Với Saudi Arabia đã sẵn sàng chia sẻ một phần của công ty dầu mỏ quốc gia Saudi Aramco cho các nhà đầu tư bên ngoài trong một nỗ lực để đa dạng hóa nền kinh tế, thì vị thế của đợt IPO này đặt ra nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời. Các chỉ trích trong nội bộ Vương quốc này, thời điểm và giá trị của đợt IPO này, nơi cổ phiếu sẽ được niêm yết, và tác động của các nỗ lực minh bạch làm nổi bật một số điểm không chắc chắn xung quanh sáng kiến ​​này.

Điểm mấu chốt trong những lo ngại này là IPO sẽ ảnh hưởng như thế nào đến giá dầu và mối quan hệ của Saudi Arabia với tổ chức OPEC. Các diễn giả tại Atlantic Council ở Washington, DC tuần này đã bất đồng về tác động thị trường cuối cùng của việc chia sẻ một phần Aramco cho các nhà đầu tư bên ngoài của Saudi Arabia.

Phillip Cornell, một thành viên không thường trực tại Trung tâm Năng lượng Toàn cầu của Atlantic Council cho rằng, sau IPO, Saudi sẽ quay lại chiến lược khai thác mạnh mẽ để đáp ứng các cổ đông. Ông lập luận rằng mặc dù các quyết định sản xuất vẫn sẽ do chính phủ kiểm soát, nhưng áp lực của các nhà đầu tư sẽ thúc đẩy các quan chức tối đa hoá sản lượng. Bộ trưởng Năng lượng Saudi Khalid Al-Falih, trước đây là giám đốc điều hành Aramco, đã ủng hộ chiến lược chia sẻ thị phận trong giai đoạn 2014-2015 khi giá giảm, và ông có thể sẽ chấp thuận quay lại phương án này sau IPO.

Cornell nói: "Thực tế của việc chuyển hướng sang một dòng thu nhập mới dựa trên cổ tức có nghĩa là nước này sẽ chuyển sang một chiến lược sản xuất dựa trên việc khai thác tối đa." "Về lâu dài, điều đó sẽ gây sức ép lên giá dầu. Mọi người điều biết rằng các quyết định sản xuất sẽ vẫn do chính phủ, nhưng sẽ có áp lực do sự chuyển hóa sang một mô hình tối đa hóa lợi nhuận. Điều đó có nghĩa là Saudi sẽ không duy trì và sẽ gây sức ép để thỏa thuận OPEC tiếp tục diễn ra sau IPO."

Hai thành viên tham gia khác đã không đồng ý điều này, cho thấy sự thiếu đồng thuận và sự không chắc chắn xung quanh xu hướng của thị trường dầu mỏ vào cuối thập kỷ này và đầu những năm 2020. Jean-Louis Seznec, cũng là một thành viên không thường trực tại Atlantic Council, cho răng sự kiểm soát của Aramco trên thực tế có thể phụ thuộc vào việc duy trì nguồn cung để hỗ trợ giá cả, giống như Vương quốc này và OPEC hiện đang làm. Do dầu mỏ vẫn là một mặt hàng phản ứng chậm với sự thay đổi (vì nó có sự độc quyền trong lĩnh vực vận tải và hóa chất), Seznec nhấn mạnh rằng cắt giảm sản xuất 5% của OPEC trong năm 1998 đã làm giá tăng 40%. Động lực thị trường đã thay đổi kể từ đó do đá phiến sét, nhưng không rõ liệu các nguyên nhân cơ bản đã được thay đổi đủ để việc cắt giảm sản lượng hoàn toàn không mang lại hiệu quả.

Ayham Kamel, giám đốc Trung Đông và Bắc Phi tại Eurasia Group, nhấn mạnh rằng các quan chức Saudi vẫn sẽ kiểm soát các quyết định sản xuất và chính sách sẽ không thay đổi. Tuy nhiên, các quyết định sau IPO sẽ phần lớn phụ thuộc vào vai trò của Nga trong việc cắt giảm sản lượng, đá phiến Mỹ sẽ linh hoạt ra sao sau năm 2019, và khu vực giá dầu. Kamel lập luận rằng "tinh thần hội thoại" của bang điều hành Aramco sẽ hướng dẫn mối quan hệ với OPEC và chiến lược khai thác của Saudi, dựa trên động cơ kinh tế dài hạn. Các nhà đầu tư chiến lược cuối cùng sẽ mong muốn một chính sách mang lại lợi nhuận cao nhất có thể trong một thời gian dài. Kamel nói: "Tôi không nghĩ rằng chúng ta sẽ thấy một sự thay đổi đáng kể về phương cách Saudi Arabia thực hiện chính sách dầu mỏ.”

Mặc dù các nhà phân tích đã bị chia rẽ trong chính sách sản xuất, nhưng họ bày tỏ tin tưởng rằng việc IPO thực sự sẽ diễn ra bất chấp tranh chấp nội bộ và những khó khăn về hậu cần. Rất nhiều vốn chính trị đã được chi tiêu cho "Tầm nhìn 2030" và người dân Saudi với độ tuổi tương đối trẻ, được giáo dục phương Tây gần gũi với Hoàng thân Muhammed Bin Salman, cùng với các công chức và kỹ trị viên, quyết tâm tiến lên phía trước bất chấp những rủi ro vốn có. Các chuyên gia cho rằng việc IPO chỉ là để đa dạng hóa và minh bạch về kinh tế chứ không phải là tuyên bố về độ bền bỉ của dầu mỏ trong dài hạn và triển vọng tăng trưởng nhu cầu. Công chức trong vương quốc đã nhiều thập kỷ kêu gọi nước này cần gỡ bỏ sự phụ thuộc vào kinh tế vào thu nhập từ dầu mỏ.

Mặc dù giá dầu thấp trong vài năm gần đây đã gây tổn hại cho nền kinh tế Saudi, nhưng Seznec lập luận rằng đây là một điều "phước lành". Nếu không có sự sụp đổ của các thị trường dầu mỏ, Saudi Arabia sẽ không tiến hành các cải cách kinh tế cần thiết.

Bất chấp những cải cách được dự kiến nếu IPO diễn ra,  Aramco sẽ chỉ chia sẽ 5% vốn điều lệ, làm dấy lên những nghi ngờ vế tính minh bạch mà IPO sẽ mang lại cho công ty và gia đình hoàng gia.

Điều quan trọng cần lưu ý là bất chấp những cải cách được dự kiến nếu IPO diễn ra,  Aramco sẽ chỉ chia sẽ 5% vốn điều lệ, làm dấy lên những nghi ngờ vế tính minh bạch mà IPO sẽ mang lại cho công ty và gia đình hoàng gia.Chưa có bất kỳ hướng dẫn nào về việc ai sẽ kiểm soát 95% còn lại. Nếu nó được điều hành bởi gia đình hoàng gia Saudi, mức tăng tính minh bạch dự kiến có thể bị hạn chế. "Ai được gì và khi nào? Đó là một câu hỏi then chốt," Seznec nói. "Một khi bạn đã bán 5%, để lại 95%. Ai sở hữu nó? Điều đó đã không được làm rõ. Nó sẽ là quỹ đầu tư công? Liệu nó sẽ thuộc Bộ Tài chính? Liệu một phần sẽ đến với gia đình hoàng gia?" Các câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ mật một chặng đường dài trong việc xác định tính minh bạch dự kiến.

Nguồn: xangdau.net