Không trụ nổi vì lá»—, dồn dập xin tăng giá

Mặc dù Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ Ä‘ã yêu cầu không tăng giá than, Ä‘iện, xăng dầu từ nay đến Tết Nguyên Ä‘án, song, ở bất cứ cuá»™c họp tổng kết nào vừa qua, bài toán giá lại được các Tập Ä‘oàn xá»›i lên đầy bức xúc.

Năm nay, các Tập Ä‘oàn năng lượng tỏ thái Ä‘á»™ quyết liệt hÆ¡n mọi năm trÆ°á»›c. Cái lý của ngành nào rất chính Ä‘áng: lá»— kéo dài.

Trong số Ä‘ó, giá Ä‘iện được cho là nhạy cảm nhất. Cục Điều tiết Điện lá»±c, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, và Tập Ä‘oàn Điện lá»±c Việt Nam (EVN) hiện vẫn “căng óc” tính toán, tăng giá Ä‘iện bao nhiêu là vừa? Trong khoảng thời gian này, các phÆ°Æ¡ng án giá Ä‘iện đều được giữ kín nhÆ° bÆ°ng.

Trao đổi vá»›i VEF, ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp há»™i Năng lượng, vẫn giữ nguyên quan Ä‘iểm cần tăng giá Ä‘iện bình quân tá»›i 48%, tức lên mức 1.400-1.500 đồng/kWh (7-8cent/kWh) mà Hiệp há»™i Ä‘ã Ä‘Æ°a ra hồi tháng 8/2010. Ông Ngãi cho rằng, mức giá trên má»›i đủ kích thích các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài “nhảy” vào ngành Ä‘iện và để các Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang tham gia làm Ä‘iện hiện nay có lãi tái đầu tÆ°.

“Giá Ä‘iện Việt Nam hiện chỉ  5,2 cent/kWh, khoảng trên 1.000 đồng/kWh. Nếu năm nay, chỉ tăng lên 1.100-1.200 đồng/kWh thì không giải quyết được gì. Các Ä‘Æ¡n vị Ä‘iện vẫn cứ lá»—”, ông Ngãi thẳng thắn. CÅ©ng theo ông Ngãi, giá Ä‘iện ở Singapore, Malaysia là trên 14cent/kWh, ở Campuchia là 18cent/kWh, gấp 3 lần giá Ä‘iện Việt Nam.

Giá than cho Ä‘iện hiện chỉ bằng 68-73% giá thành (ảnh: Phạm Huyền)

Lý do rất Ä‘Æ¡n giản: Năm 2010, giá than cho Ä‘iện chỉ bằng 54-59% giá bán trong nÆ°á»›c, bằng 35-40% giá xuất khẩu và má»›i bằng 67-73% giá thành. Giá than bán cho xi măng, hóa chất, giấy, chỉ bằng 60% giá xuất khẩu trong khi, Ä‘áng lẽ được phép bằng 90% giá xuất khẩu. Tính theo mặt bằng giá thành năm 2011, Vinacomin lá»— 3.000 tá»· đồng.

Kế đến là xăng dầu. Vì 2 lần tăng tá»· giá năm qua, Petrolimex Ä‘ã lá»— tá»›i 700 tá»· đồng. Vá»›i việc phải giữ giá bán lẻ, trong khi phía đầu vào, giá thành phẩm bình quân 30 ngày trên thị trường Singapore, tính tá»›i 11/1/2011 Ä‘ã vượt 100USD/thùng ở cả xăng và dầu, giá cÆ¡ sở Ä‘ã cao hÆ¡n 15-16% giá bán lẻ, má»—i lít xăng dầu Ä‘ã lá»— ít nhất 2.400 đồng. Quỹ bình ổn của Petrolimex Ä‘ã sạch trÆ¡n.

Ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng giám đốc Petrolimex, nói nếu không kiên định thá»±c hiện Ä‘úng Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu theo thị trường thì doanh nghiệp khó trụ được.

Kiềm giá hay buông?

Không phải ngẫu nhiên đầu năm nay, má»™t loạt tập Ä‘oàn lại đồng nhất trong quan Ä‘iểm quyết liệt  xin tăng giá nhÆ° vậy. Ông Nguyá»…n Văn Biên, Trưởng Ban kế hoạch của Vinacomin, bày tỏ : "Theo cam kết WTO, đến 2015, giá ở Việt Nam sẽ phải theo khu vá»±c. Chúng ta chỉ còn 5 năm nữa thôi, không thể chần chừ mãi được.  Nếu không bắt đầu làm ngay thì đến lúc còn 2-3 năm, không kịp xá»­ lý".

Tuy thế, đại diện má»™t tập Ä‘oàn ngỏ ý rằng, các doanh nghiệp Ä‘ang hi vọng vào tinh thần đổi má»›i ở Đại há»™i Đảng XI .

Bấy lâu nay, chúng ta vẫn chứng kiến má»™t mâu thuẫn lá»›n trong quan Ä‘iểm: má»™t bên, các tập Ä‘oàn khẩn thiết phải thị trường hóa về giá, năm nào cÅ©ng ca thán chuyện thua lá»—; má»™t bên, các Bá»™ nghiêm khắc yêu cầu phải giữ giá vì mục tiêu kiềm chế lạm phát, hoặc chỉ cho nhích giá má»™t chút, không đủ bằng giá thành. Trong khi Ä‘ó, ở bên ngoài, mặt bằng giá đầu vào vẫn leo thang.

