Giá dầu thế giá»›i tăng vọt, đẩy giá xăng tại các quốc gia lên cao ngất ngưởng, vượt quá sức chịu Ä‘á»±ng của người dân. Giá»›i chuyên gia khẳng định đầu cÆ¡ chính là nguyên nhân dẫn tá»›i tình trạng giá dầu cao.

Giá dầu cao Ä‘ã đẩy giá xăng lên trên 4 USD/gallon tại Mỹ - Ảnh: AFP

Giá dầu thô trên sàn giao dịch New York (Mỹ) Ä‘ang dao Ä‘á»™ng ở mức 112-113 USD/thùng. Tuy nhiên, theo khảo sát của CÆ¡ quan thông tin năng lượng Mỹ, chi phí trung bình để sản xuất má»™t thùng dầu, tính từ thăm dò, phát triển cho đến khai thác và thuế, chỉ khoảng 30 USD. Giá»›i chuyên gia xác định vá»›i mức chi phí Ä‘ó cá»™ng thêm phí vận chuyển và sá»± tác Ä‘á»™ng của yếu tố cung - cầu thì giá dầu ở mức 75-85 USD/thùng là hợp lý.

Vậy tại sao giá dầu liên tục tăng vọt trong thời gian qua? Sá»± hồi phục của nền kinh tế toàn cầu khiến nhu cầu dầu gia tăng. Đồng USD yếu, bất ổn ở Trung Đông và Bắc Phi Ä‘óng má»™t vai trò Ä‘áng kể nhÆ°ng không phải là quyết định. Dù xuất khẩu dầu từ Libya bị ngÆ°ng trệ, nhÆ°ng nguồn cung từ Saudi Arabia tăng từ 8,3 triệu thùng lên 8,5 triệu thùng/ngày.

Tổ chức Các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) khẳng định có đủ dầu trên thị trường để Ä‘áp ứng nhu cầu. Hồi giữa tháng 4, Saudi Arabia khẳng định thị trường trên thá»±c tế dÆ° thừa dầu, do Ä‘ó Ä‘ã cắt giảm sản lượng 800.000 thùng/ngày vì nhu cầu sụt giảm. Dá»± trữ dầu của Mỹ cÅ©ng cao hÆ¡n 12,6 triệu thùng so vá»›i mức trung bình trong năm năm qua.

Các chuyên gia dầu khí xác định nguyên nhân chủ yếu đẩy giá dầu tăng là do tình trạng đầu cÆ¡. “Đầu cÆ¡ tăng gấp bốn lần so vá»›i tháng 6-2008” - nhà phân tích năng lượng David Greely của Hãng Goldman Sachs cho biết. Hồi cuối tháng 3, Goldman cho biết cứ 1 triệu thùng dầu bị găm giữ do đầu cÆ¡ Ä‘ã đẩy giá dầu tăng 8-10 cent/thùng. Goldman Æ°á»›c tính từ giữa tháng 2 đến cuối tháng 3, các nhà buôn trên sàn giao dịch New York Ä‘ã đầu cÆ¡ khoảng 100 triệu thùng dầu, đẩy giá dầu thêm khoảng 10 USD/thùng.

Giữa tháng 4, dá»±a trên Æ°á»›c tính 8-10 cent/ thùng của Goldman, Reuters Æ°á»›c tính “phí đầu cÆ¡” được tính vào giá dầu khoảng 21,4-26,75 USD/thùng. Thậm chí, nhÆ° tính toán của chuyên gia Daniel J.Weiss thuá»™c Trung tâm tiến bá»™ Mỹ, “phí đầu cÆ¡” có thể “góp” cho giá dầu tá»›i 30-40 USD/thùng. Trong cuốn Những kẻ tá»™i phạm cÆ°á»›p phá thị trường dầu thế giá»›i, chuyên gia Leah McGrath Goodman Ä‘ã chỉ ra má»™t thá»±c tế là giá dầu không được ấn định ở Vienna (Áo), nÆ¡i OPEC đặt trụ sở, mà là ở sàn giao dịch New York tại khu Manhattan (Mỹ).

Do vậy, giáo sÆ° Steve A. Yetiv thuá»™c ĐH Old Dominion (Mỹ) cho rằng chính quyền Mỹ cần áp dụng các biện pháp để ngăn chặn nạn đầu cÆ¡ dầu thô. Ủy ban giao dịch hợp đồng hàng hóa kỳ hạn (CFTC) Mỹ cÅ©ng Ä‘ã được Quốc há»™i Mỹ giao quyền để đảm bảo giá dầu phản ánh Ä‘úng cán cân cung - cầu.

Theo giáo sÆ° Yetiv và chuyên gia Weiss, CFTC cần giá»›i hạn số lượng hợp đồng mua dầu của giá»›i giao dịch, tăng mức tiền trả trÆ°á»›c cho các hợp đồng (nhà đầu tÆ° muốn mua cổ phiếu phải trả trÆ°á»›c 50%, trong khi nhà buôn dầu chỉ phải trả trÆ°á»›c 6% cho má»™t hợp đồng mua dầu), hay áp đặt phí đối vá»›i hoạt Ä‘á»™ng mua bán mang tính đầu cÆ¡...

Nguồn: Reuters, Huffington Post, Americanprogress.org