN trong ngành, chứ không phải dùng “bàn tay hành chính” để can thiệp về giá nhÆ° lâu nay.

Nguồn tin: NLD