Cần công khai và kiểm toán sá»± chính xác của các con số tá»± kê, tá»± giải trình của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.

Xăng dầu là mặt hàng rất nhạy cảm, là đầu vào cho nhiều ngành kinh tế. Má»—i biến Ä‘á»™ng nhỏ của giá xăng dầu cÅ©ng có tác Ä‘á»™ng hiệu ứng tâm lý ngay lập tức tá»›i sản xuất kinh doanh và giá cả tiêu dùng xã há»™i.

Thị trường Ä‘ang bị méo mó

Theo các chuyên gia kinh tế, qua các lần Ä‘iều chỉnh tăng, giảm giá cho thấy Ä‘iều hành giá chÆ°a sát vá»›i diá»…n biến thị trường. Khi giá xăng dầu thế giá»›i lên, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu kêu lá»— và đề nghị tăng ngay giá bán; song khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm thì các doanh nghiệp lại trì hoãn việc giảm giá nhằm tăng thêm lợi nhuận.

“Khi giá xăng dầu thế giá»›i xuống thấp, doanh nghiệp nhập khẩu bắt đầu có lãi, nhiều khi chÆ°a bù đủ phần lá»— nhÆ°ng hÆ°á»›ng về người tiêu dùng và sức ép của dÆ° luận, liên Bá»™ thường chỉ đạo Ä‘iều chỉnh giảm giá ngay. Hoặc má»™t số doanh nghiệp có lợi thế mua hàng Ä‘úng vào dịp giá thế giá»›i thấp không tá»± giác đăng ký giảm giá bán ở hệ thống đại lý của mình nên lãi cao từ 500-600 đồng/lít, thậm chí có thời Ä‘iểm 800-900 đồng/lít. Điều này dẫn đến thị trường há»—n Ä‘á»™n, các đại lý, tổng đại lý không chấp hành Ä‘úng Nghị định 84, cùng má»™t lúc ký hợp đồng vá»›i nhiều đầu mối và lá»±a chọn mua của đầu mối có mức thù lao cao hÆ¡n. DN có lợi thế thì tiêu thụ mạnh còn DN không có lợi thế không bán được. Tổng đại lý được hưởng lợi lá»›n trong khi người dân vẫn phải mua theo Ä‘úng giá qui định” – ông Trần Xuân Hải – Học viện Tài chính phân tích.

TrÆ°á»›c thá»±c tế Ä‘iều hành giá xăng dầu, Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú cảnh báo là “sẽ vỡ hệ thống phân phối xăng dầu”! Nhiều người đặt câu hỏi: DN xăng dầu Ä‘ang “dọa” Nhà nÆ°á»›c?

Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú khẳng định: “Vá»›i tÆ° cách là người quản lý các doanh nghiệp xăng dầu, tôi khẳng định là chÆ°a có doanh nghiệp nào "dọa" Nhà nÆ°á»›c cả. Có chăng chỉ tôi má»›i là người Ä‘i "dọa" các doanh nghiệp về chuyện sẽ rút giấy phép”.

Ngoài ra, những mâu thuẫn trong việc công bố các khoản lá»—, lãi má»›i Ä‘ây của Tổng Công ty xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) Ä‘ã khiến nhiều người bất bình và nghi ngờ sá»± không trung thá»±c, minh bạch trong quản lý Ä‘iều hành của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu hiện nay.

Ông Nguyá»…n Minh Phong, Viện Nghiên cứu Kinh tế Xã há»™i Hà Ná»™i, cho rằng, cÆ¡ chế giá xăng dầu của Việt Nam thời gian qua còn bá»™c lá»™ quá nhiều lúng túng và rối rắm, doanh nghiệp liên tục kêu lá»— để tăng giá bán. Những giải trình về vấn đề lá»— lãi không trung thá»±c, minh bạch, khiến dÆ° luận bất bình và cần có cÆ¡ quan kiểm toán Ä‘á»™c lập, công khai đứng ra kiểm chứng.

“Giá xăng dầu vốn rất minh bạch, giá của thế giá»›i nhÆ° thế nào chúng ta đều biết hết nhÆ°ng tại sao khi đến Việt Nam thì giá lại trở nên tù mù, không ai biết nhÆ° thế nào là hợp lý. Kinh doanh xăng dầu vốn có lãi nhất thế mà đến Việt Nam lại trở thành lá»— toàn diện. Nhà nÆ°á»›c luôn luôn phải bù lá»—, doanh nghiệp lúc nào cÅ©ng kêu lá»—. Rõ ràng, không ai có lợi trong cÆ¡ chế Ä‘iều hành hiện nay, DN thì lá»— mà người dân thì không hài lòng” – ông Phong nói.

Chính vì vậy, theo ông Nguyá»…n Minh Phong, cần công khai và kiểm toán sá»± chính xác của các con số tá»± kê, tá»± giải trình của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu để có căn cứ hợp lý xác định mức Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu bán ra của các doanh nghiệp này.

