Có thể giải thích sá»± sụp đổ của giá dầu bằng má»™t nguyên tắc kinh tế hết sức Ä‘Æ¡n giản: nếu lượng cung hàng hoá vượt xa so vá»›i nhu cầu thì giá sẽ giảm xuống.

Giữa năm 2014, giá dầu thô đạt khoảng 100 USD/thùng, tùy thuá»™c vào từng loại dầu. Hiện tại, giá dầu chỉ dao Ä‘á»™ng quanh mức 30 USD/thùng, giảm 70% chỉ trong 18 tháng. Giá dầu liên tục giảm, tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c đối vá»›i những nÆ°á»›c sở hữu trữ lượng dầu mỏ lá»›n. Tuy nhiên, chính các công ty dầu phÆ°Æ¡ng Tây và các nÆ°á»›c thành viên OPEC lại chẳng lo lắng nhiều.

Thị trường dư cung dầu

Theo lý thuyết cÆ¡ bản về kinh tế, nếu lượng cung hàng hoá vượt xa so vá»›i nhu cầu thì giá sẽ giảm xuống. Trong báo cáo thị trường tháng 1/2016, CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế cho biết, "nếu không có gì thay đổi, thị trường dầu mỏ có thể chết chìm trong tình trạng dÆ° cung."

Điều này có thá»±c sá»± Ä‘úng? Chữ "chết chìm" kia là sá»± liên tưởng khập khiá»…ng. "Chết chìm” tức là chẳng thể hồi phục được nữa. Thị trường có thể kém Ä‘i Ä‘ôi chút nhÆ°ng chắc chắn không thể bằng má»™t con số 0 tròn chÄ©nh.

Vấn đề là phải tìm lại sá»± cân bằng giữa cung và cầu. Nguyên nhân chính của tình trạng hiện nay là do nguồn cung quá cao, sau Ä‘ó má»›i là do nhu cầu ở mức thấp. Thế giá»›i vẫn tiêu thụ rất nhiều dầu và Ä‘iều này sẽ còn tiếp tục trong nhiều năm nữa.

Các nhà sản xuất dầu không thể kiểm soát tổng nguồn cung

Việc nguồn cung bị đẩy lên cao chủ yếu do Mỹ và Canada tăng sản lượng Ä‘á phiến và Ảrập Xêút quyết định duy trì sản lượng từ năm 2014. Trong khi Ä‘ó, Iran được tiếp tục xuất khẩu dầu, làm lượng cung Ä‘ã tăng lại càng tăng.

Những yếu tố này tạo nên những Ä‘á»™ng lá»±c ép giá dầu xuống. Các nÆ°á»›c sản xuất dầu sẽ được hưởng lợi nếu sản lượng dầu giảm và giá tăng nhÆ°ng không phải cứ giảm sản lượng thì sẽ được hưởng lợi. Họ chỉ được hưởng lợi tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i lượng dầu cắt giảm. CÅ©ng phải nói thêm là không có cÆ¡ chế khuyến khích Ä‘iều này. Ngay cả OPEC, tuy đặt hạn ngạch khắt khe đối vá»›i các nÆ°á»›c thành viên nhÆ°ng việc các nÆ°á»›c có tuân thủ hạn ngạch Ä‘Æ°a ra hay không thì lại là chuyện khác.

Phải bán để cắt lá»—

Dầu Ä‘á phiến thì có thể dá»… dàng ngÆ°ng sản xuất. Nếu chi phí sản xuất dầu là 40 USD/thùng mà hiện tại chỉ bán được vá»›i giá 35 USD/thùng, người ta sẽ ngÆ°ng sản xuất và đợi khi giá tăng để bán.

Từ Ä‘ây, má»™t vấn đề khác nảy sinh.

Nếu nhà sản xuất phải vay nợ để có tiền khoan dầu thì chuyện Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên phải lo là làm thế nào để trả nợ. Khi Ä‘ó, dù có hoàn vốn hay lá»— thì cÅ©ng phải tiếp tục khoan dầu mà trả nợ. Đây chính là Ä‘iều mà nhiều nhà sản xuất dầu quy mô nhỏ của Mỹ Ä‘ang làm.

CÅ©ng có cách khác là chấp nhận vỡ nợ.Diá»…n biến trên thị trường trái phiếu có lãi cao cho thấy nguy cÆ¡ vỡ nợ Ä‘ang tăng lên. Giá trái phiếu cÅ©ng bị ảnh hưởng do giá dầu thấp, thanh toán nợ gặp khó.

Tiến thoái lưỡng nan

Suy cho cùng thì câu chuyện sẽ kết thúc nhÆ° thế nào? Nếu má»™t công ty dầu bị vỡ nợ và phá sản, toà án sẽ bán tài sản cho bên trả giá cao nhất. Những người nằm giữ trái phiếu thì phải bán thật nhanh.

Dầu không được chiết tách cÅ©ng là tài sản nhÆ°ng ai sẽ mua loại tài sản này?

Các công ty sản xuất dầu Ä‘a quốc gia lá»›n Ä‘ang ủ mÆ°u chờ thời, mong mua được lượng dầu này vá»›i giá rẻ. Tuy nhiên, giá giàn khoan và các mặt hàng sản xuất phụ trợ Ä‘ang tăng lên.

Trong thời gian tá»›i, chi phí để khoan giếng dầu má»›i sẽ giảm xuống. Câu hỏi được Ä‘Æ°a ra khi nào người ta sẽ ngừng bÆ¡m dầu, và nếu có ngÆ°ng thì sẽ ngÆ°ng trong bao lâu. Câu hỏi này chÆ°a có lời Ä‘áp, còn các công ty sản xuất dầu vẫn phải đối mặt vá»›i tình trạng tiến thoái lưỡng nan.

Nguồn tin: Theo Trí thức trẻ/Business Insider