Mỹ đổ nhiều tỉ USD vào cuá»™c chiến Afghanistan nhÆ°ng rồi việc đấu thầu các mỏ dầu ở Ä‘ây lại không hề dá»…

Chakib Khelib, cá»±u Bá»™ trưởng dầu mỏ Algeria, giải thích vá»›i hãng tin Reuters: “Exxon sẽ không đầu tÆ° vào Afghanistan trừ khi thị trường này có nhiều tiềm năng. Nếu gã khổng lồ dầu mỏ Mỹ nhòm ngó nguồn tài nguyên của Afghanistan, chính là bởi việc khai thác tại nÆ°á»›c này dá»… hÆ¡n khai thác tại Bắc Cá»±c”. Vì vậy, tập Ä‘oàn Exxon sẽ quan tâm đến nguồn tài nguyên dầu mỏ của Afghanistan, Ä‘iều Ä‘ã được nhiều phÆ°Æ¡ng tiện thông tin đại chúng nói tá»›i hồi tháng 7 vừa qua. Thách thức chính nằm ở các cuá»™c đấu thầu để bắt đầu giai Ä‘oạn khoan thăm dò tại bồn địa Afghanistan - Tajikistan. Khu vá»±c phía Bắc Afghanistan này có thể chứa nhiều mỏ vàng Ä‘en có trữ lượng khổng lồ.

Trong Ä‘ánh giá má»›i nhất, Cục thăm dò địa chất Mỹ (USGS) dá»± báo khu vá»±c trên có trữ lượng 1,9 tá»· thùng. Đợt gọi thầu cho khu vá»±c trên diá»…n ra đến cuối tháng 10 và kết quả sẽ được công bố vào giữa tháng 12. Công ty trúng thầu có quyền tham khảo các tài liệu từ Bá»™ Tài nguyên mỏ Afghanistan và USGS. Các tài liệu Ä‘ánh giá các mỏ chứa hàng triệu thùng dầu nằm tại 6 lô khác nhau. Các hoạt Ä‘á»™ng khai thác dá»± kiến sẽ diá»…n ra vào tháng 3/2013. Lúc này, chỉ có Bá»™ tài nguyên mỏ Afghanistan ra thông báo về hoạt Ä‘á»™ng đấu thầu khai thác. Các ban ngành khác vẫn tỏ ra kín Ä‘áo. Đối vá»›i Chính phủ Afghanistan, triển vọng khai thác dầu mỏ là rất lá»›n. Bá»™ Kinh tế Afghanistan Ä‘ánh giá dầu mỏ có thể mang lại 9,75 tá»· euro/năm cho đất nÆ°á»›c. Đó là má»™t nguồn thu lá»›n trong khi GDP của Afghanistan năm 2011 ở mức 16,4 tá»· euro và phải phụ thuá»™c chủ yếu vào viện trợ của quốc tế.

Hiện có 8 công ty Ä‘ang cạnh tranh đấu thầu các mỏ tại bồn địa Afghanistan - Tajikistan. Ngoài Exxon còn có 7 công ty nhỏ hÆ¡n gồm: Dragon Oil (Arập Xêút), Kuwait Energy (Koweit), ONGC Videsh (Ấn Độ), Petra Energia (Brazil), Pakistan Petroleum (Pakistan), PTT (Thái Lan), TPAO (Thổ NhÄ© Kỳ).

Ông Chakib Khelib Ä‘ánh giá sá»± hiện diện của má»™t công ty nhÆ° Exxon sẽ là má»™t cam kết trấn an các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài khác.

TÆ°á»›ng Ricky Waddell, phụ trách ủy ban chống tham nhÅ©ng của NATO, Ä‘ánh giá: “Exxon là má»™t công ty lá»›n. Sá»± hiện diện của công ty này đồng nghÄ©a nói không vá»›i tham nhÅ©ng”.

Người Mỹ và đồng minh hiểu rõ tầm quan trọng của Afghanistan và an ninh của nÆ°á»›c này phụ thuá»™c vào khả năng của các đối tác quốc tế. Washington cùng vá»›i các đồng minh khác Ä‘ang cổ vÅ© các tập Ä‘oàn lá»›n của mình thâm nhập Afghanistan.

Trong đợt gọi thầu trên, Bá»™ trưởng tài nguyên mỏ Afghanistan Wahidullah Shahrani Ä‘ã nhiệt liệt chào Ä‘ón các công ty nÆ°á»›c ngoài qua tuyên bố: “Sá»± hiện diện Ä‘ông đảo các đối tác chứng minh sức tăng trưởng nhanh và mạnh mẽ trong lÄ©nh vá»±c dầu khí của Afghanistan. Thành công này nối tiếp bản hợp đồng mà công ty dầu khí Trung Quốc CNPC Ä‘ã ký kết cuối năm 2011 để phát triển cÆ¡ sở hạ tầng khai thác dầu khí tại bồn địa Amu Darya”.

ExxonMobil Ä‘ang dá»± tính tham gia đấu thầu dầu và khí đốt sáu lô ở miền bắc Afghanistan

Dana Rohrabacher, đại diện của đảng Cá»™ng hòa Mỹ, tỏ ra không hài lòng khi thấy Bắc Kinh chiếm chá»— tại Afghanistan, và nói "người Trung Quốc Ä‘ang vÆ¡ vét tài nguyên kinh tế khi lợi dụng má»™t cuá»™c chiến do Mỹ phát Ä‘á»™ng”. Tuy nhiên, Exxon không phải là công ty lá»›n duy nhất dá»± định đầu tÆ° lá»›n vào Afghanistan. TrÆ°á»›c Ä‘ó, JP Morgan Chase Ä‘ã quan tâm tá»›i các mỏ vàng của Afghanistan vá»›i khoản đầu tÆ° 32,5 triệu euro. Má»™t số nhà phân tích tỏ ra ngạc nhiên khi không thấy tập Ä‘oàn Total của Pháp đầu tÆ° vào Afghanistan. Tuy nhiên, Total cÅ©ng Ä‘ang chăm chú theo dõi sát các trữ lượng dầu mỏ của Afghanistan. Giai Ä‘oạn 2009-2010, Total dá»± định tham gia vào đợt đấu thầu má»™t số mỏ dầu nhỏ hÆ¡n tại khu vá»±c Kashkari. Do tham gia muá»™n, Total Ä‘ã không thể cạnh tranh được vá»›i các đối tác khác.

