Quan Ä‘iểm trên vừa được ông Nguyá»…n Tiến Thá»a - Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bá»™ Tài chính) Ä‘Æ°a ra trong há»™i thảo “Thị trÆ°á»ng kinh doanh xăng dầu: Những vấn Ä‘á» quản lý Nhà nÆ°á»›c và kinh doanh hiện nay” do Viện Kinh tế Việt Nam tổ chức sáng 21/9 tại Hà Ná»™i. Tuy nhiên, việc triển khai và quản lý vấn Ä‘á» này thế nào hiện vẫn còn nhiá»u ý kiến trái ngược.
Theo TS. Bùi Ngá»c Bảo, Tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam: Việc tiếp tục can thiệp giá và áp dụng má»™t cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành trong Ä‘iá»u kiện giá xăng dầu thế giá»›i biến Ä‘á»™ng rất nhanh chóng theo hai xu hÆ°á»›ng ngược nhau Ä‘ã dẫn đến má»™t nghịch lý là: trong thá»i kỳ giá thế giá»›i Ä‘ã giảm sâu, Nhà nÆ°á»›c vẫn phải bá» má»™t số tiá»n bù giá tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng, tháºm chí cao hÆ¡n so vá»›i giai Ä‘oạn giá thế giá»›i tăng đỉnh Ä‘iểm; phân khúc số tiá»n bù giá cho từng giai Ä‘oạn trong năm 2008 có thể thấy rõ nháºn định này (khoảng 12 ngàn tá»· /11 ngàn tá»·).
Ngoài ra, doanh nghiệp (DN) vẫn chÆ°a thá»±c sá»± được xác định giá bán nhÆ° các văn bản quy định. Äiá»u này tạo nên sá»± mấp mô vá» giá bán và DN không bình đẳng trong cạnh tranh, các văn bản má»›i tiếp tục ra Ä‘á»i song cÅ©ng chÆ°a Ä‘i vào thá»±c tế, cÆ¡ chế đăng ký giá vẫn nặng tính xin cho…
Những bất cáºp trên Ä‘ã dẫn đến việc hệ lụy của quy định đăng ký, giá bán trong nÆ°á»›c thÆ°á»ng không bắt kịp giá thị trÆ°á»ng. TS. VÅ© Äình Ánh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trÆ°á»ng giá cả (Bá»™ Tài chính) cho rằng: Giá xăng dầu các nÆ°á»›c chỉ khác nhau ở khoản thu từ thuế xăng dầu để ná»™p vào ngân sách nhà nÆ°á»›c. Vì thế, cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành chính sách thuế và các khoản thu khác cÅ©ng cần có sá»± thay đổi. CÆ¡ chế giao quyá»n tá»± quyết định giá bán cho DN má»›i chỉ tháo gỡ má»™t phần sá»± phụ thuá»™c, lúng túng của các DN khi giá xăng dầu lên hay xuống. Rõ ràng, DN vẫn chÆ°a thá»±c sá»± tá»± chủ khi còn phụ thuá»™c vào cÆ¡ chế xin ý kiến.
Ông Cao DÆ° SÆ¡n, Phó giám đốc Công ty Cổ phần Hoá dầu Quân Ä‘á»™i cho rằng: Việc tăng giảm giá theo thị trÆ°á»ng khu vá»±c và thế giá»›i nên giao cho các DN đầu mối chủ Ä‘á»™ng, nhÆ°ng nên có biên Ä‘á»™ để tránh ảnh hưởng xấu tá»›i toàn bá»™ ná»n kinh tế. Thá»±c tế, các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối có Ä‘iá»u kiện và năng lá»±c khác nhau, giá đầu vào cÅ©ng khác nhau. Do váºy, nên để các DN này tá»± xây dá»±ng giá bán để các nhà phân phối (tổng đại lý, đại lý) có sá»± lá»±a chá»n và cung cấp tá»›i ngÆ°á»i tiêu dùng vá»›i mức giá hợp lý nhất.
