Việc Idemitsu và đối tác KPI lên kế hoạch phân phối xăng dầu của Lọc dầu Nghi SÆ¡n có thể xem là lối thoát cho các sản phẩm Ä‘ang được PetroVietnam lo ngại không đủ sức cạnh tranh của dá»± án này.

Thông tin Tập Ä‘oàn Idemitsu Kosan (Nhật) và Công ty Dầu khí quốc tế Kuwait (KPI) lên kế hoạch phân phối xăng dầu tại thị trường Việt Nam được công bố cuối tuần trÆ°á»›c mang đến kỳ vọng về những thay đổi trên thị trường bán lẻ xăng dầu Việt Nam, vốn tồn tại nhiều bất cập vì thiếu cạnh tranh. Vá»›i việc phân phối toàn bá»™ sản phẩm đến từ tổ hợp Lọc hóa dầu Nghi SÆ¡n (Thanh Hóa), liên doanh mang tên Idemitsu Q8 cÅ©ng có thể mang đến Ä‘áp án - vốn khó giải lâu nay - cho đầu ra của dá»± án này.

Vá»›i tổng vốn đầu tÆ° 9 tá»· USD và quy mô sản lượng lá»›n bậc nhất khu vá»±c Đông Nam Á, dá»± án tại Nghi SÆ¡n do chính Idemitsu và KPI góp vốn má»—i bên 35,1%, Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam) nắm 25,1% và má»™t đối tác Nhật khác là Hóa chất Mitsui góp 4,7%. Nhà máy dá»± kiến vận hành thÆ°Æ¡ng mại từ năm 2017 vá»›i sản phẩm chủ yếu là xăng RON 92, RON 95, dầu diesel, dầu hỏa, khí hóa lỏng, nhá»±a, benzen, lÆ°u huỳnh…

Là công trình trọng Ä‘iểm, Nghi SÆ¡n được hưởng nhiều Æ°u Ä‘ãi đặc biệt nhÆ° giữ lại 3-7% thuế nhập khẩu đối vá»›i các sản phẩm xăng dầu, được cấp bù (từ tiền của PetroVietnam) trong giai Ä‘oạn 2017-2027 nếu thuế suất áp dụng chung trên thị trường thấp hÆ¡n thuế Æ°u Ä‘ãi, miá»…n thuế thu nhập doanh nghiệp 4 năm (chỉ phải ná»™p thuế suất bình quân 10% trong vòng 70 năm sau Ä‘ó)...

Má»™t Æ°u Ä‘ãi quan trọng khác là PetroVietnam sẽ cam kết bao tiêu sản phẩm của Nghi SÆ¡n trong vòng 15 năm, vá»›i giá mua buôn tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i giá nhập khẩu cùng thời Ä‘iểm cá»™ng vá»›i Æ°u Ä‘ãi thuế nhập khẩu 3-7%. Chính Ä‘iều này, cùng vá»›i việc Việt Nam phải thá»±c hiện ngày càng nhiều các cam kết giảm thuế quốc tế (khiến giá xăng nhập khẩu giảm) Ä‘ã khiến PetroVietnam hết sức lo lắng về khả năng cạnh tranh về giá của xăng dầu Nghi SÆ¡n vá»›i sản phẩm nhập khẩu cùng loại, cÅ©ng nhÆ° trách nhiệm tài chính của tập Ä‘oàn khi dá»± án này Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng. 

Trong má»™t báo cáo gá»­i các bá»™ ngành đầu năm nay, PetroVietnam Ä‘ã dá»± tính nếu giá dầu thô ở mức 75 USD má»™t thùng, tập Ä‘oàn sẽ phải chi tá»›i 75.000 tá»· đồng má»™t năm để trả Æ°u Ä‘ãi cho Nghi SÆ¡n ngay khi nhà máy Ä‘i vào vận hành. Giá dầu thô càng tăng thì khoản tiền này càng lá»›n.

"Việc tiêu thụ sản phẩm của Nghi SÆ¡n Ä‘ang rất khó khăn do không cạnh tranh được vá»›i xăng dầu nhập khẩu trên chính thị trường Việt Nam. Trong khi Ä‘ó, các doanh nghiệp đầu mối Ä‘ang tăng sản lượng nhập khẩu vì được Æ°u Ä‘ãi thuế", PetroVietnam nêu.

TrÆ°á»›c việc được hưởng lợi từ chênh lệch thuế, giá dầu thế giá»›i giảm thời gian qua... thá»±c tế cÅ©ng Ä‘ã có nhiều đầu mối xăng dầu trong nÆ°á»›c chỉ ký kết hợp đồng ngắn hạn 2-3 tháng, giảm khối lượng mua vá»›i xăng dầu sản xuất trong nÆ°á»›c do giá cao. Ngay nhÆ° Tập Ä‘oàn Xăng dầu (Petrolimex) cÅ©ng chỉ đồng ký hợp đồng ngắn hạn vá»›i khối lượng hạn chế.

Cùng vá»›i giá cao, bài toán cung cầu cÅ©ng hết sức nan giải. PetroVietnam dá»± báo khi Nghi SÆ¡n Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng năm 2017 và đạt công suất tối Ä‘a năm 2018 thì nguồn cung xăng dầu ná»™i địa sẽ tăng lên 17,6 triệu m3 má»™t năm, đến từ Nhà máy lọc dầu Dung Quất (7,3 triệu m3), Nghi SÆ¡n (9,6 triệu m3), bốn cÆ¡ sở pha chế xăng từ Condensate (690.000 m3).

Trong khi Ä‘ó, nhu cầu xăng dầu ná»™i địa chỉ ở mức 17,3 triệu m3 vào năm 2018. Nếu tính cả xăng dầu nhập khẩu, nguồn cung dá»± kiến sẽ vượt quá cầu khoảng 821.000 m3, trong Ä‘ó diesel dÆ° thừa rất lá»›n. Do Ä‘ó, PetroVietnam còn phải gánh thêm ná»—i lo không thể bao tiêu hết các sản phẩm từ Nghi SÆ¡n và cảnh báo sẽ gặp rủi ro lá»›n nếu Chính phủ không kiểm soát nguồn xăng dầu nhập khẩu.

Trong khi nhà Ä‘iều hành chÆ°a thể có quyết sách nhằm giải quyết triệt để những khó khăn trên, việc 2 cổ Ä‘ông ngoại là Idemitsu và KPI lên kế hoạch phân phối sản phẩm cho Nghi SÆ¡n có thể coi là lối thoát khả thi cho dá»± án này. Trong trường hợp các Ä‘Æ¡n vị xăng dầu đầu mối nhÆ° Petrolimex, Saigon Petro hay Xăng dầu Quân Ä‘á»™i... từ chối sản phẩm từ Nghi SÆ¡n do giá cao hÆ¡n nhập khẩu, Idemitsu Q8 có thể tá»± phân phối sản phẩm thông qua hệ thống cá»­a hàng trong nÆ°á»›c.