Việc nói tăng thuế, phí để bù má»™t phần hụt thu ngân sách thì Ä‘úng nhÆ°ng không phải tất cả đều thuá»™c diện này.

Nhiều loại phí đồng loạt tăng: Hiểu áp lá»±c Bá»™ Tài chính

TS Bùi Đức Thụ, Ủy viên thường trá»±c Ủy ban tài chính ngân sách của Quốc há»™i chia sẻ vá»›i Đất Việt sau khi có ý kiến chuyên gia cho rằng hàng loạt thuế, phí tăng trong năm 2015 là vì áp lá»±c bù hụt thu ngân sách và trả nợ công.

Quyền lợi của người dân được xem xét trên hết

PV: - ThÆ°a ông lý giải về việc hàng loạt phí đồng loạt được đề xuất tăng trong năm 2015 (thuế môi trường xăng dầu 300%, má»™t số phí đường bá»™…) giá»›i chuyên gia kinh tế cho rằng vì lý do áp lá»±c thất thu ngân sách, trả nợ công. Ông bình luận nhÆ° thế nào về nhận định này? Theo ông, việc tăng phí để bù thu ngân sách và trả nợ công có phù hợp hay không và vì sao?

TS Bùi Đức Thụ: - Việc nói tăng thuế, phí để bù má»™t phần hụt thu ngân sách thì Ä‘úng nhÆ°ng không phải tất cả đều thuá»™c diện này.

NhÆ° má»›i Ä‘ây khi Chính phủ đề xuất tăng phí môi trường lên 300% Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc há»™i Ä‘ã có báo cáo thẩm tra cho thấy sá»± cần thiết, quan trọng của việc tăng phí này trong Ä‘ó có ổn định sản xuất kinh doanh.

HÆ¡n nữa khi thuế xuất nhập khẩu giảm, nhất là khi chúng ta phải theo lá»™ trình WTO và ATIVA, thì chúng ta phải tạo ra sá»± bình đẳng. Mức chênh lệch ở Ä‘ây tÆ°Æ¡ng đối cao từ 5 đến 35%. Ngay bây giờ Ä‘ã có Ä‘á»™ chênh 15% rồi mà xuống rất Ä‘á»™t ngá»™t. Về nguyên tắc Ä‘iều chỉnh thuế bao giờ cÅ©ng phải nÆ°Æ¡ng trợ nhau, sá»­ dụng các công cụ thuế để không làm thu ngân sách tụt xuống. Trong Ä‘ó có nhiều thuế nhÆ° thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường.

Còn má»™t số phí về đường bá»™, hay hàng không thì thuá»™c diện giá dịch vụ nên Ä‘ã Ä‘Æ°a ra khỏi pháp lệnh phí và lệ phí, tức là hoạt Ä‘á»™ng theo cÆ¡ chế thị trường. Chỉ còn má»™t số loại nhà nÆ°á»›c quản lý theo danh mục của Luật giá.

Còn việc trả nợ công thì trả theo hiệp định vay chứ không phải thu thêm để trả nợ công. Vì vậy cần phải nhìn nhận trên phÆ°Æ¡ng diện tổng quan hÆ¡n.

PV: - Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, người dân phải làm việc gấp hai gấp ba để đạt được mức thu nhập đủ chi tiêu, ông Ä‘ánh giá, việc nhiều loại phí tăng đồng loạt sẽ có ảnh hưởng tá»›i đời sống của người dân nhÆ° thế nào? Trong trường hợp này, quyền lợi của người dân Ä‘ã được tính đến ra sao?

TS Bùi Đức Thụ: - Ở Ä‘ây chúng ta cần phân định rạch ròi từng loại thuế, phí khác nhau chứ không thể Ä‘ánh đồng tất cả.

Riêng vá»›i phí môi trường đối vá»›i xăng dầu, khi đầu vào thấp nhÆ° vậy nếu không tăng cÅ©ng sẽ là không cân đối. HÆ¡n nữa các nÆ°á»›c trong khu vá»±c giá xăng dầu cÅ©ng ở mức cao hÆ¡n. NhÆ° vậy rất dá»… xảy ra buôn lậu.

