Khi quân nổi dậy siết chặt vòng vây quanh thủ Ä‘ô Tripoli, nguồn cung dầu mỏ của Libya cÅ©ng bị siết lại. Má»™t số hải cảng và nhà máy lọc dầu ngừng hoạt Ä‘á»™ng vì công nhân không dám Ä‘i làm việc. Phần lá»›n các công ty dầu khí nÆ°á»›c ngoài Ä‘ã di tản nhân viên ra khỏi Libya và những người có vÅ© trang Ä‘ã bắt đầu vÆ¡ vét những thiết bị vật tÆ° còn để lại.

Cuá»™c rối loạn lan tá»›i Oman, Iran và Iraq, làm các nhà kinh doanh dầu mỏ càng hoảng sợ hÆ¡n. Má»™t sá»± gián Ä‘oạn nguồn cung từ bất kỳ nÆ°á»›c nào trong số các nÆ°á»›c này cÅ©ng đủ làm cho thị trường dầu mỏ rúng Ä‘á»™ng, cho dù Ả-rập Saudi Ä‘ang ná»— lá»±c bÆ¡m thêm nhiều dầu hÆ¡n để bù vào chá»— thiếu hụt ở các lân bang. Ná»—i hoảng sợ không chỉ đẩy giá dầu vượt mức 100 USD/thùng những ngày gần Ä‘ây mà còn tác Ä‘á»™ng tá»›i các thị trường khác, các nhà đầu tÆ° cổ phiếu chẳng hạn, Ä‘ã bắt đầu bán tháo cổ phiếu do lo ngại giá dầu cao sẽ triệt tiêu mọi khả năng hồi phục kinh tế.

Không nÆ¡i nào bình yên

Trong lúc cuá»™c đấu tranh ở Libya Ä‘ã biến thành cuá»™c ná»™i chiến thì rối loạn tiếp tục lan tá»›i Oman, má»™t vÆ°Æ¡ng quốc nhỏ và ổn định ở vùng vịnh Ba TÆ°. Hôm thứ Ba, 1-3, người biểu tình Oman Ä‘ã chặn con đường dẫn tá»›i thành phố công nghiệp Sohar, đốt cháy má»™t trạm cảnh sát và hai cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c. Ở vùng Vịnh, Oman là nÆ°á»›c sản xuất dầu nhiều nhất nằm ngoài khối OPEC, xuất khẩu má»—i ngày 860.000 thùng dầu, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 1% sản lượng toàn thế giá»›i. Ngành dầu mỏ của Oman mấy năm gần Ä‘ây nhận được sá»± đầu tÆ° lá»›n từ các tập Ä‘oàn Royal Dutch Shell, BP, Repsol và nhiều công ty khác; sản lượng tuy chÆ°a nhiều nhÆ°ng dầu của Oman chất lượng tốt, tÆ°Æ¡ng thích vá»›i hầu hết các nhà máy lọc dầu khắp thế giá»›i và Ä‘ang được xuất khẩu chủ yếu sang Nhật Bản và Trung Quốc.

Oman còn chiếm vị trí chiến lược bên bờ eo biển Hormuz, thủy lá»™ mà khoảng 40% số tàu chở dầu của thế giá»›i phải Ä‘i qua. Bên kia eo biển là Iran, cÅ©ng là má»™t nÆ°á»›c cường quốc dầu mỏ, chiếm 10% trữ lượng dầu mỏ thế giá»›i và má»—i ngày sản xuất 3,7 triệu thùng dầu. Thứ Ba tuần trÆ°á»›c, cảnh sát Iran phải bắn hÆ¡i cay để giải tán những người biểu tình chống chính phủ tại thủ Ä‘ô Tehran.  Ở Iraq, người ta hy vọng tình hình an ninh được cải thiện sẽ giúp nÆ°á»›c này khôi phục vị thế nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu, gia tăng sản lượng hiện Ä‘ang ở mức 2,3 triệu thùng/ngày. Thế nhÆ°ng cuối tuần qua, nhà máy lọc dầu lá»›n nhất nÆ°á»›c này bị Ä‘ánh bom, khiến cho sản lượng xăng của Iraq bị giảm 75.000 thùng/ngày. Vụ tấn công này xảy ra chỉ ba tuần sau khi má»™t đường ống dẫn dầu tá»›i má»™t nhà máy lọc dầu thứ hai ở phía bắc thủ Ä‘ô Baghdad bị tấn công phá hoại. “Những biến cố má»›i ở Oman, Iran và Iraq làm gia tăng mối lo ngại rằng không có nÆ¡i nào tránh được tác Ä‘á»™ng lây lan của tình trạng rối loạn. Dường nhÆ° má»—i ngày chúng ta lại thấy thêm má»™t quốc gia phải đối phó vá»›i má»™t vấn đề má»›i”, ông Helima Croft, nhà phân tích cao cấp về địa chính trị của công ty tài chính Barclays Capital, nhận định