TrÆ°á»›c những nghi ngờ của dÆ° luận, ông Bùi Ngọc Bảo – Tổng Giám đốc Petrolimex trần tình: “Xin khẳng định từ trÆ°á»›c tá»›i nay, Petrolimex luôn thá»±c hiện theo chỉ đạo của Nhà nÆ°á»›c, liên Bá»™, Chính phủ. Chúng tôi nghiêm túc trong việc thông tin, báo cáo, thể hiện trong kết quả kinh doanh của mình. Không có chuyện Tổng công ty báo cáo không Ä‘úng tình hình để làm rối quản lý kinh doanh xăng dầu. Đối vá»›i hoạt Ä‘á»™ng theo giá, lợi nhuận nhiều nhất của Tổng công ty là dầu DO vá»›i mức 540 đồng, chứ không có việc Tổng công ty có lợi nhuận siêu cao tá»›i 780 đồng cá»™ng thêm 300 đồng lãi định mức. Nếu Ä‘úng là lãi 780 đồng cá»™ng 300 đồng thì tôi xin giảm hẳn 1.000 đồng/lít xăng”.

DÆ° luận Ä‘ang rất mong chờ kết quả của 3 Ä‘oàn kiểm tra má»›i được Bá»™ Tài chính thành lập để sá»›m sáng tỏ thá»±c hÆ° câu chuyện lá»— lãi của các doanh nghiệp xăng dầu?! Câu hỏi đặt ra ở Ä‘ây là, Petrolimex luôn kêu lá»— nhÆ°ng khi tuyên bố IPO DN lại Ä‘Æ°a ra con số lãi 2.500 tá»· trong năm nay. Bá»™ trưởng Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ cÅ©ng đề nghị doanh nghiệp giải trình rõ vấn đề này để có thể trả lời trÆ°á»›c Quốc há»™i.

Cần tách bạch các mục tiêu

Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú bày tỏ quan Ä‘iểm: “Quản lý xăng dầu chỉ khó khi chúng ta cùng lúc theo Ä‘uổi quá nhiều mục tiêu khác nhau. Khi muốn ổn định xã há»™i, thông qua việc giữ giá thấp hợp lý cho người dân, thấp hÆ¡n giá thế giá»›i, thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở thì chúng ta mâu thuẫn vá»›i việc đảm bảo an ninh năng lượng. Thời gian qua, chúng tôi vẫn dung hòa hai việc này nhÆ°ng chúng ta chÆ°a giải quyết được là làm sao xá»­ lý lá»— tích lÅ©y”.

Ông Nguyá»…n Minh Phong, Viện Nghiên cứu Kinh tế Xã há»™i Hà Ná»™i cÅ©ng khẳng định, cần tách bạch mục tiêu kinh doanh và mục tiêu chính trị trong kinh doanh xăng dầu. Qua Ä‘ó, cần duy trì Quỹ an ninh năng lượng (Quỹ Bình ổn giá) để thá»±c hiện các mục tiêu quan trọng của đất nÆ°á»›c trong những thời Ä‘iểm cần thiết.

Để công tác Ä‘iều hành giá xăng dầu được minh bạch, có lợi cho người tiêu dùng hÆ¡n, PGS. TS Ngô Trí Long, nguyên Viện Phó Viện nghiên cứu giá cả (Bá»™ Tài chính) cho rằng: Vá»›i thị trường xăng dầu còn Ä‘á»™c quyền (vẫn còn DN chiếm tá»›i hÆ¡n 60% thị phần), Nhà nÆ°á»›c cần kiểm soát giá bằng hình thức định giá, kết hợp vá»›i nhiều biện pháp nhằm khuyến khích tạo Ä‘iều kiện cho cạnh tranh. “Petrolimex còn chiếm thị phần trên 55% có nghÄ©a là còn tình trạng Ä‘á»™c quyền thì Nhà nÆ°á»›c phải định giá. Nhà nÆ°á»›c định giá không phải theo cÆ¡ chế mệnh lệnh hành chính mà hoàn toàn tuân thủ theo Ä‘úng quy luật của cÆ¡ chế thị trường. NghÄ©a là Nhà nÆ°á»›c phải kiểm soát giá và Ä‘iều tiết lợi nhuận chứ chÆ°a thể để DN tá»± định giá.

Ông Ngô Trí Long cÅ©ng cho rằng, để tạo thị trường cạnh tranh thá»±c sá»± thì nên tách Petrolimex thành 2 công ty nhằm giảm sá»± Ä‘á»™c quyền.

Còn Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ cho rằng, tại thời Ä‘iểm này, Nhà nÆ°á»›c chÆ°a thể thả nổi giá xăng dầu cho doanh nghiệp quyết định, nhất là việc kinh doanh xăng dầu vẫn còn yếu tố Ä‘á»™c quyền. Việc Ä‘iều hành giá xăng dầu phải kiên trì theo cÆ¡ thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, phù hợp vá»›i mục tiêu bình ổn kinh tế vÄ© mô, kiềm chế lạm phát, đảm bảo an sinh xã há»™i. Bá»™ trưởng đặc biệt nhấn mạnh đến yếu tố minh bạch chính sách và thông tin.

Định hÆ°á»›ng Ä‘iều hành giá xăng dầu theo Nghị định 84 của Chính phủ là Ä‘úng và cần thiết. Tuy nhiên, trong tình hình hiện nay vá»›i mục tiêu kiềm chế lạm phát phải đặt lên hàng đầu thì việc thả giá xăng dầu cho DN tá»± quyết định còn cần thêm thời gian và các Ä‘iều kiện cần thiết khác.

Nguồn tin: VOV