HÆ¡n nữa việc tăng phí cÅ©ng là ổn định thị trường xăng dầu, ổn định đầu vào và sản xuất kinh doanh.

NhÆ° tôi Ä‘ã nói ở trên riêng về mặt hàng xăng dầu chúng tôi Ä‘ã thẩm tra rất kỹ nên thấy rằng việc tăng này là phù hợp, không ảnh hưởng nhiều đến sản xuất kinh doanh, tạo sá»± bền vững trong Ä‘iều kiện giá xăng dầu xuống thấp thì cÅ©ng có phần thu thêm đề bù lại cho ngân sách từ dầu thô.

Còn Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên ở góc Ä‘á»™ người dân thì khi nào cÅ©ng mong muốn mọi chi phí được tiết giảm tối Ä‘a nhÆ°ng trên bình diện chung của sá»± phát triển thì quyền lợi của người dân vẫn phải được xem xét trên hết.

Giá»›i chuyên môn cho rằng việc tăng phí môi trường khiến doanh nghiệp xăng dầu không có cÆ¡ há»™i giảm giá

Quản lý đầu tÆ° công có vấn đề

PV: - Người dân có thể sẵn sàng chia sẻ khó khăn vá»›i nhà nÆ°á»›c tuy nhiên khoản phí tăng thêm được tính vào giá các mặt hàng vốn không minh bạch nhÆ° Ä‘iện hay xăng dầu… Chính vì vậy, dÆ° luận đặt dấu hỏi về khoản bá»™i thu này có thá»±c sá»± về ngân sách nhà nÆ°á»›c. Ông có đồng tình vá»›i băn khoăn này hay không? Có phải là nghịch lý không khi người dân phải gánh chịu hậu quả của việc chi tiêu tùy tiện và khoản nợ vì đầu tÆ° không hiệu quả của các doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c?

TS Bùi Đức Thụ: - Tôi nghÄ© rằng dÆ° luận có thể băn khoăn cÅ©ng là dá»… hiểu nhÆ°ng ở Ä‘ây cần phân định rõ giữa phí và giá.

Về mặt hàng Ä‘iện thì Ä‘áng ra giá tăng trÆ°á»›c Tết nhÆ°ng cÅ©ng lo ảnh hưởng đến đời sống người dân nên việc này Ä‘ã phải ngừng lại. Về Ä‘iều này Chính phủ cÅ©ng Ä‘ã có họp báo công khai.

Còn việc tăng giá, hiện tại giá quá Ä‘iện của chúng ta thấp trong Ä‘iều kiện phát triển kinh tế nhÆ° hiện nay Ä‘iện phải Ä‘i trÆ°á»›c và sản lượng Ä‘iện phải tăng. Thế nhÆ°ng tăng cÅ©ng chÆ°a đủ để Ä‘áp ứng nên Ä‘ã phải nhập Ä‘iện của các nÆ°á»›c vá»›i giá cao hÆ¡n nhiều.

Nay để cân đối được nguồn lá»±c Ä‘ó thì phải nâng giá Ä‘iện theo lá»™ trình. Trong đề án Bá»™ công thÆ°Æ¡ng trình Chính phủ duyệt tăng giá Ä‘iện ở mức tăng thấp nhất rồi. Đây là thuá»™c diện giá thị trường được nhà nÆ°á»›c quản lý chứ không xếp vào diện phí nào.

Trên thá»±c tế thời gian qua Ä‘úng là trong việc quản lý đầu tÆ° công nói riêng, và chi tiêu công nói chung là Ä‘ang có nhiều vấn đề dẫn đến hiệu quả sá»­ dụng nguồn lá»±c đầu tÆ° công, và nguồn lá»±c tài chính công ở Nhà nÆ°á»›c chÆ°a thật sá»± có hiệu quả. Nhiều doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c để thất thoát nguồn vốn cÅ©ng là Ä‘iều Ä‘áng phải suy ngẫm.

Theo Luật Đầu tÆ° công sá»­a đổi, chúng ta Ä‘ã có chế tài và cá thể hóa trách nhiệm đối vá»›i người đứng đầu Ä‘ang là vấn đề đặt ra.