Äể giải quyết bài toán xăng dầu hiện nay, TS VÅ© Äình Ánh cho rằng: cần phải giải quyết được bài toán vá» lợi ích giữa Nhà nÆ°á»›c - DN và ngÆ°á»i tiêu dùng. Nếu giá xăng dầu tăng thì Nhà nÆ°á»›c và DN được lợi, còn giá giảm chỉ có ngÆ°á»i tiêu dùng được lợi, nên cần tách quyá»n lợi của nhà nÆ°á»›c ra khá»i quyá»n lợi của DN. Äồng thá»i, nên áp dụng cÆ¡ chế Chính phủ công bố trần giá bán lẻ xăng dầu theo thá»i Ä‘iểm tính trên cÆ¡ sở công thức: Giá bán lẻ = Giá nháºp CIF x tá»· giá + các khoản phải ná»™p + phí lÆ°u thông.
Khi giá bán lẻ xăng dầu tính theo công thức trên biến Ä‘á»™ng trong khoảng 5-15% thì Chính phủ công bố trần giá bán lẻ má»›i. Khi biến Ä‘á»™ng trên 15% thì Chính phủ cân đối để công bố trần giá má»›i và công bố giảm khoản phải ná»™p vào ngân sách Nhà nÆ°á»›c của DN kinh doanh xăng dầu. Khoản giảm ná»™p vào ngân sách nhà nÆ°á»›c do Nhà nÆ°á»›c qui định đủ để đảm bảo mục tiêu bình ổn giá xăng dầu và DN hạch toán đầy đủ nhÆ°ng không thay đổi thuế suất. Thá»i gian giữa 2 lần công bố tăng/giảm giá bán lẻ xăng dầu không được ngắn hÆ¡n 15 ngày.
Giải thích cho việc Ä‘iá»u hành giá xăng dầu thá»i gian qua cÅ©ng nhÆ° thá»i gian tá»›i, ông Nguyá»…n Tiến Thá»a cho biết, do tiêu thụ xăng dầu trong nÆ°á»›c vẫn phụ thuá»™c vào việc nháºp khẩu mà giá thế giá»›i thì liên tục biến đổi trong khi chính sách Ä‘Æ°a ra luôn có Ä‘á»™ trá»… nên việc Ä‘iá»u hành thá»i gian qua còn lúng túng là khó tránh khá»i. Äể giải quyết bài toán này, Liên Bá»™ Ä‘ang xem xét phÆ°Æ¡ng án để DN chủ Ä‘á»™ng tăng, giảm giá.
Theo Ä‘ó, đối vá»›i trÆ°á»ng hợp Ä‘iá»u chỉnh tăng giá, khi giá vốn bình quân trong thá»i gian dá»± trữ lÆ°u thông tăng đến 7% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, DN được quyá»n tăng giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng. Khi giá vốn tăng từ trên 7-12% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành DN được quyá»n tăng giá 7%, cá»™ng thêm 60% của mức giá vốn tăng từ 7-12%; 40% của giá vốn tăng còn lại được bù đắp bằng quỹ bình ổn giá. Khi giá vốn tăng trên 12% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, Nhà nÆ°á»›c sẽ công bố áp dụng má»™t biện pháp hoặc kết hợp các biện pháp bình ổn nhÆ°: cho phép DN Ä‘iá»u chỉnh giá ở mức Ä‘á»™ nhất định, ngừng trích quỹ bình ổn giá, giảm thuế…
Äối vá»›i trÆ°á»ng hợp Ä‘iá»u chỉnh giảm giá sẽ làm ngược lại vá»›i quy trình tăng giá: Tức là trong khoảng giá giảm 7% DN phải giảm giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng. Từ trên 7-12% DN giảm giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng. Vá»›i mức trên 12%, sau khi cÆ¡ quan có thẩm quyá»n áp dụng các chính sách Ä‘iá»u tiết nhÆ° thuế, quỹ bình ổn giá… DN tiếp tục giảm giá bán, không hạn chế khoảng thá»i gian giữa hai lần giảm giá và số lần giảm giá./.
( VEN )