Thá»±c tế thời gian qua, Chính phủ cÅ©ng Ä‘ã ra nhiều văn bản pháp lý thể hiện rõ, năm 2010 sẽ  “theo thị trường”, nhÆ° Nghị định 84 đối vá»›i xăng dầu, Quyết định 246/2006 đối vá»›i Ä‘iện, hay, thông báo 244/2009 của Thủ tÆ°á»›ng đối vá»›i giá than.

NhÆ°ng rồi bối cảnh nền kinh tế Việt Nam hết lạm phát lại rÆ¡i vào suy giảm, và giờ là tiềm ẩn tái lạm phát, khiến cho mục tiêu thị trường hóa trên liên tục phải trì hoãn.

TrÆ°á»›c thá»±c trạng Ä‘ó, các tập Ä‘oàn bằng mặt nhÆ°ng không bằng lòng khi phải cắn răng chịu lá»—, gồng mình cho các chỉ số vÄ© mô nhÆ° lạm phát, nhập siêu... được “đẹp”. Câu chuyện trên Ä‘ã là má»™t vòng luẩn quẩn kéo dài nhiều năm nay.

Vì lẽ Ä‘ó, năm 2011, các "ông chủ" năng lượng đều mong chờ rằng, nhân Đại há»™i Đảng XI, sẽ có má»™t sá»± đổi má»›i lá»›n về tÆ° duy, quan Ä‘iểm và cách thá»±c hiện trong chiến lược thị trường hóa các ngành hàng nhạy cảm này.

Giả dụ vá»›i giá Ä‘iện, vị Chủ tịch Hiệp há»™i năng lượng bày tỏ, lạm phát cao, do nhiều yếu tố nhÆ° tài chính, ngân hàng, tiền tệ, thá»±c phẩm… chứ không chỉ là do giá Ä‘iện. Quan trọng là cách thá»±c hiện hợp lý. Vá»›i các đối tượng vùng sâu, vùng xa, khó khăn thì có thể giữ giá Ä‘iện nhÆ° cÅ©. Song vá»›i mọi đối tượng còn lại, phải tăng mạnh bằng giá khu vá»±c.

"Nếu chúng ta cứ mãi e sợ lạm phát, lấy tiêu chí Ä‘ó để kiềm giá Ä‘iện mãi nhÆ° nhÆ° mấy chục năm nay, thì rồi sẽ lại thiếu Ä‘iện, ngành Ä‘iện không thể phát triển được. Khi thiếu Ä‘iện, sẽ còn nguy hiểm hÆ¡n cả việc tăng giá Ä‘iện”, ông Ngãi lo ngại.

Cho tá»›i nay, có những nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài, Ä‘ã được cấp phép từ lâu, Ä‘ã ký hợp đồng mua than dài hạn vá»›i Vinacomin, nhÆ°ng vì lấn cấn giá Ä‘iện thấp, nên giờ, vẫn chÆ°a triển khai gì. Điển hình nhÆ° nhiệt Ä‘iện Hải DÆ°Æ¡ng do Malaysia đầu tÆ° theo theo hình thức BOT, hay nhiệt Ä‘iện Mông DÆ°Æ¡ng 2 do nhà đầu tÆ° Mỹ chủ trì.

"Nhiều doanh nghiệp, nhiều thành phần kinh tế hiện nay đều Ä‘ã đủ tiềm lá»±c để chi trả theo cÆ¡ chế thị trường rồi, thì hãy trả lại thị trường cho họ", ông Biên bày tỏ. Ông kể: "Vinacomin nhận được những đề nghị sẵn sàng mua than theo giá thị trường, theo giá xuất khẩu từ những nhà máy xi măng liên doanh, nhÆ°ng không dám Ä‘áp ứng vì nhÆ° thế là có phân biệt về giá giữa các khách hàng. Trong khi nếu theo thị trường thì chẳng tá»™i gì, chúng tôi lại không chấp nhận những đề nghị Ä‘ó".

"Còn thành phần nào cần há»— trợ thì Nhà nÆ°á»›c hãy há»— trợ, nhÆ° giấy vở cho học sinh, phân bón... , có thể tính cách há»— trợ trá»±c tiếp", ông Biên đề xuất

Theo vị chuyên gia này, trong Tập Ä‘oàn than, riêng phần quản trị chi phí, từ lúc thành lập Tập Ä‘oàn đến nay, Ä‘ã phải 6-7 lần đổi má»›i để theo kịp cÆ¡ chế thị trường. Kinh tế thị trường ngày nay biến đổi mạnh nhÆ° vậy, há»™i nhập theo cÆ¡ chế thị trường cÅ©ng giống nhÆ° chúng ta Ä‘ang Ä‘i trên má»™t chuyến tàu rồi, anh nào chậm thì hãy Ä‘i chuyến tàu sau, Nhà nÆ°á»›c có biện pháp há»— trợ.

"Không thể bắt tất cả chờ đợi để rồi cho cả Ä‘oàn chậm theo được. NhÆ° thế sẽ tụt hậu ", ông Biên nhấn mạnh.

Theo các doanh nghiệp này, lá»™ trình há»™i nhập, tăng  giá thị trường phải đủ ở mức hợp lý hÆ¡n. Nhà nÆ°á»›c sẽ phải Ä‘o lường mức gây sốc cho nền kinh tế và có chính sách há»— trợ cho những thành phần còn yếu kém. Bài toán của nhà làm chính sách là làm sao, giảm thiểu mọi tác Ä‘á»™ng tá»›i lạm phát, giữ bình ổn thị trường, ổn định kinh tế vÄ© mô, nhÆ°ng không đồng nghÄ©a vá»›i việc kéo lùi tiến trình thị trường hóa má»™t cách thô sÆ¡ nhÆ° hiện nay.

Nguồn: VEF