PV: - Về phần mình, trách nhiệm quản lý chi tiêu ngân sách của Quốc há»™i trong trường hợp này phải nhìn nhận nhÆ° thế nào? Phải chăng để xảy ra cÆ¡ sá»± này cÅ©ng là vì Quốc há»™i phê duyệt dá»± toán ngân sách cÅ©ng chỉ là hình thức, bởi trÆ°á»›c Ä‘ó Chính phủ lập dá»± toán và trình, đại biểu Quốc há»™i chỉ có vài ngày để nghiên cứu nên dá»… dàng nhấn nút cho qua?

TS Bùi Đức Thụ: - Chúng ta có má»™t thời gian dài Quốc há»™i phê duyệt dá»± toán ngân sách rất hình thức. CuÌ£ thể, viêÌ£c lâÌ£p, triÌ€nh hay phân bổ dÆ°Ì£ toán ngân sách Ä‘êÌ€u dÆ°Ì£a trên các tiêu chí do Chính phủ quy Ä‘iÌ£nh. Trong khi Quốc há»™i mang tiếng là quyết nhÆ°ng Ä‘aÌ£i biểu chỉ có vài ngày để nghiên cứu nên gần nhÆ° chỉ “bấm nút” thông qua những gì Ä‘ã được cÆ¡ quan hành pháp soạn thảo.

Đúng là trÆ°á»›c Ä‘ây thời gian thẩm tra có ít vì Chính phủ trình thường vụ Quốc há»™i trong thời gian ngắn nhÆ°ng hiện nay Ä‘ang được yêu cầu sá»­a quỹ thời gian Ä‘iều chỉnh từ các khâu.

Theo quy định hiện nay thì từ 15/5 Thủ tÆ°á»›ng ra Chỉ thị để xây dá»±ng dá»± toán năm tá»›i nhÆ°ng Ủy ban Ä‘ang yêu cầu đẩy lên là ngày 1/5. Mặc dù chúng tôi nhận thức rằng nếu dài thêm được 15 ngày cÅ©ng không đủ để chuẩn bị hết các vấn đề.

NhÆ° các nÆ°á»›c họ có thể lập ngân sách ngay từ đầu năm, nền kinh tế ổn định, dá»± báo thu chi tốt nên con số thường là chuẩn. Còn Việt Nam má»›i từ 1/5 mà lại Æ°á»›c thu chi cả năm nên Ä‘ôi khi không sát thá»±c tế. Phải làm việc vá»›i các địa phÆ°Æ¡ng, bá»™ ngành theo từng cấp.

PV: - Nhiều đại biểu quốc há»™i cÅ©ng từng đề cập không ở Ä‘âu dá»… nhÆ° Việt Nam. Chi tiêu thoải mái cuối cùng vẫn quyết toán được. Theo ông đến lúc này ká»· luật tài khóa cần được thá»±c hiện nhÆ° thế nào khi nợ công Ä‘ã sát trần cho phép? Quốc há»™i nên làm nhÆ° thế nào để khắc phục được vấn đề này?

TS Bùi Đức Thụ: - Đúng là ká»· luật tài chính của chúng ta còn chÆ°a nghiêm, vẫn còn sá»­ dụng ngân sách kém hiệu quả, lãng phí, thất thoát.

Tuy nhiên đến nay việc thu và chi cÅ©ng nhÆ° việc quản lý Ä‘iều hành thu chi đều Ä‘ang được siết lại. Có thể thấy qua kết quả kiểm toán quyết toán năm 2013 thấy số sai phạm về tài chính tại các Ä‘Æ¡n vị vẫn còn lá»›n nhÆ°ng cÆ¡ bản Ä‘ã giảm nhiều.

Hiện nay theo Luật Ngân sách thì ká»· luật chi tiêu cÅ©ng được siết lại, nếu làm sai quy trách nhiệm đứng đầu tôi tin mọi việc cÅ©ng sẽ Ä‘i vào nền nếp hÆ¡n.

Tuy nhiên tôi cho rằng Chính phủ cần phải tính được phÆ°Æ¡ng pháp xây dá»±ng dá»± toán thế nào cho hợp lý và khoa học hÆ¡n.

Xin trân trọng cảm Æ¡n ông!

Nguồn tin: Baodatviet