Giá dầu trên thị trường thế giá»›i tuần qua Ä‘ã tăng lên tá»›i 92 USD/thùng. Giá»›i chuyên gia cảnh báo giá dầu sẽ sá»›m chạm ngưỡng 100 USD/thùng. Đâu là nguyên nhân đẩy giá dầu tăng chóng mặt?

Giá dầu tăng Ä‘ang đẩy giá xăng và tỉ lệ lạm phát ở nhiều quốc gia tăng cao Ảnh: AFP

Ngày 3-1, chuyên gia kinh tế Fatih Birol của CÆ¡ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cảnh báo giá dầu thô “Ä‘ang Ä‘i vào vùng nguy hiểm đối vá»›i nền kinh tế toàn cầu” và sẽ sá»›m chạm ngưỡng 100 USD/thùng. IEA Æ°á»›c tính chi phí năng lượng của 34 nền kinh tế phát triển nhất thế giá»›i Ä‘ã tăng 30% trong năm 2010, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng mức sụt giảm 0,5% GDP của các quốc gia này.

Báo Financial Times Æ°á»›c tính nếu giá dầu tiếp tục duy trì ở mức 90 USD/thùng trong năm 2011 thì Liên minh châu Âu (EU) sẽ tốn 2,1% GDP cho nhập khẩu dầu. Giá»›i chuyên gia năng lượng dá»± báo năm 2011 giá dầu sẽ tăng thêm trung bình 8%. Nhiều người bi quan cho rằng cuá»™c khủng hoảng giá dầu tháng 7-2008, khi giá dầu trên thị trường New York vọt lên tá»›i 147 USD/thùng, có nguy cÆ¡ trở lại.

Lần ấy, theo các chuyên gia, nguyên nhân dẫn đến cuá»™c khủng hoảng giá dầu má»™t phần do cung không đủ cầu. Khi Ä‘ó thế giá»›i không bÆ¡m đủ lượng dầu cho nhu cầu của các nền kinh tế Ä‘ang tăng trưởng nóng, nhất là Trung Quốc và Ấn Độ. “Câu chuyện của năm 2008 là do cung không tăng kịp theo cầu bởi nguồn cung, ngoài Tổ chức Các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), Ä‘ã không tăng trong liên tiếp vài năm” - chuyên gia Antoine Halff của Hãng nghiên cứu Newedge Group tại New York Ä‘ánh giá.

NhÆ°ng nay bức tranh tài chính và thị trường hoàn toàn khác năm 2008 bởi nguồn cung cấp dầu thô trên thế giá»›i hiện rất dồi dào - ông Olivier Jakob, giám đốc Công ty phân tích năng lượng PetroMatrix ở Thụy SÄ©, nhận định.

Theo IEA, sau năm 2008 hầu hết các nÆ°á»›c đều tăng cường dá»± trữ dầu thô. Lượng dá»± trữ của các nÆ°á»›c thành viên Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) hiện ở mức 60 ngày nhu cầu, thay vì 53 ngày nhÆ° năm 2008. Hiện OPEC sản xuất 29.407.000 thùng dầu/ngày, tăng hÆ¡n so vá»›i mức 29.332.000 thùng/ngày của tháng 11-2010. Riêng Saudi Arabia trong năm 2010 Ä‘ã sản xuất 8.400.000 thùng/ngày, cao hÆ¡n chỉ tiêu 4,3%.

Nguồn cung từ các nÆ°á»›c ngoài OPEC cÅ©ng ổn định bởi mức sụt giảm từ các giếng dầu của Hãng Cantarell (Mexico) Ä‘ã chậm lại. Viá»…n cảnh nguồn cung dầu khí rất sáng sủa vá»›i các giếng dầu má»›i ngoài khÆ¡i Brazil chứa tá»›i 26 tỉ thùng, trong khi sản lượng khai thác của Nigeria và Iraq gia tăng. OPEC hoàn toàn có thể tăng lượng khai thác thêm 5-6 triệu thùng/ngày.

Vậy tại sao giá dầu liên tục tăng thời gian qua? Má»™t số chuyên gia cho rằng nguyên nhân chính là do nhu cầu của các nÆ°á»›c châu Á tăng mạnh. Chuyên gia năng lượng Adam Sieminski của Ngân hàng Deutsche Æ°á»›c tính nhu cầu dầu thô của Trung Quốc tăng hÆ¡n 1.000.000 thùng/ngày trong năm 2010 và sẽ tăng thêm 880.000 thùng/ngày trong năm 2011. CÆ¡n sốt xe hÆ¡i tại Trung Quốc, vá»›i doanh số bán xe 11 tháng đầu năm 2010 tăng 30% so vá»›i cùng kỳ năm 2009, cÅ©ng đẩy nhu cầu dầu của nÆ°á»›c này tăng cao.

Nền kinh tế Mỹ có bÆ°á»›c phục hồi trong năm 2010, mùa Ä‘ông bất thường ở Mỹ và châu Âu... cÅ©ng là nguyên nhân đẩy mức cầu tăng lên. Trong khi Ä‘ó, OPEC không có ý định tăng sản lượng khai thác để giảm giá dầu. Má»™t số quan chức OPEC công khai tuyên bố họ muốn mức giá 100 USD/thùng.

Thế nhÆ°ng theo IEA, nhu cầu dầu thế giá»›i vẫn còn yếu sau hai năm khủng hoảng. Chuyên gia Fatih Birol và Olivier Jakob cho rằng chính Cục Dá»± trữ liên bang Mỹ (FED) phải chịu trách nhiệm đối vá»›i việc giá dầu tăng cao. “Hàng tỉ USD tiền đầu cÆ¡ Ä‘ang đổ vào thị trường dầu thô - ông Birol cho biết - Giá»›i đầu tÆ° Ä‘ang sá»­ dụng lá bài của họ để kiếm lợi”. Chuyên gia Jakob cho biết đầu tÆ° vào dầu thô Ä‘ã tăng vọt kể từ tháng 8-2010, khi FED tuyên bố bÆ¡m 600 tỉ USD vào thị trường tài chính.

“TrÆ°á»›c tuyên bố của FED, mối quan tâm của giá»›i đầu tÆ° đối vá»›i dầu thô là khá bình thường, nhÆ°ng nay Ä‘ã tăng vọt - ông Jakob nhận định - FED đổ 1.000 tỉ USD vào nền kinh tế trong vòng sáu tháng và số tiền Ä‘ó phải chảy vào Ä‘âu Ä‘ó. Kết quả là má»™t phần Ä‘ã chảy vào dầu thô”.

Các chuyên gia cho rằng do nguồn cung ổn định, chắc chắn sẽ không có chuyện giá dầu lặp lại “cÆ¡n Ä‘iên loạn” của năm 2008. “Giá dầu có thể sẽ tăng trong năm 2011 nhÆ°ng chỉ tăng nhẹ chứ không tăng Ä‘iên cuồng” - nhà đầu tÆ° Dennis Gartman nhận định. Dù vậy, Ä‘a số ý kiến đều nhận định giá dầu xấp xỉ 100 USD/thùng cÅ©ng đủ để tăng chi phí năng lượng của các nền kinh tế, thành phố, nhà máy... và Ä‘iều này Ä‘e dọa tiến trình phục hồi của nền kinh tế toàn cầu.

Nguồn: Bloomberg, Financial Times, Times