Năm 2011, nghị sỹ Pháp Françoise Hostalier đồng thời là má»™t chuyên gia về Afghanistan Ä‘ã soạn thảo má»™t báo cáo của nghị viện trình Tổng thống Sarkozy khi Ä‘ó, trong Ä‘ó đề cập đến mối quan hệ đối tác kinh tế tiềm năng giữa Pháp và Afghanistan. Pierre Olinger, nhân vật số 2 của Total, Ä‘ánh giá: “Total Ä‘ang chăm chú theo dõi những gì Ä‘ang diá»…n ra tại Afghanistan. Vấn đề đặt ra, Ä‘ó là luật pháp của nÆ°á»›c này không thích hợp chút nào vá»›i việc quản lý và khai thác của má»™t công ty nhÆ° Total. Luật pháp cấm việc tách hoạt Ä‘á»™ng thăm dò và khai thác. Những rủi ro trên là quá lá»›n đối vá»›i các công ty chuyên về những lÄ©nh vá»±c trên”.

Người Trung Quốc Ä‘ã phải liên kết vá»›i tập Ä‘oàn Watan thành má»™t liên doanh để được khai thác lô đầu tiên. Những thùng dầu đầu tiên tại bồn địa Amu Darya sẽ được hút lên vào mùa thu tá»›i, vá»›i mức Ä‘á»™ 5.000 thùng/ngày trong giai Ä‘oạn đầu. Afghanistan sẽ được hưởng 70% lợi ích từ hoạt Ä‘á»™ng này, hÆ¡n nhiều các khoản thuế khai thác khác. Tuy nhiên, mỏ này chỉ có trữ lượng từ 70-80 triệu thùng, rất khiêm tốn so vá»›i bồn địa Afghanistan - Tajikistan. Việc liên doanh vá»›i má»™t công ty địa phÆ°Æ¡ng là má»™t cản trở thá»±c sá»± đối vá»›i các tập Ä‘oàn quốc tế muốn đầu tÆ° vào Afghanistan.

Trong trường hợp của Trung Quốc, việc liên minh vá»›i công ty Watan không mang tính trung lập bởi công ty của Afghanistan này thuá»™c phe nhóm của Tổng thống Karzai. Những thành phần lãnh đạo của tập Ä‘oàn này gồm cặp anh em ruá»™t Ahmad và Rashid Popal là họ hàng của tổng thống trong khi người em ruá»™t của tổng thống có tên Quayum Karzaï lại là cổ Ä‘ông chính. Tuy nhiên, liên doanh này không thể là má»™t sá»± bảo đảm cho CNPC. Người Trung Quốc Ä‘ã Ä‘ánh giá thấp khoảng cách xa giữa Kabul vá»›i mỏ dầu, nằm tại vùng đất của nhận vật Abdul Rachid Dostom. Vị thủ lÄ©nh địa phÆ°Æ¡ng này Ä‘ã thành công trong việc liên kết vá»›i Liên Xô cÅ©, sau Ä‘ó vá»›i tÆ°á»›ng Massoud rồi phản bá»™i trÆ°á»›c khi gia nhập Liên minh phÆ°Æ¡ng Bắc năm 2001. Abdul Rachid Dostom sẽ có thể cá»­ binh sỹ Ä‘e dọa các công nhân Trung Quốc để đỏi má»™t phần lợi ích. Các biện pháp nhÆ° vậy rất khó bị trừng trị khi người dân Afghanistan luôn nghe theo các thủ lÄ©nh địa phÆ°Æ¡ng để bảo vệ lợi ích khu vá»±c hÆ¡n là theo các nhà lãnh đạo Kabul.

Theo Johan Freckaus, ngoài vấn đề an ninh, các thói quen địa phÆ°Æ¡ng trên cÅ©ng làm nản lòng các nhà đầu tÆ°, cả người Pháp lẫn người Mỹ. Người Afghanistan sẵn sàng Ä‘ón tiếp cả thế giá»›i, họ tạo mọi cÆ¡ há»™i nếu kết quả làm mình hài lòng. Còn không, họ sẽ xua Ä‘uổi. Những nguy cÆ¡ nhÆ° vậy cÅ©ng làm các công ty tÆ° nhân lo ngại. Mặc dù được các chính phủ phÆ°Æ¡ng Tây khuyến khích, các công ty Ä‘a quốc gia Ä‘ang tiếp tục do dá»± khi đầu tÆ° và má»™t đất nÆ°á»›c xếp thứ 4 trong số các nÆ°á»›c tham nhÅ©ng nhất thế giá»›i. Nếu vốn có thể là phÆ°Æ¡ng tiện há»— trợ nền kinh tế Afghanistan Ä‘ang yếu kém thì các nhà quan sát cÅ©ng tỏ ra hoài nghi khi phần lá»›n các nÆ°á»›c giàu nguồn tài nguyên thiên nhiên vẫn tiếp tục bị tàn phá, nhÆ° trường hợp Iraq, CHDC Congo hay Sudan.

Nguồn tin: AP