- Sau nhiều tháng xây dá»±ng, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng vừa hoàn tất dá»± thảo Nghị định về hàng hoá, dịch vụ, địa bàn thá»±c hiện Ä‘á»™c quyền trong hoạt Ä‘á»™ng thÆ°Æ¡ng mại. Điện và xăng dầu có sắp hết thời Ä‘á»™c quyền?

Người tiêu dùng sắp được lợi nhờ doanh nghiệp nÆ°á»›c ngoài nhảy vào thị trường xăng dầu. Ảnh: TL
Người dân sẽ được chọn nhà bán Ä‘iện

Cụ thể dá»± thảo Nghị định về hàng hóa dịch vụ chỉ ra đối vá»›i ngành Ä‘iện, Nhà nÆ°á»›c chỉ Ä‘á»™c quyền vận hành thuá»· Ä‘iện Ä‘a mục tiêu, nhà máy Ä‘iện hạt nhân, Ä‘á»™c quyền vận hành truyền tải, Ä‘iều Ä‘á»™ hệ thống Ä‘iện quốc gia- Điều Ä‘ó đồng nghÄ©a vá»›i việc người dân được quyền chọn nhà bán Ä‘iện.

Đây là thông tin bÆ°á»›c đầu tạo hứng khởi từ phía người sá»­ dụng Ä‘iện. Bởi từ trÆ°á»›c đến nay, người dân và các doanh nghiệp vẫn chỉ biết mua Ä‘iện do Tập Ä‘oàn Điện lá»±c Việt Nam (EVN) phân phối. Các nhà máy phát Ä‘iện bao gồm cả thủy Ä‘iện, nhiệt Ä‘iện phần lá»›n đều do EVN quản lý. Cho dù hiện nay, EVN Ä‘ã tiến hành cổ phần hóa má»™t số nhà máy Ä‘iện nhÆ°: VÅ©ng Áng, Phả Lại, Cát Bà… trong Ä‘ó có má»™t số nhà máy do PVN, TKV làm chủ đầu tÆ° nhÆ°ng những doanh nghiệp này má»›i chỉ có thể tham gia xây dá»±ng tạo nguồn Ä‘iện. Các khâu khác vẫn do EVN nắm, đặc biệt là khâu truyền tải và phân phối.

Vì nắm “đầu cán” ở khâu quan trọng này nên việc cung ứng Ä‘iện tá»›i tận người dân và doanh nghiệp vẫn do EVN đảm nhiệm. Sá»± Ä‘á»™c quyền của EVN còn thể hiện ở chá»— doanh nghiệp này vừa thá»±c hiện chức năng quản lý nhà nÆ°á»›c về lÄ©nh vá»±c Ä‘iện vừa thá»±c hiện chức năng kinh doanh cá»™ng vá»›i chức năng phân phối Ä‘iện.

Vậy bao giờ người dân được lá»±a chọn nhà bán Ä‘iện? TrÆ°á»›c Ä‘ó, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ã phê duyệt thiết kế chi tiết thị trường buôn bán Ä‘iện cạnh tranh phát triển theo các giai Ä‘oạn: Từ năm 2016 sẽ là giai Ä‘oạn vận hành thí Ä‘iểm bÆ°á»›c 1 thị trường bán buôn Ä‘iện cạnh tranh. Từ năm 2017 - 2018, là giai Ä‘oạn vận hành thí Ä‘iểm bÆ°á»›c 2 và thị trường bán buôn Ä‘iện cạnh tranh sẽ chính thức hoàn chỉnh từ năm 2019. Sẽ có 5 tổng công ty (Tổng công ty Điện lá»±c miền Bắc, miền Nam, miền Trung, TP Hà Ná»™i, TPHCM) sẽ được mua bán buôn Ä‘iện từ các Ä‘Æ¡n vị phát Ä‘iện vá»›i mức giá thị trường và bán lại cho các khách hàng của mình qua Ä‘Æ¡n vị truyền tải của EVN.

Má»›i Ä‘ây má»™t tập Ä‘oàn của Nhật Bản Ä‘ã nhận được chứng chỉ đầu tÆ° của chính phủ. Dá»± kiến, tập Ä‘oàn này sẽ phân phối các sản phẩm dầu khí tại Việt Nam. Thông tin trên được đăng tải trên trang web của Tập Ä‘oàn Idemitsu Kosan (Nhật Bản). Theo Ä‘ó, công ty Idemitsu Kosan và đối tác là Kuwait Petroleum International (Công ty Dầu khí quốc tế Kuwait) vừa thành lập liên danh, lấy tên là Công ty TNHH Dầu khí Idemitsu Q8 vá»›i mục Ä‘ích phân phối các sản phẩm dầu khí tại Việt Nam.

Theo dá»± kiến tập Ä‘oàn đến từ Nhật Bản sẽ có quyền tham gia phân phối xăng dầu khi Nhà máy Lọc dầu Nghi SÆ¡n (Thanh Hóa), nÆ¡i tập Ä‘oàn này đầu tÆ° Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng từ năm 2017. Hiện, công ty TNHH Dầu khí Idemitsu Q8 Ä‘ã nhận chứng nhận đăng ký đầu tÆ° của Chính phủ Việt Nam và Ä‘ang xin đăng ký doanh nghiệp. Tại thị trường Việt Nam, doanh nghiệp này có mục tiêu thúc đẩy hoạt Ä‘á»™ng bán lẻ và bán buôn sản phẩm dầu khí chủ yếu thông qua việc xây dá»±ng và quản lý các trạm dịch vụ trên toàn quốc. Nếu thuận lợi, Idemitsu Q8 sẽ là doanh nghiệp 100% vốn nÆ°á»›c ngoài đầu tiên gia nhập thị trường xăng dầu Việt Nam, đặc biệt ở khâu bán lẻ.

Đây là tín hiệu tích cá»±c, bởi việc doanh nghiệp nÆ°á»›c ngoài chen chân vào hệ thống phân phối, bán lẻ xăng dầu sẽ thúc đẩy doanh nghiệp trong nÆ°á»›c tìm cách để cạnh tranh và tồn tại.

Tiến sỹ kinh tế Ngô Trí Long cho rằng: “Điều này sẽ nâng cao tính cạnh tranh thị trường và người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi, đồng thời tạo tiền đề để mở rá»™ng thị trường bán lẻ xăng dầu, hÆ°á»›ng tá»›i má»™t thị trường bán lẻ xăng dầu cạnh tranh thá»±c sá»±. Đây là sá»± khởi đầu về việc xâm nhập của các công ty nÆ°á»›c ngoài vào thị trường Việt Nam và Ä‘ó là dấu hiệu tốt cho thị trường xăng dầu. Khi có sá»± cạnh tranh lành mạnh, minh bạch thì người mua xăng sẽ có lợi, thị trường sẽ phát triển”.

Tuy nhiên, má»™t số ý kiến cÅ©ng băn khoăn việc các doanh nghiệp nÆ°á»›c ngoài tham gia thị trường xăng dầu Việt Nam không phải Ä‘Æ¡n giản. Ngoài việc Ä‘áp ứng các tiêu chuẩn theo quy định, thì má»™t trong những khó khăn mà doanh nghiệp nÆ°á»›c ngoài đối mặt là quy hoạch các vị trí đặt trạm xăng dầu hiện Ä‘ã hoàn tất, nên có khả năng họ phải dá»±a vào các hệ thống sẵn có của các doanh nghiệp trong nÆ°á»›c.