Tác Ä‘á»™ng trÆ°á»›c mắt là giá dầu thô ngọt nhẹ Ä‘ã chạm mức 100 USD/thùng, còn dầu thô Brent ở biển Bắc Ä‘ã lên mức 115,42 USD/thùng trong phiên giao dịch thứ Ba 1-3-2011 và dao Ä‘á»™ng quanh mức ấy. Tại Mỹ, giá xăng bình quân Ä‘ã là 3,37 USD/gallon, cao hÆ¡n 20 cent má»—i gallon so vá»›i chỉ má»™t tuần trÆ°á»›c.

Trên thị trường chứng khoán, các chỉ số của thị trường Wall Street đều Ä‘i xuống trong các phiên gần Ä‘ây, có phiên Dow Jones giảm tá»›i 1,3%. Đặc biệt, thị trường chứng khoán Ả-rập Saudi tuần này có phiên giảm tá»›i 6,8% - mức giảm mạnh nhất trong hai năm qua, bất chấp giá dầu tăng liên tục và sản lượng dầu cÅ©ng tăng theo.

Chưa đến nỗi bế tắc

Trong lúc theo dõi tình hình, hãy chuẩn bị chung sống vá»›i dầu mỏ giá cao!

Hầu nhÆ° không chuyên gia dầu mỏ nào ngạc nhiên khi thấy tình trạng bất ổn chính trị ở vùng Vịnh Ä‘ã tác Ä‘á»™ng mạnh tá»›i thị trường nhÆ° thế nào. Thế giá»›i luôn khát dầu, cung và cầu Ä‘ang ở trong trạng thái cân bằng mong manh và má»™t sá»± gián Ä‘oạn nguồn cung, dù nhỏ, cÅ©ng có thể gây hoảng loạn thị trường.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, khả năng ngừng hoạt Ä‘á»™ng hoàn toàn má»™t nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ là Ä‘iều khó có thể xảy ra. Và thị trường vẫn hy vọng nguồn dầu của Ả-rập Saudi có thể bù đắp phần nào cho sá»± gián Ä‘oạn của các nÆ°á»›c khác. Ả-rập Saudi có khả năng sản xuất má»—i ngày 12,5 triệu thùng dầu, và là nÆ°á»›c sản xuất nhiều dầu nhất thế giá»›i. Hiện Ả-rập Saudi sản xuất má»—i ngày 9 triệu thùng dầu, trong Ä‘ó có 700.000 thùng sản xuất thêm để bù cho sá»± sút giảm của Libya. Các quan chức Ả-rập Saudi nói, nếu cần thiết, họ có thể khai thác tối Ä‘a “năng lá»±c dÆ° thừa”, sản xuất thêm 3,5 triệu thùng dầu má»—i ngày để bảo đảm cân bằng cung-cầu của thị trường thế giá»›i. Theo tạp chí chuyên ngành Energy Intelligence, Ả-rập Saudi Ä‘ang yêu cầu các nhà máy lọc dầu của châu Âu bị ảnh hưởng bởi sá»± gián Ä‘oạn nguồn cung của Libya Ä‘Æ°a ra số lượng và chủng loại dầu cần thiết để họ cung ứng. Ngoài Ả-rập Saudi, “năng lá»±c dÆ° thừa” của các thành viên OPEC khác vào khoảng 1,5 triệu thùng dầu/ngày, nâng tổng mức năng lá»±c dÆ° thừa lên 5 triệu thùng, chiếm 6% tổng nhu cầu dầu của thế giá»›i. Con số này cao gấp 3 lần mức 2% năm 2008.

