OPEC đứng trÆ°á»›c tình thế tiến thoái lưỡng nan: chấp nhận giảm sản lượng chẳng khác nào tiếp thêm sức cho các đối thủ sản xuất dầu Ä‘á phiến Bắc Mỹ và nhường thị phần cho họ, còn để giá dầu trượt dốc sẽ ảnh hưởng đến sá»± cân bằng ngân sách phụ thuá»™c nhiều vào nguồn thu từ dầu của họ.

Tổng thống Mỹ Barack Obama thăm má»™t giàn khoan dầu - Ảnh: AFP

Cách Ä‘ây chỉ 5 năm, nguồn cung dầu thế giá»›i dường nhÆ° sắp đạt đỉnh và do sản lượng khí đốt truyền thống sụt giảm ở Mỹ, nÆ°á»›c này có vẻ sẽ phụ thuá»™c vào khí đốt nhập khẩu vá»›i giá cả đắt đỏ. NhÆ°ng những dá»± Ä‘oán Ä‘ó hóa ra hết sức sai lầm.

Cách mạng dầu khí Ä‘á phiến

Theo tạp chí Foreign Affairs, sản xuất năng lượng toàn cầu Ä‘ã bắt đầu chuyển hÆ°á»›ng khỏi những nhà cung cấp truyền thống ở khu vá»±c Âu - Á và Trung Đông, khi các nhà sản xuất khai thác các tài nguyên dầu khí phi truyền thống trên khắp thế giá»›i, từ các vùng biển ở Úc, Brazil, châu Phi và Địa Trung Hải đến Canada.

Tuy nhiên, cuá»™c cách mạng lá»›n nhất Ä‘ã diá»…n ra tại Mỹ, nÆ¡i các nhà sản xuất tận dụng hai công nghệ má»›i: khoan ngang (horizontal drilling) và fracking. Sá»± kết hợp hai kỹ thuật này cho phép khai thác các nguồn tài nguyên từng bị xem là không khả thi về thÆ°Æ¡ng mại nhÆ° Ä‘á phiến.

Nhờ vậy, sản lượng năng lượng gia tăng Ä‘áng kể. Từ năm 2007 - 2012, sản lượng khí Ä‘á phiến của Mỹ tăng hÆ¡n 50% má»—i năm và tá»· lệ của khí Ä‘á phiến trong tổng sản lượng khí đốt Mỹ tăng từ 5 - 39%. Các cÆ¡ sở từng được sá»­ dụng để Ä‘Æ°a khí đốt hóa lỏng nhập khẩu (LNG) đến người tiêu dùng Mỹ Ä‘ang được cải tạo lại nhằm xuất ngược khí đốt ra nÆ°á»›c ngoài. Từ năm 2007 - 2012, fracking cÅ©ng giúp gia tăng gấp 18 lần sản lượng dầu nhẹ, loại dầu chất lượng cao khai thác từ Ä‘á phiến hay sa thạch.

Sá»± bùng nổ này giúp đảo ngược chiều hÆ°á»›ng sụt giảm kéo dài của sản lượng dầu thô Mỹ, đồng thời Ä‘Æ°a quốc gia này sắp trở thành siêu cường năng lượng. Từ năm ngoái, nÆ°á»›c này vượt qua Nga để trở thành nhà sản xuất năng lượng hàng đầu thế giá»›i và theo tính toán của CÆ¡ quan Năng lượng quốc tế, vào năm tá»›i, Mỹ sẽ chiếm vị trí nhà sản xuất dầu thô số 1 thế giá»›i của Ả Rập Xê Út.

Theo Foreign Affairs, dù có nhiều nÆ°á»›c trên thế giá»›i sở hữu trữ lượng Ä‘á phiến, nhÆ°ng khó nÆ°á»›c nào lặp lại được thành công của Mỹ. Không chỉ cần có đặc Ä‘iểm địa chất thuận lợi, cuá»™c cách mạng fracking còn Ä‘òi hỏi có các nhà đầu tÆ° dám mạo hiểm, chế Ä‘á»™ sở hữu cho phép chủ đất có quyền đối vá»›i các tài nguyên dÆ°á»›i lòng đất, má»™t mạng lÆ°á»›i các nhà cung cấp dịch vụ và cÆ¡ sở hạ tầng phân phối, cÆ¡ cấu công nghiệp vá»›i hàng ngàn doanh nghiệp chứ không phải công ty dầu quốc doanh duy nhất. Nhiều nÆ°á»›c có Ä‘á phiến, nhÆ°ng ngoại trừ Canada thì không quốc gia nào có được môi trường trường thuận lợi nhÆ° Mỹ.

