Vị tân bá»™ trưởng Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ cam kết sẽ công khai, minh bạch chuyện lá»— lãi của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, và “công bố các gian lận” nếu có, là câu chuyện thời sá»± trong tuần qua. NhÆ°ng toàn cảnh thị trường rồi sẽ ra sao trÆ°á»›c lời cảnh báo của đại diện bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng mà ông Huệ và người dân tiếp nhận nhÆ° lời Ä‘e doạ là cứ Ä‘à giảm mà không tăng giá này “hệ thống phân phối sẽ vỡ”?

Ông Huệ nói “Nhà nÆ°á»›c không dọa ai” trÆ°á»›c câu “không ai doạ được Nhà nÆ°á»›c”. Và để không ai doạ được mình, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ôi khi cÅ©ng cần “doạ” doanh nghiệp.

ChÆ°a bàn đến khả năng dám vỡ của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, bản thân việc đặt ra khả năng Ä‘ó Ä‘ã là má»™t “vÅ© khí” trong cuá»™c mặc cả nhân danh mặt hàng chiến lược mà phía bên kia không chỉ có má»™t mình bá»™ Tài chính. CÅ©ng giống nhÆ° tập Ä‘oàn Điện lá»±c nhân danh an ninh năng lượng để Ä‘òi tăng giá hay hiệp há»™i, doanh nghiệp lúa gạo từng nhân danh an ninh lÆ°Æ¡ng thá»±c để hạn chế xuất khẩu, kiềm giá bán của nông dân mà ẩn đằng sau là nhu cầu cắt lá»— cho những hợp đồng xuất khẩu Ä‘ã lỡ ký vá»›i giá thấp trong khi chÆ°a có hàng để giao. Thật tá»™i nghiệp cho người dân, cứ phải bấm bụng mua mắc, bán rẻ nhân danh lợi ích của mình.

Thứ trưởng bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú nói Ä‘úng, “có đủ xăng dầu má»›i là lợi ích lá»›n nhất của người dân”, cÅ©ng nhÆ° phải có đủ Ä‘iện, nhÆ°ng chỉ bấy nhiêu Ä‘ó thì không đủ, và không hết trách nhiệm của mình. Sao mục tiêu không là có đủ vá»›i giá rẻ nhất có thể (sau khi doanh nghiệp Ä‘ã thu lợi nhuận hợp lý)? Muốn vậy, phải giải được bài toán lá»— lãi theo cách không chỉ đọc báo cáo của doanh nghiệp là đủ. Không bàn đến chuyện Ä‘á»™ng cÆ¡, vá»›i chức năng đảm bảo nguồn cung, lÆ°u thông, phân phối, có thể hiểu thái Ä‘á»™ bảo vệ doanh nghiệp – bảo vệ hệ thống phân phối của ông Tú. NhÆ°ng vá»›i má»™t thị trường còn Ä‘á»™c quyền nhÆ° xăng dầu (Petrolimex giữ vai trò thống lÄ©nh tá»›i khoảng 60% thị phần), vá»›i cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá ná»­a thị trường, ná»­a theo sá»± chỉ đạo của Nhà nÆ°á»›c nhÆ° hiện nay thì trong lúc khó khăn, doanh nghiệp không có nhiều Ä‘á»™ng cÆ¡ cải cách quản trị để giảm lá»—. Mục tiêu, lá»™ trình chung của nền kinh tế là thị trường hoá, thị trường xăng dầu cần cạnh tranh hÆ¡n nữa để giảm thiểu việc những doanh nghiệp nhÆ° Petrolimex tối Ä‘a hoá lợi ích khi chuyển đổi từ Ä‘á»™c quyền nhà nÆ°á»›c sang Ä‘á»™c quyền doanh nghiệp. Dỡ bỏ rào cản, tạo Ä‘iều kiện cho sá»± gia nhập thị trường là việc trong tầm tay bá»™ Công thÆ°Æ¡ng vá»›i tÆ° cách là cÆ¡ quan cấp phép và là giải pháp phòng thủ mang tính chủ Ä‘á»™ng nếu quả nguy cÆ¡ vỡ hệ thống phân phối là thật.