David Knapp, nhà kinh tế năng lượng cao cấp của Energy Intelligence nhận định: “Vào lúc này, lượng dầu dá»± trữ trong kho chứa của các thÆ°Æ¡ng nhân, trong khả năng sản xuất thêm của các nÆ°á»›c OPEC và trong kho dầu dá»± trữ chiến lược của các nÆ°á»›c công nghiệp vẫn còn đủ để ứng phó vá»›i má»™t sá»± gián Ä‘oạn từ Libya”.

Ở Libya, tình hình sản xuất dầu vẫn chÆ°a hoàn toàn tuyệt vọng. Khoảng 80% hoạt Ä‘á»™ng sản xuất dầu của Libya nằm trong các vùng Ä‘ã rÆ¡i vào tay quân nổi dậy. Mặc dù công nhân nÆ°á»›c ngoài Ä‘ã rút Ä‘i gần hết, nhÆ°ng công nhân bản xứ vẫn có thể vận hành các hoạt Ä‘á»™ng khai thác; theo các chuyên gia trong ngành, hiện Libya vẫn khai thác má»—i ngày khoảng 600.000 thùng dầu, có Ä‘iều do không thể vận chuyển dầu ra khỏi nÆ°á»›c, các kho chứa ở Ä‘ây Ä‘ang đầy dầu. Phần lá»›n các mỏ dầu Libya được Ä‘iều hành bởi má»™t liên doanh 50-50 giữa công ty dầu mỏ quốc gia Libya và các tập Ä‘oàn quốc tế. Hồi đầu tháng này, công ty dầu mỏ vịnh Ả rập - công ty con của công ty dầu quốc gia Libya - cho biết, họ vẫn tôn trọng hợp đồng vá»›i khách hàng, và có thể khôi phục hoàn toàn việc sản xuất dầu trong hai tuần lá»…. Tập Ä‘oàn Eni của Italia – nhà khai thác dầu mỏ nÆ°á»›c ngoài lá»›n nhất ở Libya thì thông báo vẫn giữ lại Libya 21 kỹ sÆ° dầu mỏ và vẫn khai thác má»—i ngày 120.000 thùng dầu, bằng má»™t ná»­a sản lượng trÆ°á»›c khi xảy ra bất ổn.

Vá»›i tình trạng há»—n loạn lan rá»™ng, dòng dầu mỏ từ  Trung Đông chắc chắn bị giảm, nhÆ°ng giảm ở mức nào và kéo dài bao lâu, cÅ©ng nhÆ° giá dầu sẽ tăng đến Ä‘âu là Ä‘iều khó Ä‘oán trÆ°á»›c. NhÆ°ng tác Ä‘á»™ng của nó đến kinh tế thì Ä‘ã rõ: ở nhiều nÆ¡i, lạm phát bắt đầu tăng nhanh và mọi người đều phải thắt lÆ°ng buá»™c bụng. Trong 40 năm qua, cứ má»—i khi có cÆ¡n sốc dầu mỏ thì kinh tế toàn cầu lại rÆ¡i vào suy thoái. Nếu giá dầu tăng thêm 10 USD má»—i thùng và kéo dài 1 năm thì tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ giảm 0,2 Ä‘iểm phần trăm, nếu kéo dài 2 năm thì mức giảm tăng trưởng sẽ là 1%. Có thể lần này cÅ©ng vậy, nên trong lúc theo dõi tình hình, hãy chuẩn bị chung sống vá»›i dầu mỏ giá cao.

Nguồn: DDDN