Không chỉ tác Ä‘á»™ng thÆ°Æ¡ng mại, cuá»™c cách mạng dầu khí ở Mỹ còn tạo những hệ quả địa chính trị sâu rá»™ng. Bản đồ thÆ°Æ¡ng mại năng lượng toàn cầu Ä‘ang được vẽ lại bởi lượng nhập khẩu của Mỹ tiếp tục giảm và các nhà sản xuất tìm thấy thị trường má»›i. Chẳng hạn, phần lá»›n dầu ở Tây Phi hiện chảy sang châu Á thay vì Mỹ. Sản lượng tiếp tục tăng của Mỹ sẽ gây áp lá»±c lên giá cả dầu khí trên toàn cầu, từ Ä‘ó giảm bá»›t Ä‘òn bẩy địa chính trị mà má»™t số nhà cung cấp năng lượng từng nắm trong tay nhiều thập niên qua.

Lời tuyên chiến của OPEC

Sá»± bùng nổ sản lượng dầu khí Ä‘á phiến cá»™ng vá»›i tăng trưởng kinh tế uể oải ở Trung Quốc và châu Âu là hai nguyên nhân chính khiến giá dầu sụt giảm hÆ¡n 30% kể từ tháng 6, do nguồn cung trở nên thừa mứa trong khi nhu cầu chững lại.

Điều này đặt các nÆ°á»›c OPEC, nhất là Ả Rập Xê Út, vào tình thế tiến thoái lưỡng nan: chấp nhận giảm sản lượng chẳng khác nào tiếp thêm sức lá»±c cho các đối thủ sản xuất dầu Ä‘á phiến và nhường thị phần cho họ, còn để giá dầu trượt dốc sẽ ảnh hưởng đến sá»± cân bằng ngân sách phụ thuá»™c nhiều vào nguồn thu từ dầu của họ.

OPEC phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i sá»± bùng nổ sản lượng dầu Ä‘á phiến - Ảnh: Reuters

Theo Reuters, trong cuá»™c họp tại Vienna (Áo) ngày 27.11, Bá»™ trưởng Ali al-Naimi của Ả Rập Xê Út Ä‘ã kêu gọi các thành viên OPEC phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i sá»± bùng nổ sản lượng dầu Ä‘á phiến, khi lập luận rằng việc giữ nguyên sản lượng sẽ giúp ghìm giá dầu và Ä‘ánh vào lợi nhuận của các nhà sản xuất Bắc Mỹ.

Kết quả ông al-Naimi Ä‘ã chiến thắng sá»± phản kháng từ các quốc gia OPEC nghèo hÆ¡n nhÆ° Venezuela, Iran và Algeria. Mặc dù muốn giảm sản lượng chung của OPEC để đảo ngược Ä‘à lao dốc, bản thân các nÆ°á»›c này không sẵn lòng thá»±c hiện cắt giảm lá»›n nên rốt cuá»™c chọn cách tránh đối đầu vá»›i Ả Rập Xê Út.

Bằng cách giữ nguyên trần sản lượng 30 triệu thùng/ngày, Ả Rập Xê Út và các nÆ°á»›c vùng Vịnh đặt cược rằng giá dầu thấp sẽ buá»™c các nhà sản xuất dầu Ä‘á phiến Mỹ và các nhà sản xuất dầu chi phí cao khác phải giÆ°Æ¡ng cờ trắng và cắt giảm sản lượng vì không còn lợi nhuận. “Găng tay thách đấu Ä‘ã được quăng ra cho các nhà sản xuất ở Tây bán cầu nhÆ° Brazil, Canada và Mỹ”, Tập Ä‘oàn đầu tÆ° Bespoke viết trong má»™t bản tin gá»­i đến khách hàng ngày 28.11.

“Chúng ta sẽ thấy giá hòa vốn thá»±c sá»± là bao nhiêu”, Giáo sÆ° Jason Bordoff, Giám đốc Trung tâm năng lượng toàn cầu thuá»™c Đại học Columbia (Mỹ) đề cập đến Ä‘iểm mốc mà việc khai thác dầu bằng cách fracking trở nên phi kinh tế.

Ông Bordoff cho biết các cÆ¡ sở sản xuất dầu ở Texas vẫn sẽ đứng vững vá»›i giá dầu từ 40 - 50 USD/thùng. Giá dầu thông thường West Texas Intermediate ở Mỹ hiện 66 USD/thùng. Tuy nhiên, theo chuyên gia tÆ° vấn Philip Verleger, vá»›i giá dầu West Texas Intermediate thấp hÆ¡n 70 USD/thùng, các dá»± án má»›i sẽ trở nên ít hấp dẫn do các nhà đầu tÆ° lo sợ giá dầu sẽ tiếp tục sụt giảm.

Nguồn tin: Thanhnien