Đúng là cần có má»™t hay nhiều Viettel trong thị trường xăng dầu, nhìn từ kinh nghiệm cạnh tranh thành công của thị trường viá»…n thông. NhÆ°ng vẫn còn câu hỏi lá»›n từ thá»±c tế hiện có 12 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu, má»™t con số không phải nhỏ. Lời giải có thể nằm ở chá»— cần phải nâng đỡ cạnh tranh hÆ¡n nữa bằng cách hạn chế vòi bạch tuá»™c hạn chế cạnh tranh hay cạnh tranh không lành mạnh của doanh nghiệp lá»›n đối vá»›i doanh nghiệp nhỏ trên tinh thần luật Cạnh tranh chứ không phải từ lòng tốt (mà đằng sau nó dá»… là những xin – cho) của cÆ¡ quan quản lý. Cho đến nay, mọi sá»± lên hay xuống giá của các doanh nghiệp đều chỉ dám theo… Petrolimex. Nên nhá»› rằng bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ang là chủ quản cục Quản lý cạnh tranh, cÆ¡ quan có chức năng bảo vệ cạnh tranh trong cả nÆ°á»›c.

Yêu cầu doanh nghiệp nào không đảm bảo dá»± trữ lÆ°u thông, có ý định rút khỏi thị trường vì lá»— hãy lên tiếng để bá»™ Tài chính biết – cách ông Huệ ứng phó vá»›i lời Ä‘e doạ trên có thể hiểu là sẽ theo hÆ°á»›ng này. Có Ä‘iều, nhÆ° Ä‘ã nói, quả bóng lại trong chân bá»™ Công thÆ°Æ¡ng. Sau há»™i thảo tuần rồi, bá»™ Tài chính Ä‘ã ra văn bản giải thích việc Ä‘iều hành (giảm) giá xăng dầu vừa qua là có sá»± thống nhất về mục tiêu và hành Ä‘á»™ng vá»›i bá»™ Công thÆ°Æ¡ng chứ hai bên không có bất đồng. Mọi sá»± thống nhất sau này, trên cÆ¡ sở nào, cÅ©ng cần được công khai, để xem có “thống nhất” vá»›i quyền lợi người dân nhÆ° lá»±a chọn của ông Huệ hay không, nhÆ°ng bản thân nó có giá trị tiền đề cho những giải pháp cần sá»± phối hợp tiếp theo.

Cho tá»›i nay, má»™t môi trường kinh doanh bình đẳng vẫn là niềm mÆ¡ Æ°á»›c của doanh nghiệp dân doanh trong tÆ°Æ¡ng quan vá»›i “đối thủ” là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c. CÅ©ng cho đến nay, quan Ä‘iểm về vai trò chủ đạo của doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c đối vá»›i những lÄ©nh vá»±c, mặt hàng thiết yếu để dá»… Ä‘iều tiết mà cùng vá»›i nó là những Æ°u Ä‘ãi vẫn tồn tại, cho dù không phải sá»± chỉ đạo nào cÅ©ng dá»… dàng nếu chỉ đạo – “cây gậy” không kèm theo “củ càrốt”. Giải pháp khả dÄ©, trong trường hợp của thị trường xăng dầu hay Ä‘iện, có lẽ là chia tách doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c Ä‘ang Ä‘á»™c quyền thành các doanh nghiệp nhỏ để chúng cạnh tranh ná»™i bá»™ vá»›i nhau nhÆ° đề xuất của nhiều người. Chia tách là việc nằm ngoài khả năng thá»±c tế của các bá»™, cho dù theo luật Cạnh tranh, cÆ¡ quan quản lý cạnh tranh có quyền này. Tập Ä‘oàn, tổng công ty do Thủ tÆ°á»›ng quyết định thành lập, thì cÅ©ng vậy đối vá»›i việc chia tách.

Còn Ä‘á»™c quyền, chÆ°a có cạnh tranh Ä‘úng nghÄ©a, chÆ°a thị trường hoá hoàn toàn thì không thể để doanh nghiệp quyết định giá, Nhà nÆ°á»›c phải can thiệp. Đó là quyết định Ä‘úng đứng trên quan Ä‘iểm về vai trò của Nhà nÆ°á»›c, nhÆ°ng lá»±a chọn này cÅ©ng đặt Nhà nÆ°á»›c trong thế mắc kẹt – mắc nợ – phải bù lá»— cÅ©ng nhÆ° bị Ä‘e doạ nhÆ° lời doạ vỡ hệ thống.

Ông Huệ nói “Nhà nÆ°á»›c không dọa ai” trÆ°á»›c câu “không ai doạ được Nhà nÆ°á»›c”. Và để không ai doạ được mình, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ôi khi cÅ©ng cần “doạ” doanh nghiệp. Cạnh tranh là lời Ä‘e doạ hữu hiệu nhất để bảo vệ thị trường, bảo vệ hệ thống phân phối. Cạnh tranh đầy đủ theo nghÄ©a chống lại mọi hành Ä‘á»™ng phản cạnh tranh, cần quyết tâm và hành Ä‘á»™ng từ nÆ¡i quản lý nền kinh tế cao nhất.

Nguồn tin: SGTT.VN